You are on page 1of 128

Teatri 5-6

2013
da
cxovreba
15 dekembers rusTavis TeatrTan
gaixsna am Teatris damfuZneblis
_ giga lorTqifaniZis varskvlavi
da Teatrs mieniWa giga
lorTqifaniZis saxeli
ix. gv. 3
Teatri
da
cxovreba
mTavari redaqtori
guram baTiaSvili
pasuxismgebeli mdivani
nino maWavariani
5-6
sakonsultacio sabWo:
nodar gurabaniZe, 2013
daviT doiaSvili, seqtemberi
vasil kiknaZe,
irakli samsonaZe, _
giorgi sixaruliZe,
robert sturua,
dekemberi
Temur CxeiZe

1910-1926 `Teatri da cxovreba~


1950-1990 `Teatraluri moambe~

SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba


UDC 792(479.22)
T-391
2
Sinaarsi CONTENTS
didi dResaswauli rusTavSi -------------------- 3 Great Occassion in Rustavi -------------------------------- 3
saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis The 13th Congress of Creative Union - Theatre
me-13 yriloba --------------------------------------- 4 Society of Georgia ------------------------------------------ 4
maia kiknaZe _ giorgi erisTavi 200 ----------- 15 Maia Kiknadze - Giorgi Eristavi - 200 ---------------- 15
vasil kiknaZe _ miaxloeba saukunesTan
( Teatrisa da kinos universiteti - 90 ) -------- 18
Vasil Kiknadze - Around a Century (Theatre
and Film University - 90) -------------------------------- 18
speqtaklebi
maka vasaZe _ ra gvsurs, ra gagvaCnia... --------- 22 PERFORMANCES
nodar gurabaniZe _ `alublis baRidan~ Maka Vasadze - What We Wish,
`sam damde~ ----------------- 27 What We Have Got... ------------------------------------ 22
giorgi cqitiSvili _ Nodar Gurabanidze - From Cherry Garden
`...mciredni varT rCeulni...~ --------------------- 31 to Three Sisters ------------------------------------------ 27
Giorgi Tskitishvili - We are The
al. griboedovis Teatris
warmateba ucxoeTSi ------------------------------- 35
Few Chosen Ones --------------- 31
liris Teatri ------------------------------------- 36
Griboedov Theatres Success abroad --------------- 35
sadReiso sakiTxi Lears Theatre -------------------------------------------- 36
gvanca guliaSvili, Tea kaxiani _
axali kanonisa da samxatvro xelmZRvanelTa TODAYS ISSUE
daniSvnis Taobaze ---------------------------------- 38 Gvantsa Guliashvili, Tea Kakhiani - The New Law and
nN uca kobaiZe _ quTaisis Teatri ---------------- 43 The Appointment of an Artistic Director ----------- 38
Nutsa Kobaidze - Kutaisi Theatre ---------------------43
iubile
didi qarTveli reJisori Temur CxeiZe _ 70 -- 45
vaJa Zigua _ naxevari saukune scenaze ANNIVERSARY
(jemal maziaSvili _ 75) ---------- 64 Great Georgian Director Temur Chkheidze - 70 -- 45
Vazha Dzigua - Half a Century on the Stage
Tbilisi _ Teatraluri festivalebis (Jemal Maziashvili - 75) ---------------------------------- 64
qalaqi
maka vasaZe _ safestivalo Canawerebi ---------- 69 TBILISI - THE CITY OF THEATRE FESTIVAL
laSa CxartiSvili _ Maka Vasadze - Notes of The Festival --------------- 69
qarTuli speqtaklebis programa ---------------- 79 Lasha Chkhartishvili - The Programme of Georgian
lela wifuria _ saCuqari _ 2013 ------------- 89
Performances ----------------------------------------------- 79
nodar gurabaniZe _ Lela Tsipuria - Gift - 2013 -------------------------------- 89
samyaro Teatralis TvaliT ---------------------- 98 Nodar Gurabanidze - The World in The Eyes of a
Theatre goer -------------------------------------------------98
mogoneba
sandro mrevliSvili _ MEMOARS
`eZiebde da hpovebde~ ------------------------------ 103 Sandro Mrevlishvili - Look for and Find or The Story
of Setting Up a Theatre --------------------------------- 103
giorgi afxazava _ absurdis, rogorc Giorgi Apkhazava - To The Origin of The Term and
terminis da cnebis warmoSobis sakiTxisaTvis _
Concept of The Absurd - From Existentialism to The
egzistencializmidan absurdamde ------------- 107
Absurd ------------------------------------------------------- 107
dramaturgia
Tamar barTaia _ DRAMA
xuTi Sexvedra da arc araferi... ----------------- 113 Tamar Bartaia - Five Meetings
and Nothing else --------------------113
axali wignebi
nino maWavariani _ `gadamwvari mze~. NEW BOOKS
`Tanamedrove qarTuli Teatri gardamavali Nino Matchavariani - The Burn Out Sun.
ekonomikis pirobebSi~ ----------------------------- 120
Contemporary Georgian Theatre In The Terms of
gaxseneba Transitional Economics -------------------------------- 120
vasil kiknaZe _ manana andriaZe ----------------- 122 RECOLLECTION
Vasil Kiknadze - Manana Andriadze ---------------- 122
gamoTxoveba FAREWELL LETTER
Tamaz golaZe --------------------------------------- 123 Tamaz Goladze --------------------------------------------123
,,Teatri da cxovreba~
3

didi
dResaswauli
rusTavSi
15 dekembers qalaq rusTavs Cinebul Teatralur moRvaweTa sakrebulo ewvia.
Teatris win giga lorTqifaniZis varskvlavis gaxsnisadmi miZRvnil mitingze marjaniSvilis
Teatris msaxiobma givi CuguaSvilma waikiTxa rusTavis Teatris msaxiobTa mimarTva, romelSic
msaxiobebi madlobas uxdian damfuZnebels - giga lorTqifaniZes. sityva warmosTqva saqarTvelos
parlamentis ganaTlebis, mecnierebis da kulturis komitetis Tavmjdomaris pirvelma moadg-
ilem aleqsandre qanTariam. man aRniSna g. lorTqifaniZis didi Rvawli rusTavis Teatris Seqmnis
saqmeSi, Teatrs miuloca giga lorTqifaniZis saxelis miniWeba da misi varskvlavis gaxsna. amasTan
imedi gamoTqva, rom momavalSi am TeatrSi iseTi maRalmxatvruli speqtaklebi daidgmeba, rogoric
ekadreba misi damaarseblis saxels.
giga lorTqifaniZisadmi miZRvnil saRamoze ekranuli fotoebiT gaixsenes Teatris warsuli,
dauviwyari saxeebi, romlebmac Seqmnes am Teatris Rirseba. sityvebi warmosTqves cnobilma Teat-
ralurma moRvaweebma: vasil kiknaZem, nodar mgalobliSvilma, guranda gabuniam, Tamar sxirt-
laZem, leo anTaZem, jemal maziaSvilma, naTela muxuliSvilma, kinoreJisorma rezo CxeiZem, g.
lorTqifaniZis qvrivma, saqarTvelos saxalxo artistma qeTevan kiknaZem. maT gamosvlebs Soris
rCeuli qarTuli simRerebi aaJReres b-ni gigas sayvarelma momRerlebma: maia jabuam, maia geliaS-
vilma, nanuli abesaZem, nukri kapanaZem, liza bagrationma, nato metoniZem, rusTavis saxelmwifo
ansamblma da ansamblma `fortem~.
msaxiobma nana lorTqifaniZem sanos studiaSi Cawera mamis - giga lorTqifaniZis simRerebi,
romelic mTeli saRamos ganmavlobaSi JRerda.
rusTavisa da marjaniSvilis Teatrebis msaxiobebma waikiTxes saqarTvelos patriarqis - uwmind-
esisa da unetaresis ilia meoris, b-ni biZina ivaniSvilis, batonebis: Wabua amirejibis, oTar meRvi-
neTuxucesis, arCil CimakaZis, vaxtang tabliaSvilis, mixeil TumaniSvilis, robert sturuas,
lili ioselianis, biZina kvernaZis, kiril lavrovis, oleg efremovis, aleqsandre kaliaginis
gamonaTqvamebi g. lorTqifaniZis Sesaxeb.
Teatrs RirsSesaniSnavi movlena miuloces qalaq rusTavis sakrebulos Tavmjdomarem kaxa gur-
geniZem da qalaqis merma daviT jiqiam.
#5-6
4

saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis me-13 yriloba


mimdinare wlis 11 noembers saqarTvelos Teatraluri sazogadoe-
bis msaxiobis saxlSi gaimarTa saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis
me-13 yriloba.
yrilobis muSaobaSi monawileobdnen saqarTvelos Teatrebis war-
momadgenlebi. sul 120 delegati _ delegatTa arCevis wesi: Teatral-
uri sazogadoebis yovel aT wevrze erTi delegati. yrilobaze regis-
tracia gaiara 79 delegatma.
yriloba Sesavali sityviT gaxsna SemoqmedebiTi kavSiri _ saqarT-
velos Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomarem giorgi qavTaraZem.

giorgi qavTaraZe miesalma yrilobis dameTanxmebiT amaSi?


delegatebs, stumrebs _ qarTuli Teat- minda mogaxsenoT imis Taobaze, risi
ris moRvaweebs. yrilobam fexze adgomiT gakeTebac Cven davisaxeT Cemi arCevis
pativi miago saangariSo periodSi gar- dros.
dacvlil Teatris moRvaweTa xsovnas. saqarTvelos Teatraluri sazogadoe-
yrilobis Tavmjdomared irCeven saqa- ba es aris qarTuli Teatris didi ojaxi,
rTvelos saxalxo artists sandro mrev- romelic moicavs saqarTvelos yvela im
liSvils. sandro mrevliSvili dele- kuTxes, sadac aris Teatri. yvela Cveni
gatebs acnobs yrilobis dRis wesrigs: kolega, romelic dauRalavad muSaobs da
1. SemoqmedebiTi kavSiri _ saqarT- qmnis Tavis nawarmoebs, zogi _ sakamaTos,
velos Teatraluri sazogadoebisa da zogi warmoadgens Tavis eqsperimentebs
gamgeobis angariSi gaweuli muSaobis Ses- ise, rogorc mas aqvs Cafiqrebuli. ras va-
axeb _ momxsenebeli Teatraluri sazoga- keTebT Cven amisaTvis?
doebis Tavmjdomare giorgi qavTaraZe. ai, am darbazSi Cven qarTuli Teatris
2. sarevizio komisiis angariSi. dRe mivuZRveniT saqarTveloSi da ara mx-
3. SemoqmedebiTi kavSiri _ saqarT- olod saqarTveloSi, msoflioSi cnobil
velos Teatraluri sazogadoebis wesde- tragikos msaxiobs oTar meRvineTuxu-
baSi Sesatani cvlilebebi _ momxsenebeli cess. es iyo magaliTi imisa, Tu ra unda
sandro mrevliSvili. vakeToT Cven. amis Sedegad kidev erTxel
4. arCevnebi: saqarTvelos Teatral- davinaxeT, Tu ramxela artisti gvyolia
uri sazogadoebis gamgeobis, sarevizio misi saxiT. oTari warsdga Tqvens winaSe
komisiis, sTs Tavmjdomaris. mTeli ori saaTis ganmavlobaSi da sao-
irCeven xmis damTvlel komisias Sem- cari SemoqmedebiTi procesi gadaiSala
degi SemadgenlobiT: maia paqsaSvili, Cvens Tvalwin.
jemal qiria, neli javaxiSvili. quTaisSi iseT msaxiobs, rogoricaa
saangariSo periodSi gaweuli muSaobis gizo geleyva, Seusrulda 65 weli da Cat-
Sesaxeb saangariSo moxsenebiT gamovida arda benefisi. sjobda es benefisi CvenTan
saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis gamarTuliyo. amazedac SevTanxmdiT, rom
Tavmjdomare _ giorgi qavTaraZe. es darbazi benefisebisTvisac gamoviye-
giorgi qavTaraZe: sakiTxi, romelic noT. amisTvis unda SevadginoT sia im ada-
Cven Zalian gvawuxebs, gvtkiva da ro- mianebisa, romlebsac unda gadavuxadoT
melic erTad unda ganvixiloT, es aris benefisi. Cveni darbazi saWiroebs rekon-
Cveni SemoqmedebiTi kavSiris funqcia. struqcias. me mindoda aseTi ram gakeTe-
modiT, gavixsenoT is replikebi, rom- buliyo _ msaxiobs, ara marto mxcovans,
lebic ratomRac am bolo dros gaismis: axalgazrdasac, rogorc es winaT iyo, ro-
ra aris Teatraluri sazogadoeba, raSi melic gamoanaTebs ra Tundac erT rolSi,
gvWirdeba igi? ismis garkveuli xmebi, xom gadavuxadoT benefisi. b-ni biZina ivaniS-

,,Teatri da cxovreba~
5
vili Segvpirda daxmarebas darbazis ebs atareben rusTavelis TeEatrSi, mar-
rekonstruqciis saqmeSi, magram vinaidan janiSvilis TeatrSi, mcire darbazebi
am wels ver moxerxda, gvpirdebian, rom ixsneba quTaisSi, baTumSi. seriozuli ga-
2014 wels es sakiTxi ueWvelad dadebi- mococxleba namdvilad aris. ver vityvi,
Tad gadawydeba da aq SesaZlebeli iqneba rom Teatraluri xelovneba uRimRamod
speqtaklis ganxorcieleba, benefisebis gamoiyureba Cvens qveyanaSi.
gamarTva da bevri problemuri sakiTxis Cven Cafiqrebuli gvaqvs kidev erTi
ganxilva. saintereso ram: Cvens ukve rekonstruire-
minda kidev erT sakiTxze SevaCero bul darbazSi davdgaT speqtakli, sadac
Tqveni yuradReba. Zalian sainteresoa unda monawileobdnen sxvadasxva Teatris
erTi ram: Cemi, batoni nukris, zazas, gia msaxiobebi Tbilisidan, quTaisidan, ba-
jafariZis, paata baraTaSvilis, romle- Tumidan, mTeli saqarTvelodan. vinc kar-
bic warmovadgenT parlamentSi Teat- gi, Rirebuli msaxiobi, reJisoria, yvelam
ralur samyaros, gamoyeneba SeiZleba unda miiRos am speqtaklSi monawileoba.
Teatraluri problemebis gadasaWrelad. CavataroT es eqsperimenti Svebulebis
imdeni varT Teatridan parlamentSi, rom TveebSi. erTmaneTs Sexvdebian sxvadasxva
fraqciis Camoyalibeba SegviZlia. qalaqis Teatrebis warmomadgenlebi da
Cven aq, sazogadoebaSi erTmaneTs pi- angariSs Caabareben sazogadoebas, saqa-
roba miveciT, Catardes speqtaklebis rTvelos mTlianad.
ganxilva. Teatrmcodneebi da kritikose- vinc dRes sayrilobo tribunaze gamo-
bi uaRresad seriozulad moekidnen am brZandebiT, albaT, mogvaxsenebT imis Ses-
sakiTxs, magram CavatareT sul oTxi Sex- axebac, rac gawuxebT. me roca vlaparakob
vedra-ganxilva, safestivalo speqtak- benefisebis Catarebaze, imasac vgulisx-
lebis CaTvliT. moxda saocari ram: arc mob, rom adgilebzec SeiZleba Catardes,
Teatrebis xelmZRvanelebs da arc re- magram sxva ram aris TbilisSi Catareba:
Jisorebs, msaxiobebs ar SeuwuxebiaT Tavi mavanma daamTavra Teatraluri institu-
da ar mosulan TavianTi speqtaklebis ti, misi jgufelebi aq, dedaqalaqSi arian.
ganxilvaze. Cven erTmaneTs didxans ver vxedavT, ami-
saerTod, wina xelisuflebis, me vgu- tom benefisebi unda Catardes imisaTvis,
lisxmob, komunisturi reJimis dros, ar rom Cven erTmaneTs, mayurebels Semo-
iyo urigo speqtaklebis miReba-ganxilva qmedebiTi angariSi CavabaroT. ai, vTq-
rom xdeboda. me madloba unda vuTxra vaT, ras vakeTeb me baTumSi, ras vakeTeb
darbazSi myof Teatrmcodneebs da Teat- quTaisSi. da moxdes garkveuli material-
ralur kritikosebs, romlebic Zalian se- uri waxalisebac, rogorc es istoriulad
riozulad moekidnen am sakiTxs, magram, iyo _ Semosavals iRebda beneficianti.
samwuxarod, es Teatrebs ar aintere- samwuxarod, ara gvaqvs urTierToba
sebT da miviReT Zalze uRimRamo suraTi. SemoqmedebiT kavSirebTan _ mweralTa,
vfiqrob, momavalSi amas gulisyuriT mxatvarTa, kompozitorTa kavSirebTan.
unda movekidoT da didi dro davuTmoT, Cven SegviZlia saerTo RonisZiebebi Ca-
specialurad unda moviwvioT reJisore- vataroT, rasac sWirdeba yuradRebis
bi. viRacam xom unda gviTxras is, rasac miqceva. me mgonia, Cven gvaqvs imdeni
Cven xandaxan ver veubnebiT, an ar veub- saWirboroto sakiTxi, rom, rodesac erT-
nebiT erTmaneTs. amitom, aqedan gamomdi- maneTs CavxedavT TvalebSi da vityviT,
nare, minda giTxraT, rom Cven yvelaferi rom raRac ar mogvwons, unda gadavaxal-
unda gavakeToT imisaTvis, raTa sain- isoT da yvelaferi iqneba ise, rogorc
tereso gavxadoT Teatraluri sazoga- Cven gvekadreba.
doebis, rogorc SemoqmedebiTi kavSiris, rodesac me Tavmjdomared amirCies,
muSaoba da gamovkveToT misi adgili Cvens mirekavda xalxi da meubneboda: Tqven vin
SemoqmedebiT kavSirebSi. yofilxarT, arafers SeuSindiT da mox-
minda giTxraT kidev erTi ram. Cven Tu vediT xelmZRvanelobaSi is xalxi, ro-
SevafasebT zogadad Teatrebis muSao- melic undoda Teatralur sazogadoe-
bas Zalian saintereso suraTs vixilavT: briobaso. amas Zalian didi mniSvneloba
axalgazrda reJisorebi eqsperiment- hqonda CemTvis. sazogadoebam sworad Sea-

#5-6
6
fasa, rom es ukompromiso xalxi, marto ki ia speqtaklebis gamarTva. sxvaTa Soris,
ar TamaSobs, mas Tavisi moqalaqeobrivi Zalian saintereso iqneba, Tu am darbazs
mrwamsi aqvs da yvelafers akeTebs imis- gamoiyenebs Teatraluri universiteti.
aTvis, rom Teatraluri sazogadoeba _ aris Zalian saintereso speqtaklebi,
SemoqmedebiTi kavSiri iyos saintereso. TamaSoben studentebi da sami warmod-
es aris Cveni momavali gza. genis Semdeg speqtakli ixsneba. Cven aq
axla minda gavakeTo CamonaTvali imisa, unda SevadginoT grafiki da saintereso
Tu risi gakeTeba SevZeliT Cven: 2010 wels speqtaklebi, romlebic daidgmeba Teat-
Catarda speqtaklebis ganxilva, 2010 wels ralur universitetSi, gadmoinacvlebs
Cven davaarseT sareklamo gazeTi `pre- aq da mas Tavisi mayurebeli eyoleba.
miera~, 14 ianvari _ qarTuli Teatris dRe speqtaklSi monawile studenti msaxio-
Catarda quTaisSi, sadac aRiniSna lado bebis Taobis xalxi mova da Cveni darbazi
mesxiSvilis 150 da Teatraluri sazoga- gadaiqceva SemoqmedebiT kerad.
doebis 130 wlisTavi. dawesda akaki xorav- Semdegi sakiTxia Cveni dasasvenebeli
asa da petre ocxelis axali saxelobiTi saxli boboyvaTSi. avia Tu kargi, es saxli
premiebi, gamovida tradiciuli gazeTi _ muSaobs. sTs wevrebisaTvis gvaqvs SeRa-
`qarTuli Teatris dRe~. me minda visarge- vaTebi, iq mivdivarT da visvenebT. gar-
blo SemTxveviT da giTxraT yvelas, rom da amisa, manglisSi aris dasasvenebeli
SeuZlod aris b-ni kote ninikaSvili _ es saxli, sadac Zalian rTuli pirobebia
futkariviT kaci. ai, axlac ki, rodesac mosagvarebeli, ar viciT, vis ekuTvnis.
sawols aris mijaWvuli, meubneba, welsac me velaparake biznesmenebs. Tu Cven Sev-
unda gamovuSva gazeTi `qarTuli Teatris ZeliT am sakiTxis samarTlebrivi mogva-
dReo~, minda aqedan, TqvenTan erTad, ga- reba, maSin erT Senobas CavdgamT da Cveni
vamxnevo b-ni kote, romelsac Zalze didi sazogadoebis wevrebs SeeZlebaT iq das-
Sroma aqvs gaweuli Teatraluri sazoga- veneba. esec gvaqvs gegmaSi.
doebisTvis. bevri ram Zalian Seicvala. Cven Za-
ori RirsSesaniSnavi TariRis _ 14 lian gvexmareba q. Tbilisis meria, misi
ianvrisa da 27 martis (Teatris saerTa- erT-erTi departamentis xelmZRvaneli
Soriso dRe) aRsaniSnavad Cven SevqmeniT b-ni mamuka qacarava yoveli xelovanis
SemoqmedebiTi Jiuri, romelSic me Sev- megobaria. meriis SemweobiT aRdgenili
diodi rogorc Tavmjdomare. rodesac iqna Teatri `globusi~. b-ni sandro mrev-
Jiuris wevrebi SevkribeT, vuTxari, iya- liSvili, romelsac waarTves es Teatri,
viT damoukidebeli, SeafaseT speqtak- gamoiyenebs Cvens darbazs da speqtak-
lebi da gaeciT saxelobiTi premiebi obi- lebs SemogvTavazebs. madloba merias yu-
eqturad. bolo periodSi premiebi iyo 300 radRebisaTvis. Zalian bevri ram gvaqvs
lari, Cven ki gavzardeT 3000 laramde, kidev Cafiqrebuli da amazec mogaxsenebT.
raTa wagvexalisebina msaxiobebi da re- gmadlobT yuradRebisTvis.
Jisorebi. 2012 wels CavatareT Teatris levan roxvaZe (sTs quTaisis gan-
saerTaSoriso dRe. 14 ianvari CavatareT yofilebis xelmZRvaneli):
rusTavelis TeatrSi, 27 marti _ quTais- _ am aTeuli wlis ganmavlobaSi ro-
Si. sxvaTa Soris: Jiuris sasaxelod unda gorc saxelmwifo, aseve damoukidebeli
iTqvas, rom imuSava obieqturad da op- Teatrebi zegavlenas ganicdida. Rireb-
eratiulad. aravin icoda, vin iqneboda ulebaTa gadafasebis procesSi SeiniSne-
dajildovebuli. CvenTan foieSi moewyo boda garkveuli uaryofiTi tendenciebi
oTar meRvineTuxucesis fotogamof- rogorc repertuarSi, aseve mayureblis
ena, manana gunias namuSevarTa gamofena, TeEatrisadmi damokidebulebaSi. amitoma-
romelic sazRvargareT moRvaweobs. ase caa, regionis Teatrebi radikalurad
rom, raRacas vakeTebdiT, dajildoebebi gansxvavdeba dedaqalaqis Teatrebisgan.
gagrZeldeba. Jiuri SeiZleba gavzardoT ekonomiuri pirobebis gaumjobesebiT
an gadavaxalisoT. nel-nela umjobesdeba da bevrad ufro
isev vubrundebi Cveni darbazis rekon- gemovnebiani xdeba rogorc Teatraluri
struqciis sakiTxs, romlis Semdegac Sei- dadgmebi, aseve Teatris mayurebelic.
Zleba axali ideebi Camoyalibdes. mTavar- e.i. Teatri cxovrebis anarekli da sarke

,,Teatri da cxovreba~
7
yofila. Tqveni yuradReba minda gavamax- Tari saxsrebiT aSenebuli sam sarTu-
vilo Tbilisisa da regionis Teatrebis liani sawarmoo kombinati, sasursaTo
msaxiobebis anazRaurebis did sxvaoba- maRazia, xelovanTa dasasvenebeli saxli
ze. xolo, zogadad Tu vityviT, qalaqisa da aseve sxvadasxva saamqro. yovelive es
da mxaris TEeatraluri cxovrebisTvis usamarTlod wagvarTves da dRes amxela
mniSvnelovania, Tu vin dgas Teatrisa da istoriis mqone sazogadoebas sakuTari
Teatraluri koleqtivebis saTaveSi. mniS- Weric ki ar gaaCnia. ra Tqma unda, qonebis
vnelovania agreTve, Tu rogoria saxelm- dasabruneblad Cveni ganyofileba wlebis
wifo organoebis mier xelSewyoba, gverd- ganmavlobaSi awarmoebda sasamarTlo
Si dgoma, rasac esoden moiTxovs quTai- procesebs im imediT, rom saqarTvelo-
sisa da imereTis yvela Teatri. miuxeda- Si Seicvala xelisufleba, aRsdgeboda
vad amisa, Cveni saamayo mesxiSvilis sax. samarTlianoba da davibrunebdiT sazoga-
Teatri Tavis mowodebis simaRleze idga doebis kuTvnil qonebas, magram imedebi
da dgas dResac. Cveni msaxiobebi aravis gagvicruvda. _ qonebis dabrunebis nacv-
tols ar daudeben da giorgi sixaru- lad, is erTaderTi ofisic wagvarTves,
liZis mosvlis Semdeg mravali Rirebuli romelic gvqonda SemorCenili, sadac
speqtakli daidga. warmatebiT amuSavda vfunqcionirebdiT da uamrav RonisZiebas
mcire scenac, b-ni giorgis bolo namuSe- vatarebdiT. ofisidan iZulebiT gamogvi-
vari, `heladosi~ warmatebuli gamodga. yvanes da 2009 wels prezidentma mixeil
da ukeTes speqtaklebsac elodeba Cveni saakaSvilma erT larad mihyida kerZo
mayurebeli. saimedod meCveneba q-n Tam- pirs. Cven ki Segvpirdnen, rom sanacvlod
ar lorTqifaniZis Teatris direqtorad qalaqis centrSi gadmogvcemdnen al-
daniSvnac. operisa da baletis Teatrs ternatiul farTs, magram dRemde quCa-
axali xelmZRvanelebi hyavs, araCveu- Si varT. ofisi ar niSnavs, rom davdgaT
lebrivi proeqtiTa da momavlis xedve- magida da skami, mas, ra Tqma unda, axlda
biT. ideebi da xedvebi, romelic proeqt- damatebiTi farTi. miuxedavad amisa,
Sia Cadebuli, vfiqrob, operisa da bale- saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis
tis Teatrs aRmavlobis gzaze gaiyvans. am aWaris ganyofilebas wlebis manZilze ar
saqmeSi warmateba minda vusurvo b-n gogi Seuwyvetia funqcionireba da atarebda
WiWinaZes da q-n xatia medmedevas. cvli- sxvadasxva RonisZiebas. yovelwliurad
lebebia Tojinebis TeatrSi, sadac levan aRvniSnavT Teatris saerTaSoriso dRes.
gabriCiZe dabrunda samxatvro xelmZR- am dRes Cveni kompetenciis farglebSi
vanelad, igi SesaniSnavi meTojine msaxio- warvadgenT saukeTeso Teatralur moR-
bi da reJisori gaxlavT, vfiqrob, Temur vaweebsa da speqtaklebs premiebze. vawe-
baRdavaZesTan erTad Tojinebis Teatri sebT da gavcemT premiebs sxvadasxva nomi-
maTi ZalisxmeviT momavalSi warmatebebs naciaSi. Teatraluri sazogadoebis aWar-
elodeba. aqve ufleba ar maqvs, ar vax- is ganyofilebam 2010 wlidan daafuZna da
seno operisa da baletis da Tojinebis gamoscems samenovan Teatralur Jurnals
Teatrebis yofili xelmZRvanelebi qal- `afsarosi~. tradiciulad yoveli wlis
batonebi roza dvaliSvili da ia iaSvili, agvistos TveSi, SuamTobis dResaswaulT-
maT xom TavianTi SromiT aqamde moiyvanes an dakavSirebiT, vacxadebT Teatralur
Teatrebi. siaxleebia WiaTurisa da ze- kvireuls. aWaris maRalmTian raionebSi
stafonis profesiul TeatrebSi, WiaTu- mosaxleobas ufasod vuCvenebT aWaraSi
raSi b-n mamuka cercvaZis, zestafonSi q-n moqmedi Teatrebis repertuarebidan
nino lipartelianis xelmZRvanelobiT. TiTo saukeTeso speqtakls. aqve vafinan-
nodar iakobiZe (sTs aWaris gan- sebT aWaraSi moqmed Teatrebs TurqeTis
yofilebis xelmZRvaneli): respublikaSi saerTaSoriso Teatralur
_ me Sevecdebi mokled mogaxsenoT festivalSi monawileobis misaRebad.
Cveni organizaciis mier bolo wlebSi davdgiT speqtakli, romelic wardge-
gaweuli muSaobis Sesaxeb. ra gavakeTeT nil iqna sxvadasxva nominaciaze. agreTve
da ra dagvrCa gasakeTebeli. mogaxsenebT, wlebis ganmavlobaSi vatarebT sxvadasxva
rom Teatraluri sazogadoeba aWaraSi SemoqmedebiT RonisZiebas, romlis CamoT-
flobda solidur qonebas: ofisi, saku- vlasac aRar Sevudgebi.

#5-6
8
samuSao ofisis uqonlobis gamo bevri procesebisadmi. darwmunebuli var, es sa-
saintereso proeqti Cagvivarda, vinaidan sikeTo iqneba Cveni mayureblisTvisac da
mTavrobis Sepirebis miuxedavad, dRe- TqvenTvisac, vinc monawileobT Teatris
sac quCaSi varT. iZulebuli gavxdiT Cven SemoqmedebiT procesebSi.
TviTon dagvewyo alternatiuli farTis aq varT nawili Teatraluri sazoga-
moZieba da moviZieT kidec. baTumSi, memed doebisa. nawili, romelic ar eswreba
abaSiZis quCis #20-Si gamonTavisuflda Cvens Tavyrilobas, albaT Tvlis, rom
farTi, romelSic ganTavsebuli iyo baTu- aq araferi sarfiani ar xdeba, nawili
mis Tojinebisa da mozard mayurebelTa SeiZleba ar kadrulobs, nawilic albaT,
saxelmwifo Teatris administracia. ba- sxvadasxva mizezis gamo ar movida, ma-
Tumis Tojinebisa da mozard mayurebel- gram esec bunebrivia, radgan vfiqrob,
Ta saxelmwifo Teatri aRniSnuli farTi- rom TviTon es Teatraluri sazogadoeba
dan gadadis axalaSenebul SenobaSi. Cven unda gaxdes rac SeiZleba mimzidveli.
movamzadeT mimarTva aWaris avtonomiuri ZaliT veravis moiyvan da arc unda moi-
respublikis mTavrobis Tavmjdomaris yvano. yvelaferi TavisiT unda moxdes.
saxelze, aWaraSi arsebuli Teatrebisa unda Seiqmnas iseTi garemo, rom adamians
da inteligenciis warmomadgenlebis undodes aq mosvla, kamaTi, Tavisi prob-
TxovniT, rom zemoaRniSnuli gamonTavi- lemebis dasma da sjerodes imis, rom Tu
suflebuli farTi gadmogveces saqarT- yvelaferi ara, nawili mainc gadaiWreba.
velos Teatraluri sazogadoebis aWar- upirveles yovlisa, imis Tqma minda,
is ganyofilebas uzurfruqtis wesiT, rom Cven, parlamentSi warmodgenili
vagrZelebT xelmowerebis Segrovebas. mecnierebis, ganaTlebis da kulturis
survilisamebr viTxovT yvela warmo- komitetis wevrebi ZiriTadad vakeTebT
madgenlis Tanadgomasa da mxardaWeras. imas, rac Cvens qveyanas exeba, magram ro-
madloba minda gadavuxado saqarTvelos gorc Teatralebs, ra Tqma unda, guli
Teatraluri sazogadoebis Tavmjdo- iqiTken migviwevs, rom rogorme metad
mares, saqarTvelos parlamentis wevrs, wavadgeT Teatrs. pirvelive, rac kul-
b-n giorgi qavTaraZes im Tanadgomisa da turis komitetma gaakeTa, es iyo kanoni
mxardaWerisTvis, rasac is iCens aWaris Teatrebis Sesaxeb da minda azri gkiTxoT
ganyofilebis mimarT. darwmunebuli amaze da Cemi mosazrebac gamovTqva.
varT bevr sasikeTo saqmeebTan erTad es Tqven kargad gaxsovT, ra mdgomareoba-
sakiTxic, misi xelmZRvanelobiT, dadebi- Si iyo Teatri wina periodSi da Tu ara,
Tad gadawydeba. gmadlobT yuradRebi- miTxariT romelime Tqvenganma, rom es
saTvis. axlac grZeldeba da darwmunebuli iya-
saqarTvelos parlamentis ganaTlebis viT, xval, zeg aRmoifxvreba. _ Tu xdeba
mecnierebis, kulturis komisiis Tavm- gamgeblebis an gubernatorebis mxridan
jdomaris pirveli moadgile, reJisori Careva Teatrebis xelmZRvanelobis muS-
aleqsandre qanTaria: aobaSi, an Tu aris gamokveTili wnexi, par-
_ mogesalmebiT. sami weli gavida wina tiuli niSniT, rac aSkarad SeimCneoda
yrilobidan da sakmaod didi mniSvnelo- wina wlebSi. nu davxuWavT Tvals amaze,
bis movlenebis momswreni gavxdiT. amis xom yvelas gvaxsovs, rom yvela raionul
ganxilvas, ra Tqma unda, ar Sevudgebi, da Tbilisis TeatrebSi mmarTvelebi faq-
magram vityvi, rom moxda epoqaluri tobrivad iniSnebodnen partiuli niSniT.
movlenebi (me vgulisxmob 1 oqtombrisa ai, es partiulobana TeatrebSi, dameTanx-
da 27 oqtombris arCevnebs). roca aseTi mebiT, moixsna. Teatris darbazis gamoy-
mniSvnelobis movlenebi xdeba, Teat- eneba partiuli mizniT, aRar xdeba. da es,
raluri cxovrebis muxti dabla iwevs. me vfiqrob, didi miRwevaa, vinaidan Seiqmna
didi imedi maqvs da darwmunebiT SemiZlia Tavisufali garemo.
giTxraT, rom sul cota xanSi politi- Cven gamovediT mmarTvelobis insti-
kuri situacia uintereso gaxdeba da, aqe- tutebidan, Semoqmedi daubrunda Teatrs
dan gamomdinare, ufro saintereso iqneba da is gaxda mTavari figura samxatvro
Teatraluri cxovreba da gaCndeba Zalian xelmZRvanelis saxiT, rac umTavresi da
didi interesi Teatrebisa da iq mimdinare umniSvnelovanesia. rac Seexeba kanons, Tu

,,Teatri da cxovreba~
9
kanoni usamarTloa, ra Tqma unda, unda faqtobrivad aravin daniSnula. ar daniS-
Seicvalos, magram kanonis aRsruleba nulan arc is adamianebi, romlebsac ego-
xSirad ar xdeba xolme da am SemTxvevaSi naT, rom mitingebze idgnen da dainiSne-
ukve arsebobs sxva instanciebi, sadac bodnen. esec mgonia, rom cudi ar aris da
unda moxdes amis ganxilva, me vgulisx- asec unda gagrZeldes. Teatri sworad is
mob sasamarTlos. ai, es iyo erT-erTi um- organizaciaa, romelic yovelTvis unda
Tavresi. iyos kritikuli xelisuflebis mimarT.
Tqven kargad gaxsovT, rom, rac ar unda igi ar unda iyos morCili uwyeba. is unda
didi avtoriteti yofiliyo pirovneba, iyos Tavisufali da gabeduli Tavis Semo-
davuSvaT, kulturis ministri an sxva, qmedebaSi. mxolod aq laparakia Semoq-
Tu raRacas gverdze sxvanairad ityoda, medebiT xarisxze da maqsimalurad unda
ar moewoneboda, imis saqme wasuli iyo. vecadoT, rom es xarisxi gaxdes maRali.
robert sturua amis TvalsaCino maga- aris individualuri sakiTxi. mag. pen-
liTia. am aRiarebulma adamianma Tavisi siebis sakiTxi, romelic unda mogvardes.
mosazreba gamoTqva mavansa da mavanze da aqac minda Tqveni rCevebi gaviTvaliswino.
moxsnes. e.i. roca undoda saministros gavida erTi weli da Tu TvliT, rom praq-
_ moxsnida, roca undoda _ daniSnavda. tikam aCvena, raRac ise ar aris, rogorc
Cven SevitaneT kanonSi oTxwliani vada. saWiroa, unda mogvawodoT cnoba amis Ses-
davdeT xelSekruleba imisTvis, rom oTxi axeb aq, sazogadoebaSi an parlamentSi an
wlis ganmavlobaSi Teatris xelmZRvane- CvenTan ofisSi.
li Tavisufali iyos da mas hqondes Sec- Cven kulturis kanonze vmuSaobT da
domebis daSvebis ufleba. es Zalian mniS- Tu Tqven Tanaxma iqnebiT, me vfiqrob,
vnelovania. mas ar unda hqondes wayenebu- unda dadges sakiTxi wodebis miniWebis
li garkveuli piroba, aucileblad kargi Sesaxeb. karga xania Sewyda wodebis mini-
speqtakli dadgas, dae, hqondes raRac Weba. arsebuli wodebebi visac aqvs, isev
xarvezi da mere gamoasworos, Tu rasak- muSaobs da afiSebzec weria. am xnis ganmav-
virvelia, is ar daangrevs Teatrs da maSin lobaSi bevri Teatris moRvawe imsaxureb-
Teatris mier unda iyos wayenebuli dasab- da garkveul dafasebas. amitom saWiroa,
uTebuli braldebebi. magram ZiriTadad amaze vifiqroT da vimsjeloT. garkveul
yvelas eqneba oTxwliani vada. da aseve wodebas saerTod xelovnebaSi, romelsac
guneba-ganwyobilebis mixedviT, veravin miiRebs damsaxurebis mqone adamiani, mo-
veravis Secvlis da adamiani imuSavebs Ta- hyveba privilegiebi, romelic magaliTi
visuflad. ai, es moxerxda da gakeTda. iqneba sxvebisTvisac. rogor, ranairad
rac Seexeba sarekomendacio sabWos, es ukve calke Temaa, TviTon ideas mogax-
romelic Cven CavrTeT am procesSi, senebT da es cudi ar aris, raTa msaxiobs
miTqma-moTqma gamoiwvia. zogi emxroba, da Semoqmeds hqondes stimuli.
madlieria amisTvis, zogi ambobs, rom festivalebTan dakavSirebiT mindoda
es swored kanonis xarvezi iyo. mogax- meTqva. saerTod festivali gaxda indi-
senebT, es gakeTda erTaderTi mizniT, vidualuri da veravis avukrZalavT, vi-
rom kulturis ministrs da gamgeblebs, sac unda Caatarebs da visac vin unda, imas
visac ekuTvnis daniSvna TeatrebSi, ka- moiwvevs. magram cota uxerxuli mgonia,
noniT gaeTvaliswinebinaT profesion- rom Teatralur sazogadoebas ar rTaven
alTa rCevebi. sad rogor dakompleqtda am saqmeSi. saministrodan mxolod Tanxa
es sabWo, Cven amaSi ar CavreulvarT, es undaT, es maTi saqmea. axla nu vidavebT
mivandeT im dawesebulebas, vis daqvem- amaze. mokled, imis Tqma minda, b-no gogi,
debarebaSic aris Teatri da vfiqrobT, rom mova dro saerTaSoriso festivals
rom iseni unda dainiSnon profesiuli Caatarebs swored Teatraluri sazoga-
niSniT. zogs moewona, zogs _ ara. zogan doeba, kari gaxsnili iqneba da ara ise,
sul Teatrmcodneebi iyvnen da amaze iyo rom amaT ar moviwvevT, imaT _ ki. uamra-
kamaTi, ratom arian Teatrmcodneebi, sx- vi axalgazrduli sakavSiro festivali
vagan iyvnen mxolod reJisorebi, erTgan gvaxsovs Cven, mec maqvs monawileoba miRe-
b-n sandroc iyo. es SeiZleba sadavo iyos. buli da, vfiqrob, es aRsadgenia.
magram faqtia, rom politikuri niSniT es gaxlavT ZiriTadad is, rasac Cven

#5-6
10
unda mivaRwioT. saerTod unda iyos meti mecnierebaTa doqtori):
komunikacia erTmaneTSi. Cven maqsimal- _ mogesalmebiT yvelas. unda giTxraT,
urad unda viqneT gamoyenebuli, raxan rom, Tqvens maJorul ganwyobilebaSi mi-
mogviwia parlamentSi yofna, imitom rom, nori unda Semovitano da amisTvis winas-
me vTvli, Cven erTi Teatraluri nawili war gixdiT bodiSs.
varT da amitom unda gvqondes erTma- Cemi gulistkivili exeba Teatrisa da
neTTan urTierToba. yvela satkivari, kinos universitetis cxovrebasa da im
yvela problema, garda imisa, romelic sa- procesebs, romelic iq mimdinareobs. aqve
samarTlom unda ganixilos, da romelic unda giTxraT, rom me ar var ucxo adamiani
Cven SeiZleba davZraT, gTxovT mogva- Teatralur universitetSi. bolo xanebSi
wodoT da igi SeZlebisdagvarad iqneba viyavi sruli profesori, mimarTulebis
dakmayofilebuli. xelmZRvaneli da warmomadgenlobiTi
Tavs ar SegawyenT da ramdenime sityvas sabWos wevri. Tqven TviTon gansajeT,
vityvi b-ni gogis Teatraluri sazoga- ra unda Camedina me Teatralur univer-
doebis Tavmjdomaris kandidaturasTan sitetSi an ra unda momxdariyo iseTi, rom
dakavSirebiT. b-ni gogi iseT dros iqna mis gareT davrCeniliyavi. es Tan `nacio-
arCeuli, roca eWvqveS idga misi arCevis naluri moZraobisa~ da, me vityodi, tota-
sakiTxi. saeWvo iyo, ramdenad gauZRvebo- luri reJimis pirobebSi. erTaderTi iyo
da igi sazogadoebis saqmianobas. magram is, rom vambobdi imas, rasac vfiqrobdi da
im periodSic ki moxerxda is, rom darbazi dResac vambob imas, rasac vfiqrob. da ras
galamazda. rac iTqva _ gakeTda, Tumca vfiqrob, axlave mogaxsenebT. vfiqrob-
uamravi ram gasakeTebelia. dRes b-n go- diT, rom ganaTlebis reforma, romelsac
gis, CvenTan erTad aqvs is berketebi, rom- Cven aseTi sixaruliT SevxvdiT, Secv-
liTac SesaZlebelia Teatralur sazoga- lida im, ase vTqvaT, mware gadmonaSTs,
doebaSi arsebuli problemebis gadawyve- romelic jer kidev sabWoTa kavSiridan
ta, amitom, imedi maqvs, rom mxars davuW- momdinareobda, kreativs Seitanda Teat-
erT b-ni gogis kandidaturas. gmadlobT raluri universitetis cxovrebaSi da
yuradRebisTvis. gamoacocxlebda SemoqmedebiT proces-
dimitri jaiani (afxazeTis kultu- ebs. magram moxda piriqiT da iciT ratom?
ris, ganaTlebis da ZeglTa dacvis minis- imitom, rom ganaTlebis reforma moar-
tri): ges totalitarul reJims da Sedegad mi-
_ didxans laparakiT Tavs ar Segawy- viReT avtoritarizmi, miviReT marTvis
enT. me momwons da pativs vcem iseT ada- vertikali da iseTi simaxinje, romlis
mianebs, romlebic erT azrze iyvnen da warmodgenac ki Znelia da ratom? marti-
imave azrze darCnen. adamiani, romelic vad getyviT. gaauqmes kaTedra da araf-
`nacionalur moZraobas~ emsaxureboda riT Caanacvles. erTxel sakiTxi davsvi,
da ucbad gadaxta `qarTul ocnebaSi~, mi- kaTedra rom gaauqmeT, riTi CaanacvleT-
uRebelia CemTvis. sjobs darCes iq da imas meTqi. erTi Cveni kolega, me ar davasax-
ufro met pativs vcem. feriscvaleba aris eleb vin, meubneba, ki magram Tqven xom
CvenTan da ar aris es dasamali. borote- xarT mimarTulebis xelmZRvaneli, Tqven
ba sikeTeze rom verasodes gaimarjvebs, xarT kaTedrao. me vuTxari, ra ucnauria,
amaze ori azri ar arsebobs. viRaceebs an Sen ar ici, ra aris kaTedra an ar ici, ra
egonaT, rom gaimarjvebdnen da raRac aris mimarTulebis xelmZRvaneli-meTqi.
saswaulebs moimoqmedebdnen, magram ara, me damrCa sruli STabeWdileba, rom re-
batonebo. me Cems kolegebs msaxiobebs, forma tardeboda umaRles saswavleb-
reJisorebs roca vxvdebi, zogs gamarjo- elSi ise, rom adamianebma ar icodnen arc
bas ki veubnebi, magram vai, am gamarjobas. reformis mniSvneloba, arc reformis
imas ki ar vambob, rom gavkicxoT, movikve- arsi da, rac mTavaria, arc aintereseb-
ToT, magram viRacam unda igrZnos, rom daT. ki batono, kaTedrebi uqmdeba, ma-
arasworad iqceoda cxra wlis manZilze gram kaTedras aucileblad Caenacvleba
da es xdeboda Cven wreSic. gmadlobT yu- dekanati, romlis wiaRSive arsdeba kaT-
radRebisTvis. edrebi, arsdeba laboratoriebi, ars-
merab gegia (xelovnebaTmcodneobis deba institutebi da a.S. aq imyofeba gia

,,Teatri da cxovreba~
11
cqitiSvili, romelic aris fakultetis apirebs reqtorobas. ra aris es? aq rom
dekani. b-no gia, Tqven Tqveni saqmis req- iyos, vkiTxavdi, Sen xom ar gaviwydeba,
tori xarT. Tqven ki ar eqvemdebarebiT rom Semoqmedi adamiani, reJisori xar. ra-
reqtors, aramed aris SemTxvevebi, rode- tom xdeba, megobrebo, Tqveni azriT, ori
sac reqtori geqvemdebarebaT Tqven. amas vadiT arCeva rogorc prezidentis, ise,
geubnebaT Tqven ganaTlebis axali kanoni. mTavari reJisoris, imitom rom, rva wlis
.da saerTod ras niSnavs demokratia? _ Semdeg adamiani xdeba koservatori, kar-
erTmaneTis kontrols, roca erTi ada- gavs kreativs da aucilebelia misi Secv-
mianis xelSi ar aris mTeli Zalaufleba. la axali adamianiT, romelic yovelmxriv
ratom aris, Tqveni azriT, akademiuri sab- Seecdeba, rom Tavis irgvliv Semoikribos
Wo TiTqosda mTavari mmarTveli organo, iseTi adamianebi, romlebic siaxles dan-
magram mas hyavs warmomadgenlobiTi sab- ergaven. ra ambavia, megobrebo, cxra weli
Wo, romelic Tu ar daamtkicebs mis mier reqtoroba. ginaxavT aseTi ram romelime
Semotanil winadadebas, arafris gakeTeba demokratiul qveyanaSi? aseTi ram norm-
ar SeuZlia, anu, aq aris Seqmnili demokra- alur qveyanaSi ver moxdeba da Zalian
tiuli damcavi meqanizmebi. diqtatura, gTxovT moaxdinoT reagireba am faqtze.
romelic axla aqvs xelSi Cagdebuli req- gmadlobT yuradRebisTvis.
tors, warmoudgenlad didia. gaixseneT giorgi cqitiSvili (SoTa rusTave-
universitetis magaliTi, gaixseneT sxva lis Teatrisa da kinos universitetis
umaRlesi saswavleblebic da maT Soris profesori):
Cvenic. rogorc undaT, ise wyveten Tavi- _ mogesalmebiT. me sul sxva sakiTxze
anT kabinetSi, vin iqneba akademiur sabWo- vapirebdi gamosvlas da Sevecdebi Cave-
Si, vin iqneba sruli profesori, vin iqneba tio am reglamentSi, magram ar SemiZlia
asocirebuli. ra aris es megobrebo. es ramdenime sityva ar vTqva b-ni merabis
aris simaxinje, romelic saswrafod unda gamosvlasTan dakavSirebiT. miuxedavad
aRmoifxvras. imisa, rom me mas did pativs vcem, veraf-
b-no gogi, (mimarTavs giorgi qavTa- riT daveTanxmebi da vfiqrob, aq myofma
raZes) ai, Tqven ambobT, ra funqciebi aqvs sazogadoebamac icis, rom `nacionaluri
Teatralur sazogadoebas. Teatralur moZraobis~ msaxuri margvelaSvili ar yo-
sazogadoebas da Teatralur yrilo- fila. nu vityviT iseT rames, rac simar-
bas is funqciebi aqvs, rom dRis wesrigSi Tles ar Seesabameba. swored `nacional-
daayenos umtkivneulesi sakiTxebi da urma moZraobam~ gaanTavisufla igi req-
garkveuli roli Seasrulos am prob- toris Tanamdebobidan da moiyvana noSre-
lemebis gadaWraSi. yriloba Tu daadgens, van CxaiZe da is iyo cxra Tve reqtori. mas
rom rames yuradReba mieqces, SeuZlebe- taSiT Sexvda is xalxi, visac ar moswonda
lia amas rezonansi ar mohyves, rezonansi gogi margvelaSvili. me verafers cuds
mohyves zemdgom organoebSi, me vgulisx- ver vxedav imaSi, rom viRacas ar moswons
mob parlaments, kulturis saministros, reqtori, magram nu avurevT faqtebs erT-
ganaTlebis saministros, a.S. saerTod maneTSi.
Tu movalT aq erTmaneTis sanaxavad, arc minda erTi sakiTxi davayeno Tqvens
es aris cudi, mivesalmebi amas, magram ra winaSe. gasagebia, rom sazogadoeba mdi-
Tqma unda, funqcias SeiZens Teatraluri dari ar aris, finansurad uWirs, magram
sazogadoeba, Tuki problemebis gadaWras Zalian gTxovT, b-no gogi da b-no sandro,
SevZlebT. ekonomias Jurnal `Teatri da cxovrebis~
da bolos megobrebo, unda giTxraT, xarjze nu gaswevT, miuxedavad imisa, rom
rom cxra wlis mmarTvelobis Semdeg b-ni albaT bevri sxva saqmea gasakeTebeli.
goga margvelaSvili, samwuxarod, aq ar imitom rom, es darCa erTaderTi pro-
imyofeba da zurgs ukan gamomdis amis fesiuli Jurnali, samwuxarod, sadac
Tqma, rogorc yurmoWrili mona ise em- SeiZleba recenzia gamoaqveyno. sxva Ju-
saxureboda `nacionalur moZraobas~ da rnal-gazeTebs Worebis garda, araferi
dRes, cxra wlis Semdeg, rodesac sul or- ainteresebT. me mivesalmebodi, rom es Ju-
jer aqvs arCevis ufleba da rva weli Seu- rnali yovelTviurad gamodiodes, Tu, ra
Zlia iyos reqtori, isev reqtoria da isev Tqma unda, sponsori moiZieba. aq lapara-

#5-6
12
ki iyo gazeTze, Zalian kargia gazeTic, Teatrisadmi damokidebuleba. es aucile-
magram es tradiciuli Jurnalia da Tu belia imitom, rom Teatrma dakarga Tavisi
periodulobas gavzrdiT, kargi iqneba. adgili Souebis da sxvadasxva RonisZiebis
didi madloba. gamo. amitom, me vfiqrob, raRacnairad
ramin nuraliani (somxuri Teatri): Cvens mayurebels, qarTul sazogadoebas
_ Zalian mixaria, rom kulturis sa- swori mimarTuleba unda mivceT, raTa
ministros warmomadgenlebi xarT aq. main- mayurebeli dabrundes TeatrSi. mesame:
teresebs, rodis daiwyeba somxuri Teat- mexuTe welia me var axmetelis TeatrSi da
ris remonti. meoTxe weliwadia gvpird- arc erTi zari ar yofila arc mamuka qa-
ebian, saakaSvilic dagvpirda, ar minda caravasa da arc kulturis im samsaxuri-
gvarebi davasaxelo, magram saqme ar iZ- dan, romelic meriaSia, politikuri niS-
vris. meore sakiTxi 1962 wlidan var Teat- niT, aseTi ram ar yofila. da kidev erTxel
raluri sazogadoebis wevri. var kul- minda aRvniSno da es ar iqneba gadaWarbe-
turis damsaxurebuli muSaki. imitom ki buli _ saocari damokidebuleba mamuka
ar vambob, rom premia momceT, magram xom qacaravasi saerTod Teatrisa da piradad
unda amas dafaseba. mesame _ ratom ar aZ- Cveni Teatrisadmi.
leven pensiebs kulturis muSakebs? b-no madloba yuradRebisTvis. damswre
nukri, Tqven brZaneT, rom raRac privile- sazogadoebis saxeliT minda mivuloco
gia unda hqondes xelovnebis muSakebs. me axmetelis Teatrs dabadebis dRe.
maqvs wodeba, magram pensias ar viReb. ai, am manana abramiSvili (Tojinebis sax-
sakiTxebze mindoda saubari. elmwifo Teatri):
qeTevan kiknaZe (marjaniSvilis _ Tojinebis saxelmwifo Teatri Za-
Teatris msaxiobi): lian mZime mdgomareobaSia. aq iTqva, rom
_ me rom mcodnoda, ra sakiTxebze Teatris remontis problema SeiZleba
iqneboda saubari, moviTxovdi gamosvlas. iyos sazogadoebis problema. magram me
b-ni gia cqitiSvili ar aris marTali. es ubralod minda gvqondes mxardaWera da
Tema Cemze ukeT aravin icis. swored goga cota ufro aqtiurad gaxsovdeT To-
margvelaSvilma gaistumra giga lorTqi- jinebis Teatri, radgan rogorc mogex-
faniZe reqtorobidan, imitom rom, is `na- senebaT, bavSvi Tojinebis TeatrSi swav-
cionalur moZraobaSi~ iyo da Tu SeiZle- lobs mayureblobas. ki, Cveni Teatri, pa-
ba dRes mainc viyoT marTalni. suxismgeblobiT vacxadeb, mobrZandiT da
Tbilisis n. dumbaZis sax. mozard may- darwmundebiT amaSi, aris saxelmwifoe-
urebelTa Teatris samxatvro xelmZR- brivi pasuxismgeblobis Teatri yvela
vaneli dimitri xvTisiaSvili sau- droSi. Cveni Teatris remonti daiwyo 2011
brobs am Teatris muSaobaze ukanaskneli wels da SeCerda wlis bolosve. vqiraobT
Tveebis ganmavlobaSi, im axal speqtakle- darbazs. Teatris ofisi aris sxva Seno-
bze, romelic ukve daidga, delegatebs baSi. varT did gaWirvebaSi, magram miuxe-
auwyebs, rom xval Teatri sankt-peter- davad amisa, Cven mainc gvaqvs repertuari,
burgis Teatralur festivalze miemg- vdgamT speqtaklebs da darbazi savsea. ai,
zavreba mTavari da yvelaze sasiamovno Cveni bavSvebis pativiscemiT, ar vici ra
informacia mainc is iyo, rom 11 noemberi formiT, gTxovT rogorme dagviWiroT mx-
Teatris dabadebis dRea. ari, Cveni Teatris remonti droulad rom
Tamaz golaZe (axmetelis Teatris dasruldes. gmadlobT yuradRebisTvis.
samxatvro xelmZRvaneli): amiran SalikaSvili (pantomimis
_ Zvirfaso megobrebo, provocireba Teatris samxatvro xelmZRvaneli)
gamikeTa b-nma dimam da minda giTxraT, me ar mindoda gamosvla, magram erTi
rom sandro axmetelis saxelobis dra- frazis gamo gamovdivar.
matul Teatrsac dabadebis dRe aqvs. 32-e Tqven, qarTvelebi yovelTvis cek-
dabadebis dRes aRvniSnavT. vavdiT, Tqven yovelTvis mRerodiT, yov-
meore sakiTxi, romelic minda davay- elTvis kiTxulobdiT, magram pantomimas
eno b-ni gogis, b-ni nukris, b-ni Tamaz ja- ar akeTebdiT. ratom waiyrueT, Senoba
fariZis winaSe, iqneb rogorme moxerxdes rom gaiyida erT larad? arada guSin
da saxelmwifoebriv doneze aviyvanoT gavige, rom 25 milioni auRiaT. mozard

,,Teatri da cxovreba~
13
mayurebelTa Teatrma me memkvidreobiT Teatrs rom daexmarono. me aravisTvis
gadmomca Senoba. yvela dadgenileba maqvs araferi wamirTmevia, arc skami, arc Janri,
TaqTaqiSvilis xelmoweriT _ 1900 kv.m. me araferi damimTavrebia, arc oqsfordi,
meubnebian, rom 2014 wels me unda gavide arc kembriji, arc moskovis universiteti
Teatridan _ gaval. ar geqnebaT panto- da arc saqarTvelosi. me RmerTis insti-
mimis Teatri. institutma kaTedra damix- tuti maqvs damTavrebuli. 17 pantomimis
ura. baTummac damixura kaTedra. speqtakls, mTeli msoflio rom moiaroT,
raWaSi viyavi cota xnis win, Cavitane versad naxavT.
sami speqtakli: `terenti graneli~, `wmin- sandro mrevliSvili:
da giorgi~ da `qriste~. oTxi mogonebaTa _ aris winadadeba Sewydes kamaTi.
wigni gamoveci. erTi adamiani iyo, ro- gTxovT, dagvidasturoT mandatebis aw-
melic mudam dadioda Cvens speqtaklebze, eviT, vin aris momxre Sewydes kamaTi. unda
es iyo giga lorTqifaniZe, romelic mere Sefasdes Tavmjdomaris, prezidiumis
CemTan saubrobda. wigni miveci, miTxra, da gamgeobis muSaoba ori kriteriumiT:
amiran, me erTi kaci var, romelic wigns _ damakmayofilebeli an aradamakmayo-
kiTxulobso. marTalia, reJisorebi ar filebeli. vin aris momxre, rom Teatral-
kiTxuloben wignebs. me bodiSs vuxdi re- uri sazogadoebis xelmZRvaneli orga-
Jisorebs, magram man ase miTxra. Zalian mi- noebis mier sami wlis ganmavlobaSi gaweu-
Wirs, me Teatrs vkargav. me waval megobre- li muSaoba Sefasdes damakmayofileblad.
bo, Tqven ar geqnebaT pantomimis Teatri. winaaRmdegi vin aris? gmadlobT. Teat-
didi madloba minda gadavuxado mamu- raluri sazogadoebis muSaoba Sefasda
ka qacaravas, man gadaarCina Cemi Teatri. damakmayofileblad. gadavdivarT Semdeg
rodesac miviRe cnoba, rom prezidentma sakiTxze: gavida dro da aucilebelia
gayida Cveni Senoba, vacnobe parlaments. cvlilebebis Setana wesdebaSi. pirveli
iqidan damirekes b-no amiran, sad xarT, cvlileba _ es aris punqti 1 # 3. gamgeobis
werili unda gamogigzavnoTo, magram wevrTa raodenoba wesdebaSi gansazRvru-
aranairi pasuxi me ar mimiRia. b-n biZina lia 49 wevriT. Cveni winadadebiT gamgeo-
ivaniSvils minda gadavuxado madloba. bis wevrTa raodenoba unda ganisazRvros
ai, am kacma gadamirCina ojaxi da Teat- 35 wevriT. meore cvlileba _ prezidi-
ri. roca gamiWirdeba misi fuli Teatrs umis Semadgenloba gansazRvruli iyo 11
xmardeba, roca cota moviTqvam suls, wevriT, Cveni winadadebaa ganisazRvros
Cems ojaxs vaxmar. me oTxi biWi myavs da cxra wevriT, vinaidan, rogorc drom
sami SviliSvili. didi armia myavs, isini gviCvena, prezidiums Zalian bevri saqme
gadaixdian. babuaCemic ase miasaklava aqvs, xSirad qvorumi ver ikribeba da
sazogadoebam. valerian SalikaSvili garkveuli raodenoba wevrebisa ver mo-
didi moRvawe iyo. didi pirovneba gaxl- dis Sekrebebze. mesame cvlileba _ exeba
daT. suraTi ratom ar kidia-meTqi vkiTxe, kavSiris Tavmjdomares. wina wesdebaSi
moitane da dakideo. ra unda davkido? iyo saredaqcio xasiaTis Secdoma, ro-
valerian SalikaSvils Cemi daxmareba melic arafriT gasworda wina yrilobaze
Wirdeba? anda roca vikiTxe, ratom damix- da usaTuod gamosasworebelia. garda
ureT kaTedra-meTqi, Sen arao, meuRles amisa, arsebuli wesdebiT Tavmjdomares
miveciTo. ra Wirs kira mebukes Cemi sama- virCevT sami wliT. sami weli arsad ar
dlo. erTaderTi qali gyavT pantomimis aris. mag. parlamentSi, yvela sxva kavSir-
TeatrSi. marsel marso ambobda, am qals Sic, oTxi welia, amitom aris winadadeba
gaufrTxildiT, misi msgavsi aravin gyav- es punqti Seicvalos aseTnairad: kavSiris
To. Cems xelebze axlac legendebi dadis. Tavmjdomares irCevs kavSiris yriloba
saqarTvelom ki ara, msofliom ar icoda kavSiris wevrTa rigebidan oTxi wlis va-
xelebis kultura, me SemoviRe. vin da- diT pirdapiri, faruli an Ria kenWisy-
dis CemTan TeatrSi. mxolod ucxoelebi, riT, an, alternatiul safuZvelze misi
qarTvelebs me iq ver vxedav. ucxoelebi xelaxali arCevis uflebiT ara umetes
inaxaven. axlaxan Camovida amerikeli da zedized ori vadisa. arsebul wesdebaSi
meubneba, ginda Tu ara, fondi gaxsenio. aris Secdoma _ aranakleb ori vadisa da
me moviZieb biznesmenebs amerikaSi, Sen es nonsesia. aris winadadeba, ai, es sami cv-

#5-6
14
lileba Sevides wesdebaSi. Tlianoba aRdgeniliyo saqarTveloSi,
yriloba amtkicebs wesdebis cvlile- ukvalod ar Caiara. didi Rvawli miuZRvis
bebs. mas am saqmeSi. didi Rvawli miuZRvis qar-
giorgi TavaZe (reJisori): Tuli Teatraluri sazogadoebis Senar-
_ rogoria regionaluri organiza CunebaSi, vinaidan Zalian meryevi periodi
ciebis Tavmjdomareebis arCevis vadebi? gaviareT Cven. Rirseuli adamiania da ada-
sandro mrevliSvili mianuri Rirseba SeinarCuna yvelaferSi.
_ Zalian saintereso SekiTxvaa, wes- amitom vfiqrob, rom b-ni giorgi aris
debaSi ar aris SezRudvebi aWaris av- Rirseuli kandidati, raTa waruZRves
tonomiuri respublikis Teatraluri Teatraluri sazogadoebis muSaobas.
ganyofilebis Tavmjdomaris arCevis va- sxva kandidatura ar dasaxelebula,
debze, aseve quTaisis regionalur gan- amitom gadawyda Catardes Ria kenWisyra.
yofilebaSi. amitom mesmis Tqveni SekiTx- kenWisyris Sedegad giorgi qavTaraZe ar-
va da Semomaqvs kontrwinadadeba wesdebis Ceuli iqna erTxmad.
am punqtebSic Sevides cvlileba, rom gogi qavTaraZe warmoadgens gamgeobis
regionaluri organizaciebis Tavmjdo- wevrobis kandidatTa sias da yrilobas
mareebic arCeul iqnan oTxi wliT arau- sTxovs survilisamebr warmoaCinon gamge-
metes ori vadisa zedized. obis wevrTa sasurveli kandidatebi. yri-
irCeven sTs sarevizio komisias Semde- loba Ria kenWis yriT amtkicebs gamgeobis
gi SemadgenlobiT. Tamaz golaZe, pav- Semadgenlobas. yriloba irCevs gamgeobis
le nozaZe, kira mebuke. wevrebs. gamgeoba irCevs prezidiums.
nodar gurabaniZe (profesori, gamgeobis sxdomaze sTs Tavmjdoma
Teatrmcodne): ris pirvel moadgiled irCeven sandro
_ batonebo, maqvs pativi yrilobas mrevliSvils, moadgiled _ guram
momaval Tavmjdomared SevTavazo b-n axobaZes.
giorgi qavTaraZis kandidatura. g. qavTa- g. qavTaraZis winadadebiT kote nini-
raZis moRvaweobam, mTelma misma cxovre- kaSvili iniSneba sTs prezidiumis kon-
bam, misma Semoqmedebam, moqalaqeobrivma sultantad.
poziciam, brZolam imisaTvis, rom samar-

sTs gamgeobis Semadgenloba sTs prezidiumis


daviT andRulaZe gizo Jordania Semadgenloba
guram axobaZe levan roxvaZe
guram baTiaSvili giorgi qavTaraZe
oTar baRaTuria lia suluaSvili
eldar gewaZe robert sturua sandro mrevliSvili
nodar gurabaniZe giorgi sixaruliZe
giorgi TavaZe gizo Jordania
manana gegeWkori zaza sofromaZe
daviT dvaliSvili aleqsandre qanTaria merab TavaZe
merab TavaZe
giorgi qavTaraZe
nodar iakobiZe aleqsandre (nukri) qanTaria
vano iantbeliZe amiran SalikaSvili
vasil kiknaZe vaso CigogiZe manana gegeWkori
kaxi kavsaZe
Temur keJeraZe Temur CxeiZe
levan wulaZe Temur CxeiZe
sandro mrevliSvili
xatia medmedeva dimitri xvTisiaSvili
gubaz megreliZe giorgi sixaruliZe
soso nemsaZe dimitri jaiani
zaza papuaSvili jeiran faCuaSvili guram baTiaSvili

,,Teatri da cxovreba~
15

giorgi erisTavi 200


maia kiknaZe

ganuzomelia giorgi erisTavis Rvawli


qarTuli kulturis istoriaSi. misma mra-
valmxrivma moRvaweobam literaturul
da Teatralur sarbielze didi roli Sea-
srula qarTveli sazogadoebis erovnuli
cnobierebis amaRlebaSi. giorgi erisTavi
iyo qarTuli Teatris sulisCamdgmeli,
dramaturgi, mTargmneli, poeti, Jur-
nal `ciskaris~ damaarsebeli, 1832 wlis
anticaristuli SeTqmulebis aqtiuri
monawile.
giorgi erisTavi daibada 1813 wlis
9/22 seqtembers sofel oZisSi daviT eri-
sTavisa da mariam qobulaSvilis ojaxSi.
1821 wels swavlis misaRebad mSoblebma
Tbilisis keTilSobilTa saswavlebelSi
miabares. oTxi wlis Semdeg miemgzavreba
moskovSi, swavlas agrZelebs kerZo pan-
sionSi, sadac 6 Tve darCenila, kursi ver tovis, griboedovis, hiugos nawarmoe-
daumTavrebia. saqarTveloSi dabrunebis bebi. ucxo enebis swavlasTan erTad, did
Semdeg, samxedro samsaxurSi Sedis (1827). yuradRebas uTmobda mSobliuri enis Ses-
1832 wels, muSaobas iwyebs baron rozen- wavlas _ `bavSvobidanve survili mqonda
Tan da monawileobs yazi-mulas winaaR- kargad Semeswavla qarTulio~ _ aRniS-
mdeg mowyobil laSqrobaSi, risTvisac navda TviTon.
`kavaleriis praporSCikis~ Cini miiRo. giorgi erisTavma literaturuli
giorgi erisTavi did interess iCenda moRvaweoba XIX s-is 30-ian wlebSi daiwyo.
politikisadmi. TviTmpyrobeluri ruse- am periods ukavSirdeba solomon dodaS-
Tisagan saqarTvelos ganTavisuflebis vilis `amxanaguri wris~ da gazeT `salit-
ideiT STagonebuli, jer kidev axalgaz- eraturo nawilni tfilisis uwyebaTanis~
rda, Caeba ganmanTavisuflebel moZrao- saqmianobac. gazeTi qarTvel moRvaweTa
baSi da 1832 wlis SeTqmulebis aqtiuri naazrevis, maTi miswrafebebisa da saqmi-
wevri gaxda. SeTqmulTa Soris, swored anobis, erovnuli ideis mqadagebeli da
man gaavrcela saidumlo ambavi da `akti qarTuli enis dacvis tribuna iyo. swored
goniuri~. SeTqmulebis gacemis Semdeg aq dabeWda (1832) giorgi erisTavma dra-
sxva monawileebTan erTad daapatimres matuli poema `osuri moTxroba~. poema
da saqarTvelodan gadaasaxles (1834), avtorma samSoblos TavisuflebisaTvis
gaamweses samxedro samsaxurSi q. vilnos brZolis ideas miuZRvna. istoriuli war-
mesame fexosanTa diviziaSi. gadasaxleba- sulis Cveneba, me-17 s-is suraTebis ga-
Si yofnis dros, bevrs kiTxulobda, swav- cocxleba, erisTavis TanamoazreTa `fa-
lobda enebs, gansakuTrebul interess ruli sazogadoebis~ pozicias _ `Seswire
iCenda polonuri enisa da literaturi- Tavi mamulsa msxverplad...~ gamoxatavda.
sadmi. Targmna poloneli mwerlis adam gadasaxlebidan dabrunebis Semdeg,
mickeviCis leqsebi da puSkinis, lermon- giorgi erisTavi aqtiurad Caeba liter-

#5-6
16
aturul-saganmanaTleblo saqmianobaSi. mSvidobiani da diplomatiuri iyo. cdi-
monawileobda saojaxo warmodgenebsa lobda qarTvelebSi ndobis mopovebas,
da literaturul saRamoebSi. aleqsan- Tavis meuRlesTan erTad xSirad stum-
dre WavWavaZis saxlSi xSirad ikribe- robda TavadaznaurTa ojaxebs da Ta-
bodnen gamoCenili sazogado moRvawe- vadac maspinZlobda maT. voroncovma,
ni da ucxoeTidan Camosuli stumrebi. rodesac Seityo qarTuli sazogadoe-
nikoloz baraTaSvilma aq waikiTxa Ta- bis survili Teatris daarsebis Sesaxeb,
visi poema `bedi qarTlisa~. roman bagra- mxardaWera gamoucxada da giorgi eri-
tionis ojaxSi daidga griboedovis `vai sTavs daxmareba aRuTqva. roca erisTavi
Wkuisagan~. manana orbeliani, romelic voroncovs Sexvda, `gayra~ ukve daweri-
didi moyvaruli iyo xelovnebisa, gansa- li hqonda. voroncovs misTvis uTqvams:
kuTrebul interess iCenda amgvari saR- `sanam rusul enaze gadmoTargnidnen am
amoebis mowyobaSi. giorgi erisTavic misi komedias SeudeqiT da uTxariT yvela
xSiri stumari iyo da sxva monawileebTan scenis moyvarel qarTvelebs, rom iswav-
(n. baraTaSvili, d. yifiani, m. TumaniS- lon roli da Tqveni xelmZRvanelobiT
vili da sxv.) erTad leqsebs kiTxulob- warmoadginon Tqveni komedia Tbilisis
da. manana orbelianis salonSi daibada gimnaziis scenaze. maSin Cven vnaxavT, ro-
idea qarTuli speqtaklebis mowyobisa goria Tqveni nawarmoebi da rogori niWi
da piesebis Targmnisa. swored am ideis aRmogaCndebaT qarTvelebs~.
karnaxiT Targmna dimitri yifianma `ro- pirveli warmodgena 1850 wlis 2/14
meo da julieta~, nikoloz baraTaSvilma ianvars, vaJTa gimnaziis saaqto darba-
leizevicis tragedia `ucnobi tarante- zSi gaimarTa, romelic mxatvar gagarinis
li~, giorgi erisTavma ki `vefxistyaos- mier SesaniSnavi dekoraciebiT iyo mor-
ani~ gaasceniura. Tuli. es iyo udidesi movlena XIX s-is qa-
speqtaklebis gamarTvisa da Teatris rTuli Teatris istoriaSi. saaqto dar-
daarsebis idea qarTul sazogadoebaSi bazi mayurebels ver itevda. speqtaklis
ukve momwifebuli iyo, roca saqarT- warmatebam molodins gadaaWarba. grigol
veloSi mefisnacvali Tavadi mixeil vo- orbeliani, romelic im xanad TbilisSi ar
roncovi dainiSna. man CamosvlisTanave, imyofeboda, ilia orbelians werda: `Za-
1845 wels, udidesi daxmareba gauwia ru- lian vnanob, rom eg pirveli kamedia vera
suli dramatuli Teatris Camoyalibebas. vnaxe. Cemo iliko gTxov gamomigzavno eg
man Camoiyvana peterburgisa da moskovis kamedia~. rusuli gazeTebi `zakavkazki
cnobili msaxiobebi (iabloCkini, iva- vestniki~ da `kavkazi~ speqtaklebs weri-
novi, burdini da sxvebi). rusuli Teat- lebs uZRvnian. aqeben piesas da msaxiobTa
ris Camoyalibebis Sesaxeb peterburgSi Sesrulebas. aRiniSna giorgi erisTavis
myof kavkasiis komitetis Tavmjdomares TamaSic mikirtum gaspariCis rolSi.
CerniSevs voroncovma miswera: `kavkasiis Teatris irgvliv Tavi moiyares cnobil-
mxareSi Camovedi Tu ara pirvel welsve ma mwerlebma da sazogado moRvaweebma.
me sasargeblod vcani Tbilisis sazoga- dimitri yifianma, Teatris mematianem da
do rusuli Teatris daarseba... rusuli kritikosma mixeil TumaniSvilma, drama-
Teatris arsebobas unda SevxedoT ara turgma zurab antonovma, ivane kereseli-
marto rogorc siamovnebisa da garTo- Zem, romelic jer reJisoris TanaSemwed
bis saSualebas, aramed rogorc iseT muSaobda, Semdeg ki Teatris xelmZRvane-
dawesebulebas, romelsac aqvs dasaxuli lad. giorgi erisTavis dasi, jer maneJis,
mniSvnelovani mizani, gansakuTrebiT 1851 wlidan ki axlad aSenebuli qarvas-
`tuzencebisTvis~ rusuli enis, rusuli lis TeatrSi marTavda warmodgenebs.
Cveulebebis gasacnobad da ruseTTan giorgi erisTavi bevrs muSaobda msaxio-
maTi TandaTanobiTi daaxloebisaTvis~. bebTan. uxsnida maT sasceno xelovnebis
XIX s-is 40-ian wlebSi, mefis mTavro- mniSvnelobas, wvrTnida, avarjiSebda
bam kavkasiaSi SemoRebuli mmarTvelo- msaxiobis ostatobaSi. mogvianebiT, mix-
bis samxedro sistema SedarebiT ufro eil TumaniSvili msaxiobebze dawers:
daxvewili sistemiT Secvala. mizani _ `gansacvifrebelia is, rom ase araCveu-
`tuzemcebis ruseTSi gaTqvefis~ (vo- lebrivi siswrafiT da moxerxebiT Seeg-
roncovi) igive darCa, mxolod meTodebi uen maTTvis ucnob garemos, roca maT
Seicvala. voroncovis politika ufro amisTvis TiTqmis araviTari codna da

,,Teatri da cxovreba~
17
ganaTleba ar hqondaT~. droTa manZilze miuri safuZvlebi TandaTan moSala da
Teatris repertuaric gaizarda da msax- Zvel TaobaSi garkveuli dabneuloba
iobTa raodenobac. Tavdapirvelad dasi gamoiwvia. savaWro kapitalis SemoWra
aristokratiuli wris warmomadgenlebi- feodalur-patriarqalur meurneobas
sgan Sedgeboda, Semdeg maT CaenacvlaT anadgurebda. am socialuri cvlilebebis
aznaurebi, vaWrebi, diasaxlisi qalebi. fonze warmodgenili sxvadasxva klasis
msaxiobebi ZiriTadad goris mazridan yofa-cxovreba, nacnobi gmirebisa da siu-
iyvnen. Jetebis Cveneba, qarTvel TavadaznaurTa
giorgi erisTavis sazogado moRvaweo- (anduyafari, onofre, pavle, ivane da sx-
ba mravalmxrivi iyo. im dros roca werda vebi), gamdidrebul vaWarTa (mikirtum
piesebs da TeatrSi aqtiurad muSaobda, tradadovi, karapeta dabaRovi da sxve-
sxva saqmeebisTvisac iclida. 1851 wels bi), TviTmpyrobeluri ruseTis uvic da
iniSneba qarTuli enis cenzorad kavkasiis meqrTame CinovnikTa (xariton vziatkini,
sacenzuro komitetSi, magram erTi wlis sarqis kumuxtovi da sxva) saqmianoba, ada-
Semdeg Tanamdeboba datova. amave dros mianis meSCanuri yofisa da maTi mankieri
Jurnalistur saqmianobasac eweoda. Ju- mxareebis kritika gulgrils ar tovebda
rnal `ciskris~ gamocemis nebarTvis mis- mayurebels.
aRebad, man voroncovs TxovniT mimarTa, 1854 wels giorgi erisTavi Teatridan
Suamdgomloba gaewia imperatoris winaSe. wavida, 1856 wels ki Teatri daiSala. eri-
voroncovic daTanxmda `Semweoba misca~. sTavis wasvlis Semdeg, Teatrs saTaveSi
Jurnali pirvelad 1852 wels gamovida. Caudga zurab antonovi, mogvianebiT
(1852-1853 wlebSi, redaqtorobda giorgi ivane kereseliZe. Teatris direqtoris,
erisTavi). `ciskarSi~ ibeWdeboda Taname- bogdanovis antiqarTuli saqmianoba,
drove qarTveli mwerlebis nawarmoebebi, am periodSi ufro TvalSisacemi gax-
aq pirvelad daibeWda Teimuraz pirve- da. qarTuli Teatris Sesaviwroeblad,
lis, vaxtang orbelianis, daviT guramiS- garkveul zomebs mimarTavda: erisTavis
vilis, nikoloz baraTaSvilis qmnilebe- dass jer sarepeticio adgili, xolo
bi. Jurnali saSualebas aZlevda qarTvel Semdeg warmodgenebisTvis gamoyofili
mkiTxvels, gacnoboda evropel da rus dReebi waarTva, bileTebi gauZvira da qa-
mweralTa axal Targmanebs. rTuli warmodgenebi italiur operebs
ilia WavWavaZe maRal Sefasebas aZlev- da rusul warmodgenebs miaba. sabolood
da giorgi erisTavis moRvaweobas. 1863 bogdanovma qarTuli TeatrisTvis, biu-
wels, man gamoaqveyna `saqarTvelos jetis Semcireba, Semdeg ki, misi daxur-
moambeSi~ komedia `SeSlili~ da erisTavi- vac moiTxova. g. erisTavi far-xmals ar
seuli Targmani `vai Wkuisagan~. ilia wer- yrida, mTavrobaSi werilebs agzavnida,
ilSi, `werilebi qarTul literaturaze~ Teatris SenarCunebasa da msaxiobebi-
aRniSnavda: `T. g. erisTavs ori didi sam- sTvis xelfasebis gacemas moiTxovda.
saxuri miuZRvis Cvens winaSe, erTi isa, samarTlianobis ZebnaSi dro gadioda. ve-
rom Jurnali Seqmna da amiT RonisZieba rafers rom ver miaRwia, giorgi erisTavi
mieca CvenTa azrTa denas Sinidam gareT Teatridan iZulebiT wavida.
gamosuliyo saqveynod da mwyurvalTaT- sofel xidisTavSi dabrunebuli gior-
vis azrTa wyaro esmia... gi erisTavi, mTlianad ojaxur saqmee-
meore Rvawli g. erisTavisa is iyo, rom bSi CaerTo, ukve daqvrivebulma meored
Sehqmna qarTuli Teatri da saTeatros iqorwina (pirveli colisgan, elisabed
mwerlobis mamamTavrad mogvevlina~. alixanovasgan SeeZina vaJi cnobili dra-
giorgi erisTavs saxeli, pirvel rig- maturgi daviT erisTavi).
Si, misma komediebma gauTqva, maT gansaz- 1862 wels evropaSi imogzaura da dRi-
Rvres Teatris kritikul-realisturi urebis saxiT gamoaqveyna `Cemi mogzauro-
mimarTuleba. `gayra~, `dava~, `Zunwi~, ba evropaSi 1862 welsa 13 ivnisidgan~.
`Tilismis xani~, `SeSlili~, `uCinmaCi- sicocxlis ukanaskneli wlebi sofel-
nis qudi~, istoriuli drama `yvaryvare Si gaatara. 1864 wels gorSi gardaicvala
aTabagi~ da sxvebi, Tanamedrove sazoga- da dakrZales sofel ikorTaSi.
doebis saWirboroto problemebs exeba.
savaWro burJuaziis axali klasis war-
moSobam, qarTvel memamuleTa ekono-

#5-6
18

miaxloeba saukunesTan
( Teatrisa da kinos universiteti - 90 )
vasil kiknaZe

saxelovani gza ganvlo Teatrisa da kinos universitetma.


igi Seiqmna 1923 wlis 10 oqtombers. rusTavelis Teatris WerqveS. maSin sasceno
xelovnebis instituti erqva. rusTavelis Teatris samxatvro xelmZRvaneli iyo kote
marjaniSvili, amitom institutis samxatvro xelmZRvaneladac marjaniSvili dain-
iSna, xolo direqtorad (anu reqtorad) akaki faRava, romelic institutis Seqmnis
iniciatoric iyo. manamde a. faRavam Seqmna studia (1922). misi mowafeebi Cairicxnen in-
stitutSi. gamocxadda axali misaRebi gamocdebic. institutma pedagogebad moiwvia
saxelovani moRvaweebi, romlebic msoflios nebismier universitets daamSvenebdnen.
maT Soris iyo ivane javaxiSvili, dimitri uznaZe, kote marjaniSvili, sandro axmete-
li, giorgi CubinaSvili, grigol robaqiZe, konstantine gamsaxurdia.
institutma ori gamoSveba (1924, 1926) moaswro. kursdamTavrebulTa Soris iyvnen
ak. xorava, v. goZiaSvili, T. wulukiZe, m. mrevliSvili da sxvebi, romelTa saxelebsac
kargad icnobs qarTuli Teatris istoria.
institutis sakurso da sadiplomo speqtaklebi imarTebodaB rusTavelis Teatris
scenaze. xSirad erTad moRvaweobdnen profesionali msaxiobebi da studentebi. maso-
briv scenebSi metwilad institutelebi iyvnen dakavebulni.
1926 wels Sewyda sasceno xelovnebis, rogorc institutis, funqcionireba. mTav-
robis dadgenilebiT igi mxolod 1939 wels iqna aRdgenili. `aRdgenis~ interpretacia
Cemi koncefciaa, radgan mTavrobis dadgenilebaSi igi ar weria. dadgenilebis mixed-
viT Teatraluri instituti daarsda (da ara aRdga) sxvadasxva studiebis bazaze. ini-
ciatori iyo akaki xorava, romelsac gverdiT edga akaki faRava.
akaki xorava dainiSna institutis direqtorad. 1939 wlis Semdeg TandaTan yvelam
daiviwya 1923 wels daarsebuli sasceno xelovnebis instituti. institutis kursdam-
Tavrebulebic ki xSirad Tavs akaki faRavas studiis kursdamTavrebulebad Tvlid-
nen.
ra moxda? ratom iqna miviwyebuli umaRlesi saTeatro ganaTlebis saTave? ase rom-
eli civilizebuli qveyana gaaRaribebda YTavisi qveynis saxelovnebo umaRlesi gana-
Tlebis istorias, rogorc es saqarTveloSi moxda?
aravin!...
1969 wels rusTavelis Teatris mcire scenaze Teatraluri institutis daarsebis
30 wlisTavis saiubileo saRamoc gaimarTa.
Teatraluri institutis daarsebis sakiTxis mifuCeCebis, Tu istoriis mrude
sarkeSi warmodgenis faqti mraval problemasTan iyo dakavSirebuli. axali Taobebis
cnobierebidan arsebiTad gaqra simarTle institutis daarsebis Sesaxeb. saWiro gax-
da droulad aRdgeniliyo istoriuli samarTlianoba. am mizniT momixda muSaoba sax-
elmwifo arqivSi, rom mogveZia mTavrobis dadgenilebis dokumenti, anu iuridiuli
sabuTi. saqarTvelos sabWoTa socialisturi respublikis saxalxo komisarTa sabWos
arqivSi mivakvlie 1923 wlis 10 oqtombris dadgenilebas sasceno xelovnebis insti-
tutis daarsebis Sesaxeb. (oqmi # 31), dadgenilebam maSin presaSi farTo gamoxmaureba
hpova magram, rogorc aRvniSne, saWiro iyo iuridiuli dokumenti. mainc ra moxda, ra-
tom daixura maRal profesiul doneze Seqmnili da avtoritetuli instituti?
institutis daxurvis istoria dramatulia da dakavSirebulia bevr politikur,
fsiqologiur da SemoqmedebiT problemasTan.
sasceno xelovnebis institutis bedi uSualod iyo dakavSirebuli rusTavelis
TeatrTan. rogorc aRvniSneT, kote marjaniSvili iyo Teatrisa da institutis samx-
atvro xelmZRvaneli, xolo sandro axmeteli iyo Teatris mTavari reJisori.
1926 wels, erTi mxriv, kote marjaniSvilsa da `durujs@@~, xolo meore mxriv, kote
marjaniSvilsa da sandro axmetels Soris momxdari konfliqtis gamo marjaniSvili

,,Teatri da cxovreba~
19
Teatridan wavida da mas Semdeg TeatrSi aRar Sesula. es imas niSnavda, rom igi avto-
maturad gadadga institutis samxatvro xelmZRvanelis Tanamdebobidanac. institu-
ti arsebobda rusTavelis Teatris SenobaSi. Teatris xelmZRvaneli gaxda axmeteli,
romelmac imTaviTve miswera marjaniSvils, rom mas ar undoda TeatrSi misi adgilis
dakaveba (e.i. samxatvro xelmZRvaneloba), magram droebiT, mis dabrunebamde daikava
igi. rogorc ki k. marjaniSvili dabrundeboda, kvlav daikavebda Tavis - samxatvro
xelmZRvanelis adgils, magram kote marjaniSvili ar dabrunda!
sandro axmetelma savsebiT samarTlianad da fsiqologiurad motivirebuli mize-
zebis gamo ar isurva institutSic daekavebina marjaniSvilis adgili. Seqmnil situa-
ciaSi imisaTvis, rom gadarCeniliyo msaxiobTa momzadebis kera, daubrunda studiuri
swavlebis formas da TeatrSi Seiqmna eqsperimentuli studia, romelsac saTaveSi
Caudga axmeteli, moadgiled dainiSna akaki vasaZe.
studia farTo masStabSi iyo gaazrebuli. unda SenarCunebuliyo sainstituto
ganaTlebis maRali done. gafarTovda kadrebis momzadebis masStabebi. igi kadrebs
amzadebda ara marto rusTavelis TeatrisaTvis, aramed aWaris, oseTisa da CeCen-in-
guSeTisTvisac.
rusTavelis TeatrSi situacia mkveTrad Seicvala sandro axmetelis Teatris
xelmZRvanelobidan moxsnisa da masTan erTad msaxiobTa jgufis represirebis Semdeg,
1937-1938 wlebSi saqarTvelos `gadauara kaenis sulma~. (ir. abaSiZe)
qveyanaSi Seiqmna axali politikuri realoba, gamefda SiSis sindromi. am rTul
politikur atmosferoSi akaki xorava da akaki vasaZe gaxdnen Teatris xelmZRvanele-
bi. 1939 wels akaki xoravas iniciativiT Seiqmna Teatraluri instituti. rogorc
aRvniSne, mTavrobis dadgenilebaSi ar Caweres, rom instituti aRdga. igi Seiqmna sx-
vadasxva studiebis bazaze. es faqti SeiZleba ganvixiloT politikuri koniunqturis
konteqstSi. igi gamoxatavda akaki xoravas iniciativisadmi mTavrobis mxardaWeras.
amave dros, institutis daarseba imJamindel mTavrobas damsaxurebad eTvleboda.
aqac iCina Tavi qarTulma fenomenma... `uCemod vin imRereTo~...
a. xorava uSiSroebis organoebis mier ayvanili iyo sagangebo kontrolze. xoravam
kargad icoda Tavisi menSevikuri, antisabWouri warsuli, amitom daemorCila, moT-
vinierebul mdgomareobas Seegua.
roca `sukis~ arqivi gaixsna, saSualeba momeca menaxa a. xoravas piradi saqme, sadac
iseTi faqtebia dafiqsirebuli, rom nebismier dros SeeZloT misi daWera. adamianu-
rad savsebiT gasagebia, rom igi gahyva politikur dinebas. am Temaze ufro vrclad
maqvs saubari Cems wignSi `dakarguli Teatri~. kargad maxsovs, rogori sifrTxiliT
laparakobda xolme akaki xorava politikur sakiTxebze. mTavrobas sWirdeboda misi
didi SemoqmedebiTi avtoriteti da mxars uWerda. akaki xorava gonivrulad iyenebda
mTavrobis mxardaWeras da did erovnul saqmeebs akeTebda. erT-erTi aseTi erovnuli
saqme iyo Teatraluri institutis Seqmna anu aRdgena, magram imJamindeli mTavrobis
interesebSic swored axali institutis daarseba Sedioda da ara Zvelis aRdgena.
1939 wels Teatraluri institutis direqtorad (reqtorad) dainiSna akaki xo-
rava, moadgiled (anu proreqtorad) akaki faRava. man akaki xoravas erTpirovnul
damsaxurebas ar daupirispira Tavisi pirveloba umaRlesi saTeatro institutis Se-
qmnis sakiTxSi. amitom 1950 wels qarTuli Teatris 100 wlisTavisadmi miZRvnil kre-
bulSi Teatralur ganaTlebasTan dakavSirebiT ak. faRava wers: `swrafad gaizarda
Teatrebis raodenoba. saWiro Seiqmna axali kadrebi. 1922 wlis gazafxulze gaixsna
qarTuli dramatuli studia, romelsac xelmZRvanelobda akaki faRava da romelic
1923 wels gadakeTda saxelmwifo saTeatro studiad~. (xazgasma v.k.)
pirdapir dramatuli iyo did adamianTa bedi, TavianT damsaxurebasac ki ver am-
bobdnen sajarod.
gadakeTda `saxelmwifo saTeatro studiado~, - amas wers institutis Semqmneli!...
Tavmoyvareobisa Tu kompromisuli poziciis dasacavad `studiis~ saxelmwifoebrio-
bis saxels efareba.
maSin institutSi fakultetebis cneba ar iyo, fakultetebs studiebi erqvaT.
amitom TiTqos garkveuli fsiqologiuri motivacia hqondaT institutis kursdam-
Tavrebulebs, roca ambobdnen (werdnen), rom maT daamTavres akaki faRavas studia!...
zemoxsenebul istoriaSi didi roli Seasrula agreTve qarTulma bedovlaTobam.
marTali iyo didi Teatraluri moRvawe al. iuJin-sumbaTaSvili, roca saqarTvelos
ubedurebis sami mizezidan: (1. qarTuli xasiaTi, 2. somxuri ekonomika, 3. rusuli
#5-6
20
mmarTveloba) erT-erT mizezad qarTul xasiaTs Tvlida. am faqtorma gansakuTreb-
uli roli Seasrula institutis 30 wlisTavisadmi miZRvnili saRamos gamarTvaSi. ma-
Sin aravin ar wavida e.w. `iubilis~ winaaRmdeg, radgan TiTqos amiT mcirdeboda akaki
xoravas damsaxureba institutis formirebis istoriaSi. a. xoravas did damsaxurebas
arafris damateba ar sWirdeboda.
samwuxarod, qarTuli kulturis istoriis mrude sarkeSi danaxvis bevri SemTxveva
gvqonda (Tundac rusTavelis Teatrisa da Teatraluri sazogadoebis Seqmnis isto-
riebi).
me msiamovnebs imis gaxseneba, rom SevZeli rogorc rusTavelis Teatris daarsebis,
aseve Teatraluri sazogadoebisa da universitetis saTaveebis, maTi daarsebis Ses-
axeb istoriuli samarTlianobis aRdgena.
Teatrisa da kinos universitetis 90 wlisTavis gadasaxedidan Cvens win saocrad
rTuli da saintereso istoria iSleba. mxolod saswavlo dargis da pirveli moad-
gilis erTaderTi proreqtori viyavi 32 wlis manZilze. amis Sesaxeb vrclad aris
saubari Cemi mogonebebis wignSi `miaxloeba saukunesTan~.
xazgasmiT unda aRvniSno, rom bevr rTul periods Soris gansakuTrebiT mZime iyo
bolo aTwleuli. pirdapir gamanadgurebeli dartyma miayenes mecnierebas. g. mar-
gvelaSvilma scada sxvadasxva formiT SeenarCunebina samecniero struqturebi. am
mizniT Seiqmna Teatrisa da kinos dargis mecnierTa jgufebi, romlebmac pirvel rig-
Si iTaves enciklopediebis Sedgena.
saqarTvelos saTeatro xelovnebis enciklopediis jgufSi gaerTiandnen: n. gura-
baniZe, m. gegia, m. kalandariSvili, v. kiknaZe (xelmZRvaneli), g. mamulaSvili, n. maWa-
variani, g. megreliZe, d. mumlaZe, T. quTaTelaZe, l. RonRaZe, a. CxaiZe, l. CxartiSvili,
g. javaSvili. paralelurad Seiqmna kinos jgufi.
specifikuri da uaRresad rTuli iyoU enciklopediaze muSaoba. ukve momzadda
pirveli tomi, dawerilia 1500-mde statia. mimdinareobs meore tomze muSaoba.
2011 wels samecniero sferoSi moxda garkveuli struqturuli cvlilebebi.
Seiqmna qarTuli saTeatro xelovnebis kvlevis centri (analogiuri Seiqmna kinos
dargSi). centrSi gaerTiandnen: n. gurabaniZe, v. kiknaZe (xelmZRvaneli), k. ninikaSvi-
li, l. RonRaZe, T. quTaTelaZe. enciklopediis garda, mzaddeba qarTuli dramatur-
giis eqvstomeulis gamocema. SerCeulia tomeulebSi dasabeWdi piesebi, gamosacemad
momzadda, rogorc saxelmZRvanelo, d. janeliZis `qarTuli Teatris xalxuri sawy-
isebi~, romelic 1985 wlis Semdeg ar gamocemula. toms gaukeTda mcire redaqcia.
mimdinareobs muSaoba d. janeliZis `qarTuli Teatris istoriis~ meore nawilze, ro-
melic qarTuli Teatris religiur sawyisebs exeba. meore wigns safuZvlad daedo d.
janeliZis wigni `qarTuli Teatris istoria XVIII saukunemde~ da JurnalebSi gamoqvey-
nebuli sxvadasxva mecnieruli Sromebi.
d. janeliZis mecnierul doneze dawerili qarTuli Teatris istoriis ori nawili
srul warmodgenas qmnis qarTuli sanaxaobiTi kulturis saero da sasuliero xasia-
Tze, mis erovnul safuZvlebze evropuli kulturis konteqstSi.
ganzraxulia gamosacemad momzaddes didi qarTveli mwerlebis ilia WavWavaZis,
akaki wereTlis werilebi Teatris Sesaxeb, romelic naxevar saukuneze metia ar gamo-
cemula da warmoadgens bibliografiul iSviaTobas.
Cvenma studentebma saWiroa icodnen didi qarTvelebis saTeatro azrovnebis is-
toria.
axleburi politikuri azrovneba, romelsac saTave daudo biZina ivaniSvilma axal
SesaZleblobebs qmnis mecnierebis ganviTarebisaTvis.
sityva ukve mecnierebs ekuTvniT.
wignebis gamosacemad universitets aqvs kargi sagamomcemlo baza (`kentavri~), sa-
dac saqmis erTguli, kvalificiuri specialistebi (xelmZRvaneli maka vasaZe) muSao-
ben da araerTi saintereso wigni gamosces. imedi maqvs, rom isini uzrunvelyofen kv-
leviTi centris mier momzadebuli wignebis profesiul doneze gamocemas.
magram, es mxolod erT-erTi aspeqtia universitetis didi cxovrebidan, sadac
lideris mdgomareoba uWiravs msaxiobTa da reJisorTa momzadebas da Teatrisa da
kinos dargis mravali specialobaa gaerTianebuli. Teatrisa da kinos da kulturis
universitetis gaerTianebis Semdeg axali realoba Seiqmna. gaizarda specialobaTa
raodenoba. dRes universitetSi ormocze meti sxvadasxva dargis specialisti mzad-
deba. universitets hyavs saintereso profesor-maswavleblebi. modis niWieri axal-
,,Teatri da cxovreba~
21
gazrdoba.
saqarTveloSi ra gamolevs niWier xalxs, oRond niWis Sesatyvisi unda iyos Sromis-
moyvareoba...
universitets 90 wlis manZilze mravalmxriv saintereso sxvadasxva profesor-mas-
wavleblebi edgnen saTaveSi ( a. faRava, a. xorava, d. aleqsiZe, m. kveselava, l. kiknaZe,
i. TavaZe, e. guguSvili, g. Jordania, g. lorTqifaniZe, g. margvelaSvili). maT Soris
oTxi (a. xorava, e. guguSvili, g. Jordania, g. margvelaSvili) universitetis kursdam-
Tavrebulebi arian.
universiteti iqca kavkasiis xalxTa saTeatro ganaTlebis centrad. qarTvelebis
gverdiT swavlobdnen: rusebi, azerbaijanelebi, moldovelebi, CeCnebi, inguSebi,
daRestnelebi, latvielebi, Turqmenebi da sxvebi jgufebad, miznobrivi momzadebis
wesiT. saamayoa, rom arasodes ar yofila qarTvelebsa da maT Soris dapirispirebis
SemTxveva. marTlac, namdvili, megobruli urTierToba iyo.
universitetSi reJisorTa da msaxiobTa aRzrdaSi gamorCeuli adgili daikava 40-
50-iani wlebis pedagogTa didma Taobam. pedagogTa Taobebs Taobebi mohyva da axal-
gazrdebisaTvis Seiqmna profesiuli ganaTlebis miRebis saukeTeso pirobebi. SemTx-
veviTi ar aris, rom me-20 saukunis qarTuli Teatris saxe gansazRvres Cveni univer-
sitetis kursdamTavrebulebma Teatrisa da kinoxelovnebis yvela dargSi. amasTanave,
kadrebi momzadda sxvadasxva specialobebze. momzadda qarTuli profesiuli Teat-
rmcodneobis Zlieri nakadebi, romelsac saTaveSi edga gamoCenili mecnieri d. janel-
iZe.
universitetis yoveli fakulteti imsaxurebs calke farTo analizs, romelic mo-
mavalSi unda gakeTdes...
msoflios saxelovnebo ganaTlebis istoriaSi bevri ar aris Cveni universitetis
sadari umaRlesi saswavlebeli, amitom ar mikvirs, roca inglisSi TiTqmis erTdrou-
lad moewyo k. marjaniSvilisa da m. TumaniSvilis Teatrebis gastrolebi. speciali-
stebi gaocebulni kiTxulobdnen, - romel saswavlebelSi aRizardnen aseTi mraval-
ferovani da niWierebiT gamorCeuli msaxiobebio. Cvens universitets ewvivnen kidec
gamocdilebis gasaziareblad.
erTi sityviT, rogorc t. tabiZe ambobda qarTul poeziaze, igive SeiZleba qarTul
Teatrzec iTqvas, rom is `gaiSala `msoflios radiusiT~.

#5-6
22
Cexovis Teatri turgenevis Teatris
speqtaklebi fesvebidan amoizarda. turgenevma, TiTq-
mis paralelurad ostrovskisTan, ru-
suli yofiTi Teatris meore xazis ganvi-
Tareba daiwyo, Seitana-ra rusul yofiT
dramaSi axali elementi - musikaloba. es
funqcia didi xnis ganmavlobaSi CrdilSi
rCeboda da mxolod mogvianebiT ipova
brwyinvale ganviTareba Cexovis Semoq-
medebaSi; magram, imas, rasac turgenevTan
SeiZleba vuwodoT msubuqi morTuloba,
Cexovma umaRles zRvramde ganaviTara.
turgenevis Teatri zedmiwevniT in-
timuria, TiTqos Seqmnilia 50-60-iani
wlebis adgil-mamulebSi arsebuli
ra gvsurs, (igulisxmeba me-19 saukune. m. v.) ojax-
uri Teatrebis scenisaTvis, baRebsa Tu
parkebSi wnuli TejirebiT SemosazRvru-
ra gagvaCnia... li saestrado ficarnagebisTvis.
aryis xeebis mouvlel xeivnebsa Tu
memamuleTa saxlis darbazebSi mdored
iwneba dausrulebeli dialogebis maqma
maka vasaZe ni. da es gana Teatria?
aseTi gaxlavT e. w. ganwyobis Teatri.
is, rom rusuli Teatris bunebisaTvis
SoTa rusTavelis Teatrisa da ki- damaxasiaTebeli Tavdapirveli element-
nos saxelmwifo universitetis winasa ebi didi xnis ganmavlobaSi Secvlili iyo
diplomo speqtakli sami da, Cexovis misTvis ucxo (araorganuli) element-
dramaturgiiT kidev erTxel aRfr- ebiT, ar gaxldaT mxolod Cexovis dana-
Tovanebis, ufro Rrmad Cawvdomis, Tu Sauli, es im epoqidan, ruseTis sulieri
gnebavT, aRmoCenis tolfasi gaxldaT. Zalebis Rrma stagnaciidan gamomdin-
yovelTvis mimaCnda, rom Cexovi, ra Tqma areobda. 90-ianma wlebma Cexovis Teatris
unda, Rrma, saintereso mweralia, magram beds sabediswero daRi daasva.
ufro metad wasakiTxad da ara scenaze meierholdi aviTarebs Tavis azrs da
dasadgmelad. misi moTxrobebi piesebze ambobs, rom ostrovskis yofiT TeatrTan
metad miyvarda. ver vityvi, rom Cexovis ganwyobis Teatris SezavebiT, Cexovi qm-
dramaturgiis mixedviT Seqmnili bevri nis aramyar zednaSens. meierholdi akri-
speqtakli minaxavs, Tu ar CavTvliT ram- tikebs samxatvro Teatrs da xazs usvams
denime saintereso dadgmas. maT Soris am Teatris or saxeobas: pirveli saxe
gamovarCevdi p. brukis alublis baRs gaxlavT naturalisturi, romelic samx-
da v. fomenkos sami dis interpreta- atvro Teatrma meinenhelebisgan gad-
ciebs. giorgi margvelaSvilis mier ganx- moiRo. misi Zireuli principia naturis
orcielebulma Cexovma, Cemda uneburad, zedmiwevniT zusti reproducireba.
meierholdis (didi rusi reJisorisa da samxatvro Teatris meore saxes meier-
Teatris Teoretikosis) Canawerebi gamax- holdi uwodebs zemoxsenebul ganwyobis
sena. Sevecdebi avxsna, ratom gamiCnda Teatrs. is, ra Tqma unda, dasabuTebu-
es asociacia _ meoce saukunis pirveli lad akritikebs naturalistur Teatrs,
naxevris rusuli (da ara marto rusuli) magram iqve aRniSnavs, rom naturalizmma
Teatris reformatoris meierholdi- saTeatro teqnika ganaviTara. Cexovma ki
seuli Cexovis dramaturgiis xedvasa da samxatvro Teatris meore - ganwyobis sax-
giorgi margvelaSvilis, Tanamedrove, is SeqmnasTan erTad, TeatrSi Semoitana
ocdameerTe saukunis reJisoris koncef- musikaloba (verbalur, fizikur, qmediT
cias Soris. aspeqtSi - tonaloba, ritmi, JReradoba
imisda miuxedavad, rom 1904 wels mei- da a. S. - xazi Cemia m. v.). Cexovis ganwyo-
erholdi Cexovis Teatrs, Cexovis dra- bis Teatris saidumlo damaluli iyo
maturgias moklevadians uwodebs... igi miseul enis ritmSi. samxatvro Teatri
genialurad xsnis Cexovis Teatris feno- Cexovis pirvelad dadgmisas am ritms Cas-
mens. wvda. swored am Cavlebam, Tu Cawvdomam, am
,,Teatri da cxovreba~
23
ritmis scenaze ganxorcielebam Seuqmna (solioni duelSi klavs tuzenbaxs). Cexo-
samxatvro Teatrs Tavisi meore saxe - gan- vis , Tu nemiroviC-danCenkos mier Tol-
wyobis Teatris reputacia. es iyo maTi ias repeticiebze warmoTqmuli fraza
originaluri saxe da ara niRabi, romelic (mogvianebiT e. w. frTian gamonaTqvamad
meinenhelebisgan gadmoiRes. amasac, mei- iqca, romlis dabadebas, sxvadasxva wyaro,
erholdi piesis Tolia avtoris - Cexo- orives miawers) gaiTvaliswines reJisor-
vis damsaxurebad miiCnevs. dramaturgi ma da mxatvarma. rusul samovars da bz-
eswreboda repeticiebs; igi zust, swor rialasac Tavisi metaforuli datvirTva
miTiTebebs aZlevda msaxiobebs, uxsni- aqvs. mokled, scenaze zedmeti araferia,
da Tu rogor unda gadmoecaT, ganesax- iq arsebuli TiToeuli sagani Tu nivTi,
ierebinaT misi piesa scenaze. sabolood reJisoris koncefciidan gamomdinare,
- askvnis meierholdi - naturalisturma Cexoviseul atmosferos qmnis.
Teatrma, sakuTari ganviTarebisaTvisac aRsaniSnavia is faqti, rom musika
ki, mainc ver SeZlo, Cexovis musikalobi- speqtaklSi TiTqmis ar aris gamoyeneb-
dan gamomdinare, sworad gaego es axali uli. mxolod erT scenaSi, sadac piesis
saTeatro tonaloba. magaliTad mohyavs mixedviT, personaJebi valss cekvaven,
peterburgis aleqsandriuli Teatri dadgmaSi tangos sul ramdenime wuTiani
( ), romelmac ver pasaJi JRers da sruldeba. samagierod,
amoxsna Cexovis dramaturgiis saidum- mTeli warmodgenis ganmavlobaSi, TiTq-
loeba (ganwyobis Teatri, musikaloba, - mis ar wydeba Tavad personaJebis mier
xazi Cemia m. v.). saidumloeba ki, - dasZens gaxmovanebuli, gulisSemawuxebeli, gab-
meierholdi, - cicinaTelebis, ZaRlebis muli, ucvlelad erT dabal tonalobaSi,
yefasa Tu scenaze naturalisturad ga- Cumi Rmuilis xma. reJisori speqtaklSi
keTebul karSi ar mdgomareobs, aramed musikis ararsebobas sxvadasxva saxis
swored musikaSi, tonalobaSi, ganwyobis xmauriT anacvlebs. cdilobs Cexovis
SeqmnaSi. Teatris musika, Cexovis saTeatro ena,
giorgi margvelaSvilis speqtaklSi, Cexovis ganwyobis Teatri verbalur
swored es Cexoviseuli musikaloba, ganw- qmedebaSi, verbaluri da fizikuri
yoba SevigrZeni. rac mTavaria, reJisorma qmedebis Teatris naerTSi warmoaCinos.
da pedagogma Tavis studentebs auxsna, mi- vfiqrob, es Canafiqri gamouvida kidec
axvedra, Tu ra aris Cexovis dramaturgia, giorgi margvelaSvils.
rogor unda iTamaSo misi personaJebi, ra Cexovis oTxmoqmedebiani drama re-
saxis tipaJebi unda Seqmna... dadgmis kon- Jisorma ormoqmedebian sanaxaobad Sekra,
cefciidan gamomdinare, sofiko kikabiZem romelic samsaaTnaxevari mimdinareobs.
(scenografia da kostiumebi) scenaze Se- giorgi margvelaSvilma TiTqmis ucvle-
qmna samyaro, romelSic sami dis person- lad gadmoitana Cexovis piesa scenaze.
aJebi cxovroben. es samyaro Sav, nacris- mxolod ramdenime dialogi gadaanacv-
fer, TeTr ferebSia gadawyvetili, sadac la personaJebs Soris, sul mciredad
SigadaSig erTmaneTTan Seuxamebeli, per- Seamokla. amisda miuxedavad, mayurebels
sonaJis (natalia - andrei prozorovis modunebis saSualeba ar misca. maTemati-
meuRle) ugemovnoebis aRmniSvneli, fera- kuri sizustiT gaTvlili scenebi, epi-
di laqebi SemoiWreba xolme. magaliTad, zodebi, mizanscenebi erTi wuTiTac ki ar
vardisfer kabaze sqeli mwvane qamari. kargaven Sinagan ritms da, yvelaferi es
dekoraciis anturaJi mwiria, mxolod is gaakeTa axalbeda, 20-21 wlis jer kidev
nivTebia warmodgenili, romlebsac per- gamoucdel msaxiobebTan erTad. uyureb
sonaJebi iyeneben: erTi grZeli magida, meoTxe kursis winasadiplomo speqtakls,
skamebi, scenis siRrmeSi gakeTebuli didi SegrZneba ki geufleba, rom profesional
zomis sami Tejiri, avanscenaze kuTxeSi msaxiobebs xedav scenaze. mere ki xvdebi,
sami momcro zomis yvavilebis qoTani. es speqtaklze muSaobis procesSi, giorgi
mxolod miniSnebaa, swored is saTeatro margvelaSvilma ra didi Sroma gaswia Ta-
pirobiTobaa, romelsac meierholdi mi- vis jgufTan. man studentebs, ara marto
iCnevda yvelaze swor Teatrad. piesaSi, amocanebi dausaxa personaJebis gansasax-
prozorovebis saxlSi pirvelive Semos- iereblad, aramed, daamuSavebina TiToeu-
vlisas, verSinini ixibleba yvavilebis li Jesti, mimika, moZraoba, gamoxedva-
simravliT, reJisorma da mxatvarma ki Sefaseba da a. S.. axalgazrda msaxiobTa
mxolod miniSneba gaakeTes. ra Tqma unda, TamaSSi igrZnoba, rom maT gaTviTcno-
ukana kedelze Tofic Camokides, romlis bierebuli hyavT TavianTi personaJebi.
gasrolis xmasac mogvianebiT gavigebT marTalia meierholdi zedmiwevniT
#5-6
24
sworad xsnis Cexovis dramaturgiis arss, aqtualuri iyo yovelTvis da dResac
magram erT SefasebaSi Tavad Teatris re- gadauWrelia. anu, es problemac mudmi-
formatori Secda. Cexovi ar aRmoCnda via;
moklevadiani - mis nawarmoebebs (ara 6. ganaTlebuli, bunebiT wesieri (ar
marto piesebs) dRemde dgamen da momaval- minda sityva inteligenti vixmaro) da
Sic ganaxorcieleben msoflios sxvadasx- gaunaTlebeli, magram pativmoyvare, al-
va kuTxeSi. unda aRiniSnos isic, rom baT, ufro swori iqneboda, gaunaTle-
Cexovis personaJebi, Tu tipaJebi imdenad blobisgan ampartavnobiT Sepyrobil
srulyofilia, rom saxelovnebo saswav- adamianTa Sepirispireba;
leblebi mis dramaturgias TiTqmis yov- 7. ganaTlebuli, magram uxerxemlo da
elTvis axorcieleben axalgazrdebTan, isev, gaunaTlebeli, magram momxveWelo-
romlebsac surT daeuflon samsaxiobo bis instinqtis mqone adamianebis dapiri-
ostatobas. spireba.
Cexovis dramaturgiis Tanadrou- 8. siyvarulisaTvis (ar vgulisxmob
loba, is, rom Cexovi yoveli epoqisT- mxolod seqsualur ltolvas erTmane-
vis Tanamedrovea, giorgi margvelaS- Tisadmi, aq, zogadad siyvarulis unarze
vilma da mxatvarma kostiumebSic asaxes. vsaubrob - kacis, bavSvis, megobris, sam-
pirvel moqmedebaSi msaxiobebs Sereuli Soblos da a. S.) Tavganwirvis sakiTxi...
samosi acviaT, magram maTi Cacmuloba vin ufro Zlieria - qali Tu mamakaci? vis
ufro meoce saukunis dasawyiss Seesab- ufro SeuZlia, romels ufro metad aqvs
ameba. meore moqmedebas ki isini Taname- siyvarulis niWi;
drove, yoveldRiuri tansacmliT Ta- 9. da bolos, adamiani ar SeiZleba iyos
maSoben. amas garda, reJisori personaJTa an dadebiTi, an uaryofiTi personaJi...
fsiqologiuri portretis Sesaqmnelad, adamiani adamiania, qalia is Tu kaci. vgu-
saxis fsiqo-emociuri ganviTarebis war- lisxmob imas, rom ucodveli am qveynad
mosaCenad miniSnebebs kostiumis sx- aravinaa.
vadasxva detaliT akeTebs. magaliTad, ai, es, saWirboroto sakiTxebi wamo-
mTeli pirveli moqmedebis ganmavlobaSi swia reJisorma Cexovis dramaturgiidan,
irina prozorovas gorgolaWebiani fex- gaaTanamedrova, Taviseburi interpre-
sacmeli (rolikebi) acvia. meore moq- tacia gaukeTa da mayureblis winaSe
medebaSi ki misi Cacmuloba e. w. saqmiani gansasjelad gamoitana... amave dros, ro-
qalis imijs qmnis. irinas personaJis cva- gorc ukve aRvniSne, mcire kupiurebs Tu
lebadoba, ra Tqma unda, piesidan gamom- ar CavTliT, TiTqmis araferi Secvala
dinarea, magram me xazi gavusvi im pirobiT piesaSi.
miniSnebasac, romelzec zeviT vsaubrob- speqtaklSi gamoyenebulia uamravi
di (vgulisxmob, meierholdis da Tavad metafora, oris Sesaxeb ukve visaubre,
Cexovis saTeatro formebis xedvas). sxva orzec minda gavamaxvilo mayureb-
msoflio saTeatro sivrceSi dRes am lis yuradReba: samovarsa da bzrial-
piesis uamravi koncefcia arsebobs. risi aze. es orive sagani speqtaklSi dasawy-
Tqma surda, giorgi margvelaSvils CvenT- isidanve Cndeba da, orives erTdroulad
vis (mayureblisTvis), rodesac gadawyvi- metaforuli da simboluri mniSvneloba
ta Cexovis sami da ganexorcielebina Ta- eniWeba. samovars samxedro eqimi ivan Ce-
vis studentebTan erTad? mokled Camog- butikini Cuqnis irina prozarovas dReo-
iTvliT im mosazrebebs, rac me gamiCnda baze - irinobaze. piesaSi samovaris
speqtaklis orjer naxvis Semdeg: danaxvaze debis madlobaSi, SewuxebaSi
1. adamianis mudmivi swrafva siax- (`vercxlis samovari Zviria~ da a. S) iro-
lisken, cvlilebebisken (SeiZleba es cv- nia gamosWvivis. CexovTan samovari Zve-
lilebebi revoluciuric ki iyos); li droebis simboloa, da amitomac iqca
2. adamianis samaradJamo problema: igi dacinvis sagnad. giorgi margvelaS-
sulieri martoobis gancda; vilma ki es simbolo metaforad aqcia.
3. adamianis mier arCevanis gakeTebis imavdroulad, epizodi ufro xalisiani,
Tavisufleba da ufleba; amasTanave, mzad qmediTi gaxada. scenaze myofi irina, misi
aris Tu ara adamiani amisTvis; debi da stumrebi, Tavad eqimic samovars
4. sulierad Zlier da sust adamianTa grZeli matareblis orTqmavlad aqceven.
saxeebis warmoCena. pirveli Cebutikini dgas samovriT xelSi,
5. qalisa da mamakacis urTierToba, mas ukan danarCenebi Caebmebian. msaxiobi-
Tanamedrove termini rom vixmaro, gend- personaJebi - kuku, CuquCuqus - SeZax-
eruli Tanasworobis sakiTxi, romelic, ilebiT mTel scenas uvlian garSemo...
,,Teatri da cxovreba~
25
TiTqos es orTqmavliani matarebeli maT axerxebs); ufro metad miamitia bunebiT.
sanatrel moskovSi Caiyvans?! bzrialas natalia - CexovTan: tipuri rusi de-
ki ukve gadamwyveti simbolur-metafor- dakaci ( ). lika gurabaniZe
uli daniSnuleba mianiWa reJisorma. es - natalia: ganzogadebuli dedakaci (am
bzriala mTeli Cveni samyaroa - moZravi, sityvis cudi gagebiT): xepre, ucodinari;
mbrunavi, magram imavdroulad Tavisi ugemovno, momxveWeli, e. w. mebrZoli
bunebiT ganmeorebadi samyaro. naTqvamia: qali ( ), energetikuli vampiri.
yovelive axali, kargad daviwyebuli Zve- olga prozorova - CexovTan: debs So-
lia... am frTiani gamonaTqvamis azri, ris yvelaze dinji, Wkuadamjdari, pa-
jer kidev me-14 saukuneSi, ingliselma po- suxismgebliani, ganaTlebuli, cota
etma jefri Coserma warmoTqva (am frazis Tavqarianic, meocnebe, Sromismoyvare.
sityva-sityviT dabadebas ki dedofal TamTa inaSvili - olga: yvela am Tvisebis
maria-antuanetas mkeravs roza bertens matarebeli, Tavqarianobis garda.
miaweren). da, marTlac, kacobriobis ar- maSa - CexovTan: debs Soris yvelaze
sebobis manZilze, mas Semdeg, rac adami- lamazi; qaluri; vnebiani; Tavganwiruli;
ans azrovnebis unari mieniWa - samyaros meocnebe, uyvars kiTxva, Tavis uRimRamo
ganWvreta, Semecneba da maTTan erTad cxovrebas wignebiT ixalisebs; cota mti-
warmoqmnili problemebi mudmivad ar- rala. ana vasaZe - maSa Cexoviseuli per-
sebobs, ubralod meordeba sxvadasxva sonaJi. gansxvaveba - cremli mas TiTqmis
saxiT. speqtaklSi personaJebi bzrialas ar sdis; ufro metad mawaki xasiaTis
rig-rigobiT momarTaven xolme, romelic Tvisebis mqone, vidre mtirala; ufro
ucnaur Cum, monotonur xmas gamoscems Tavganwiruli; Zlieri Sinagani bunebiT;
trialis dros. es gaTvlili reJiso- gadawyvetilebis miRebis unariT, siy-
ruli gadawyvetaa - mudmivad brunvadi, varulis niWiT dajildoebuli; Tavisi
ganmeorebadi samyarosi. rogorc zemoT cxovrebisTvis, siyvarulisTvis mebrZo-
aRvniSne, giorgi margvelaSvili musikas li.
sxvadasxva xmauriT anacvlebs. ZiriTa- irina - CexovTan: debs Soris asakiT
dad gabmuli, monotonuri sxvadasxva yvelaze umcrosi, xalisiani, ganaTle-
tonalobasa da JReradobaSi gadawyveti- buli, meocnebe; amave dros, debs Soris
li xmebiT. yvelaze sastiki (vgulisxmob mis urTier-
Sevecdebi Zalian mokled Camovay- Tobas tuzenbaxTan); ana grigolia - irina:
alibo Cexovis sami dis personaJebis xalisiani da meocnebe pirvel nawilSi;
Tanamedrove reJisoruli xedva, inter- meore nawilSi - saqmiani, isev meocnebe;
pretaciebi. Cexovis saxeebi da tipaJebi, susti fsiqikisa da sulieri mdgomareo-
reJisorma, erTi SexedviT, TiTqos ucv- bis mqone; kidev ufro metad sastiki, man
lelad gadmoitana scenaze. kargad Tu zustad icis, rom tuzenbaxi daiRupeba
davukvirdebiT, diax, es personaJebi solionTan duelSi, magram mainc ar eub-
Cexoviseuli arian, magram Tanamedroveo- neba saqmros saamebel sityvebs, xom Seu-
bidan gamomdinare saxecvlilni. mivyveT
Tanamimdevrulad, ise, rogorc speqtak-
lis programaSia mocemuli - moqmedni
pirni da Semsrulebelni:
andrei prozorovi - CexovTan: gana-
Tlebuli; meocnebe - gaxdes gamoCenili
mecnieri; unebisyofo; uxerxemlo; cota
mSiSara - jer debi dascinian da manipu-
lireben misiT (Tumca, uyvarT sigiJemde),
Semdeg debis jinaze SerTuli qali saer-
Tod ukargavs yovelgvar Tavmoyvareobas
da aqcevs qalis nebis usityvo morCilad;
umoqmedobasa da usaqmurobisgan Casuqe-
buli; SigadaSig warsuli ocnebebis gam-
onaTebiT. erekle gewaZe - andrei: zemoT
CamoTvlili yvela Tvisebis mqone, sapir-
ispiro fizikuri monacemebiT - maRali,
gamxdari simpaTiuri; personaJis xasiaTs
daemata eSmakoba (gamudmebiT cdi-
lobs cols daemalos, rasac verasdros
#5-6
26
Zlia moatyuos? SeiZleba iTqvas, tuzen- ivan Cebutikini CexovTan: prozoro-
baxs irina klavs, oRond sityviT. mariam vebis ojaxze Seyvarebuli; maTi erTguli
sujaSvili - irina: seriozuli; naklebad megobari da mfarveli; siyvarulis erT-
xalisiani, meocnebe, zustad icis risi guli - prozorovebis dedaSi sicocxle-
miReba surs cxovrebidan; ana grigolias Sic da misi sikvdilis Semdegac ugonod
irinaze ufro sastiki. giorgi margvelaS- Seyvarebuli; naxlebnikis Tvisebebis
vilis, rogorc reJisoris da pedagogis mqone. oTar Ciqobava - nikolai tuzen-
profesionalizmze metyvelebs is faqti, baxi: speqtaklis erT-erTi wamyvani Re-
rom irinas orma axalbeda Semsrulebel- rZi, ritmis mimcemi da SemanarCunebeli;
ma aseTi gansxvavebuli saxeebi Seqmnes gulkeTili; siyvarulis niWiT dajil-
speqtaklSi. doebuli; uxerxemlo; aramebrZoli
fiodor kuligini CexovTan: ganaTle- bunebis; sakuTari pirovnebis sworad Sem-
buli; colze uzomod Seyvarebuli; ux- fasebeli; umoqmedobisgan codnadakar-
erxemlo inteligenti; bunebiT susti guli eqimi; usasrulo dardis sasmeliT
mamakaci; uprincipo; Tanamdebobrivad da kartis TamaSiT gamqarvebeli; amave
Tavisze zemdgomebis maamebeli. jeji dros Rirseuli adamiani.
sxirtlaZe - fiodor kuligini: zemoT feraponti CexovTan: erobis sammarT-
CamoTvlil TvisebebTan erTad - sim- velos moxuci daraji; mas piesaSi damx-
paTiuri mamakaci, ufro metad faqizi mare personaJis, ufro sworad tipaJis
bunebis (maSasa da kuliginis scena meore statusi aqvs. giorgi ZamukaSvili-fera-
moqmedebaSi, rodesac igi xvdeba, rom maSa ponti igive statusiT, magram speqtaklSi
wamsvlelia misgan, guli misdis); mimteve- igi prozorovebis erTguli, moxuci msax-
beli?! uria.
aleqsandre verSinini CexovTan: simpa- statiis dasawyisSi aRvniSne, rom
Tiuri mamakaci; qalTa gulis mpyrobeli; giorgi margvelaSvilis speqtaklma
wuwuna kaci; TiTqos Zlieri, sinamdvile- CexovTan dakavSirebuli meierholdis
Si ki susti bunebis. aleqsandre verSi- Canawerebi gamaxsena. meierholdi wers:
nini-laSa juxaraSvili: simpaTiuri, ma- saTeatro dro Seicvala. Seicvala ara
gram uxeSi mamakacuri garegnobis; ufro marto saTeatro dro, aramed sivrce,
Tamami maSasTan mimarTebiT; misi saqcie- formebi, xedva... meierholdma es fraza
li, qmedeba, filosofosoba - yvelaferi me-20 saukunis dasawyisSi gamoTqva da am
tyuilia; moCvenebiToba misi xasiaTis yvelafers, albaT, gulisxmobda geniosi
mTavari Tvisebaa. reJisori. 21-e saukuneSi, rodesac dro
nikolai tuzenbaxi CexovTan: german- katastrofuli siCqariT garbis, ara-
uli warmoSobis rusi - cdilobs yvelas profesionali mayureblisaTvis Znelia
daumtkicos, rom igi suliT da xorciT TiTqmis 4-saaTiani speqtaklis yureba.
rusia; meocnebe; axali cxovrebis molo- gasagebia, rom winasadiplomo speqtakli
diniT aRsavse - ocnebobs Sromaze; gareg- TiToeuli studentis yovelmxriv war-
nobiT arc ise simpaTiuri; keTilSobili; moCenas gulisxmobs da amitomac, giorgi
irinaSi uzomod Seyvarebuli; solioni- margvelaSvilma, TiTqmis ar Seamcira arc
sTan irinas gamo paeqrobisas ar kargavs erTi Cexoviseuli personaJis qmediTi,
Rirsebas; siyvarulisTvis Tavganwir- Tu, verbaluri partitura. Tumca, Tu
uli. giorgi SarvaSiZe - tuzenbaxi ze- sam das saswavlo Teatris repertu-
moT CamoTvlili yvela Tvisebis person- arSi datoveben, SesaZlebelia reJisorma
aJi; ufro metad aqvs sakuTari Rirsebis zogierTi scena Seamoklos, SekriWos.
grZnoba; uimedod Seyvarebuli - rodesac yovelmxriv srulyofil speqtakls,
mixvdeba, rom irinas arasdros Seuyvar- vfiqrob, amiT araferi daakldeba, Tu ar
deba, TviTSewirvis msxverpls gaiRebs Seemateba.
solionisTan duelze.
vasil solioni CexovTan: Tavis TavSi
Seyvarebuli, TviTkmari; leqsebs wers da
sakuTar Tavs lermontovs adris; mware
enis patroni. levan xizambareli - solio-
ni: cdilobs filosofosobas; garegnu-
lad gavs lermontovs; qalebTan uxeSia,
siyvarulis gamoxatvis drosac ki; qali
mamakacze dabal warmonaqmnad miaCnia;
uyvars uazro kamaTi; isteriulia.
,,Teatri da cxovreba~
27
blis baRis~ dadgma hqonda ganzraxuli
mas sicocxlis miwuruls. samwuxarod,
ar dascalda da, ai, misma mowafem, g. mar-
gvelaSvilma, xorci Seasxa Tavisi didi
`alublis maswavleblis am ukanasknel ganzraxvas,
ise rom erTguli darCa misi Teatral-
uri esTetikis principebisa da amav dros,
speqtaklis formisa da saxierebis Tval-
sazrisiT absoluturad Tavisi, indi-
vidualuri versia Seqmna, magram advilad
gasagebia, rom sxvaa gamocdil, ukve Camo-
yalibebul msaxiobebTan `alublis baRis~
baRidan~ dadgma da sul sxvaa samsaxiobo fakulte-
tis meoTxe kurselebTan `sami dis~ dadg-
ma, Tanac es, rogorc programa gvamcnobs,
winasadiplomo speqtakli yofila. winasa-
diplomo speqtakli ki ara, aseTi bolomde
daxvewili, Rrmad gaazrebuli, SesaniS-
navad Sesrulebuli, msaxiobebis mier (ar

`sam damde~ vambob `studentebis mier~, radgan vinc


me vnaxe premieraze, ukve Camoyalibebuli
msaxiobebia), ager meoTxed saukuneze me-
tia, rac Cvens sayvarel, patara scenaze
(pirveli STabeWdileba) ar minaxavs. me am darbazSi, romelTanac
mravali dauviwyari saRamos mogoneba
makavSirebs, davdivar, 1949 wlidan, anu
roca is iyo skolas vamTavrebdi, amitom,
cota ram mec damejereba: g. margvelaSvi-
lis reJisuram, axalgazrdebis TamaSma da
nodar gurabaniZe mTlianad speqtaklma (scenografia, kos-
tumebi, musika, cekva, scenuri moZraoba)
me Teatraluri institutis is bednieri
wlebi gamaxsena, roca goga tovstonogo-
`Cexovis piesebis TamaSi Zalian rTu- vis, dodo aleqsiZis, mixeil TumaniSvi-
lia~ ambobda olga kniper-Cexova, `Cexovis lis, xolo ufro gvian, Cemi Zvirfasi mego-
piesebis dadgma qarTul scenaze SeuZle- brebis, Salva gawerelias da gizo Jorda-
belia~ _ gvimtkicebdnen arc ise Soreuli nias mier dadgmul speqtaklebze `mTeli
warsulis qarTveli Teatralebi. Tbilisi~ dadioda da yoveli saRamo dRe-
reJisorma giorgi margvelaSvilma saswaulad gadaiqceoda xolme.
dagvarwmuna: rTuli kia, magram SeuZle- axla ki, rogorc ar unda gagikvirdeT,
beli araa. es man brwyinvaled gaakeTa m. ufro Sors waval. Cemi xangrZlivi si-
TumaniSvilis TeatrSi `alublis baRis~ cocxlis manZilze bevri `sami da~ minaxavs,
originaluri, Rrmad gaazrebuli dadg- rogorc moskovSi, ise sazRvargareT, sx-
miT, sadac mSvenierebasa da silamazis vadasxva saerTaSoriso Teatralur fes-
metaforis ganadgureba, adamianis wminda tivalebze. Tqven warmoidgineT, minaxavs
sulierebis abuCad agdeba ngrevad aRZ- (1952 wels) vl. nemiroviC-danCenkos mier
ruli pragmatikosis mier, mwvaved exmian- 1941 wels dadgmuli `sami da~ (cxadia, ga-
eboda imdroindel atmosferos saqarT- naxlebuli), romelic cota `moberebuli~
veloSi. amas Zalze gamWvirvaled da didi meCvena maSin. minaxavs piter brukis, peter
ostatobiT gvagrZnobinebda am Teatris Stainis sagulisxmo dadgmebi am piesisa,
msaxiobTa is Taoba, romelic, upiratesad, magram pirdapir SemZra `CrdiloeTis ge-
didi maestros, mixeil TumaniSvilis aRz- niosis~ niakroSiusis `samma dam~, romelic
rdili iyo. cnobilia, rom swored `alu- Cexovis festivalze vnaxe Salva gawereli-

#5-6
28
asTan da reJisor anzor quTaTelaZesTan TiTqos, elementarul WeSmaritebas vamt-
erTad. samiveni Sokirebulni davrCiT kicebde, magram sirTule mdgomareobs am
am speqtaklis absoluturad axleburi, ori `hipostatis~ organul SerwymaSi, rac
`Tavxeduri~ gaazrebiT da moulodneli brwyinvaled aris miRweuli am `winasa-
metaforebis (saerTod, genialuri `meta- diplomo speqtaklSi~.
foristia~ es reJisori) warmoudgeneli g. margvelaSvilis speqtakli patar-
efeqturobiT. patara speqtakl-epizodebiT aris dayo-
gind gadaWarbebaSi CameTvalos, gind fili imgvarad, rom SenarCunebulia dadg-
mikerZoebaSi, mainc vityvi: giorgi mar- mis erTiani kompozicia da `movlenaTa
gvelaSvilis es speqtakli am rangis mov- rigi~ anu mayureblis Tvalwin viTardeba
lenaa. imaze arafers vityvi, rom mas erTmaneTze logikurad gadabmuli gala
safuZvlianad Seuswavlia da daumuSave etiudebisa, romelTac aqvT TavianTi
bia piesa, radgan es yoveli profesionali mikro-dramaturgia, konfliqtis din-
reJisoris movaleobaa, mTavaria, rom am amika, kompoziciuri sisrule, swored
piesas mouZebna Sesatyvisi scenur-Teat- es etiudebi (romelTa Seqmnis didi os-
raluri forma, miagno iseT svlebs, rom- tati m. TumaniSvili iyo) qmnian studenti
lebmac SesaZlebeli gaxades misi axali msaxiobebisaTvis farTo asparezs im-
TvalTaxedviT warmodgena. magram, am ker- provizaciebisaTvis, romelTa sazRvrebSi
Zo SemTxvevaSi es ar aris sakmarisi, radgan maT srulad unda gamoavlinon (da avlenen
`TeatralurSi~ piesis damdgmeli ara kidec) TavianTi niWiereba da fsiqo-fizi-
mxolod reJisoria, romelic cdilobs kuri individualoba, ritmis grZnoba Tu
martooden Tavis originalobasa da esTe- plastikuri xatovaneba. am mizniT, moq-
tikis demonstrirebas, aramed amav dros medebaSi organuladaa Cawnuli cekvebi,
pedagog-reJisoria, romelmac upirve- ritualebi (es ukanaskneli saerTod araa
lesad unda ifiqros Tavis studentebze, Cexovis piesaSi), TamaSi sagnebTan, akro-
maT profesiul aRzrdaze, TiToeuli maT- batuli elementebi, sriali gorgolaWe-
ganis potenciuri SesaZleblobebis gamov- biT da kidev sxva mravali detali, romle-
lenaze da, Sesabamisad, maTTvis aucile- bic damatebiT impulss sZenen moqmedebis
beli scenuri atmosferos Sesaqmnelad. ganviTarebas. TviT sagnebic ki `TamaSo-

,,Teatri da cxovreba~
29
ben~ speqtaklis personaJebis xelSi da qm- li, mxiaruli Taoba. magram am mxiarule-
nian yofiT da, esaa mTavari metaforul baSi, am cekvebSi, (umcrosi dis irines
garemos esaa damsxvreuli kedlis saaTi, dabadebis dRea!), `fokusebiT~ erTmaneTis
skamebi, taburetebi, romelTa gadaadg- gamasxaravebaSi, xvevna-alersSi, paTeti-
ilebiT iqmneba scenuri kompoziciebi, kur sadRegrZeloebSi igrZnoba, raRac
bzriala, romlis brunva da waqceva mis- egzistencialuri SiSi momavlis mimarT.
tikuri movlenis moaxlovebas gvauwyebs, aq maTgan jer Seucnobeli drama SeiZleba
scenis mTel moedanze, iatakze mimobneu- gaTamaSdes. es mxiaruleba egzaltire-
li uamravi tansacmeli da savele leibebi bulia, es aris `lxini Jamianobis Jams~, ma-
(provinciul qalaqSi mTeli Rame xanZari gram jer mxolod `lxinia~ da `Jamianobis~
mZvinvarebda), samgzavrod gamzadebuli dro male dadgeba. Tumca, sevdisa da mar-
aTiode Cemodani, mauwyebeli imisaa, rom tosulobis pirvel niSnebs vkiTxulobT
am debma unda gaarRvion provinciuli ru- maSas (SuaTana da) mSvenieri profilis
suli qalaqis sazRvrebi, sadac maT imedga- (ana vasaZe) abrisSi, da Caild haroldiviT
cruebis garda araferi ganucdiaT, da idumalebiT gamorCeuli (Tu idumalebis
gaaRwion Tavisuflebisa da ocnebaTa qa- TamaSiT gamorCeuli), erTTavad gana-
laqSi moskovSi magram versad ver mid- pirebuli, sevdian fiqrebSi danTqmuli
ian da trialeben erT adgilze, rogorc is `demonis~ (magram lamazi demonis) levan
saTamaSo bzriala, anda rogorc `godos xizambarelis (vasil salioni) xazgasmu-
molodinis~ gmirebi, romlebic gamudme- lad `mniSvnelovani~ moZraobisa da Jest-
biT midian sadRac da ase gamudmebiT imav ebis palitraSi. magram male TviT a. va-
adgils ubrundebian. saZis maSa, romelic dReobidan wasvlas
reJisorma radikalurad gaaxalgazrda- apirebda, uerTdeba saerTo mxiarulebis
va speqtaklis personaJebi (gamonaklisia am ferxuls da Tavisi eleganturi cek-
mxolod feraponti, romelsac giorgi Za- viT `axSobs~ mis sulSi gaRviZebul sev-
mukaSvili TavSekavebiT, maxvilgonivru- disa Tu qaluri libidos xmebs, romelnic
li detalebis ostaturi gamoyenebiT namdvili siyvarulisTvis mouxmoben mas:
warmogvidgens. es aris axalgazrdebis radgan misi meuRle, jeji sxirtlaZis
erTi Taoba, cxovrebis siames dawafebu- fiodor kulagini, cxovrebis rutinis,

#5-6
30
erTferovnebis gansaxierebaa. misi aler- uSualobiT irekleboda gancdaTa mTeli
siani mzera qalSi TanagrZnobas ki ara an- gradaciebi. arc moqmedebaSi, arc Jest-
TipaTias aRviZebs. misi gamudmebuli yur- ebSi, arc gamoxedvaSi raime siyalbe da
adReba ki sasowarkveTas. erT momentSi xelovnuroba ar SeminiSnavs. amas rom vam-
masSi mamakacuri Tavmoyvareoba iRviZebs bob sami dis rolebis Semsruleblebze,
da xelis aRmarTvasac ki daapirebs meto- es sruliad ar niSnavs imas, rom sxvebi
qeze, magram es afeTqeba bengaluri cecx- ar dganan saTanado simaRleze. yvelani
liviT umalve qreba. Rirseulad arTmeven Tavs mamakacTa ur-
am spontanuri dResaswaulis suli da Tules rolebs. magaliTad, me movixible
guli ki giorgi SarvaSiZis axalgazrda laSa juxaraSvilis mier verSininis ro-
baroni nikolai tuzenbaxia. mudam mousve- lis SesrulebiT, ra gawonasworebuli
nari, cqafi, yvelasTan msubuqad SeTamaSe- da gamomsaxvelia misi yoveli moqmedeba,
buli (garda `demonuri~ salionisa), yve- raodeni gaumxeleli sevdis matarebelia
las Tanamzraxveli, mesaidumle, niaviviT misi gamoxedva, rogori taqtiT gvagrZno-
mqrolavi da cxovrebis zedapirze moliv- binebs maSasadmi siyvaruls da ganSore-
live, ufunqcio adamiani. biT gamowveuli sevdis simZimes. oTar
yvelafers aqvs dasasruli, maT Soris Ciqobava Zalzed plastikuri da gamomsax-
prozorovebis ojaxSi gamarTul dRe- velia samxedro eqimis ivan Cubutikinis
saswaulsac. cxovrebis proza mTeli Ta- rolSi. igi TiTqos Tavis Tavs eTamaSeba
visi sisastikiT daatydeba Tavs samive da Sinagani dialogi gaumarTavs, dadis
das da maT stumrebs. da aRmoCndeba, rom ucnaurad, TiTqos tangos sacekvao `pas~
uklebliv yvelani bediswerad qceuli asrulebso, mudam erTi nabijiT CamorCeba
gansacdelis tyveebi arian. pirvel rig- sxvebs, ucnauri kacia da zerele adamians
Si am sam daTagan erTs, umcross, irinas, hgavs, magram etiudSi `simTvrale~ uceb
mouwevs tanjvis gzis gavla. ana grigo- paTologiuri siSmagiT aRmoskdeba masSi
lias SesrulebiT es aris mgrZnobiare qa- wlobiT dagrovili ukmayofileba erT-
liSvili, sicocxlismoyvare, mxiaruli ferovani da mosawyeni yofierebis mimarT.
da anci, xalisiani da meocnebe, magram igi erekle gewaZe andrei proxorovis rol-
Cvens Tvalwin icvleba, uecari elda (du- Si, kargad da, maSasadame, damajereblad,
elSi salionim mokla misi saqmro tuzen- gviCvenebs Tavisi gmiris Sinagan cvalebad
baxi), xanmokle, afeTqebuli siyvaruli samyaros, momxiblavia, eleganturi, aris-
uecari katastrofiT mTavrdeba. da ager tokratulobis erTgvari pretenziiT,
sul axlos moaxlebuli siyvaruli tragi- magram Sinaganad susti, Cvari, energiuli
kuli `akordiT~ mTavrdeba. gancvifre- da `Cumad Semtevi~ meuRlis, natalias (l.
buli davrCi reJisorisa da msaxiobis gurabaniZe) xelSi. momewona, rom speqtak-
mier irinas dramis fsiqologiuri siR- lSi andreis degradacia, iseve rogorc na-
rmis wvdomiT: a. grigolias irina gul- talias agresiuloba, msaxiobebma yovel-
Tamxedvelia: igi winaswar grZnobs raRac, gvari pedalizaciis gareSe warmoadgines,
gaucnobierebeli ubedurebis siaxloves, gviCvenes maTi adamianuri saxe, TavianTi
TiTqos bednieri qaliSvili amav dros me- problemebiT da konfliqtebiT...
lanqoliis Semotevebs ganicdis. ufros mokled, Cven vixileT SesaniSnavi jgu-
das olga proxorovas rols asrulebs fis SesaniSnavi speqtakli. arc ise meorex-
TamTa inaSvili, SesaniSnavi garegnobis arisxovania, rom yvelani, uklebliv, fizi-
msaxiobi, daxvewili profiliT, Camoqnili kurad mSvenierni arian.
sxeuliT da metyveli TvalebiT gamorCeu- mouTmenlad moveli maT `namdvil~ sa-
li. misi gmiris piradi cxovreba ar aris diplomo speqtakls!
ise mZime, rogorc umcrosi debisa, magram P.S.
igi Rrmadaa CarTuli ojaxis TiToeuli bodiSs vuxdi irinasa da natalias (mar-
wevris dramaSi da amdenad, kidev ufro re- iam sujaSvili da liza trapaiZe) rolebis
liefurad gvagrZnobinebs Seqmnili situ- meore Semsruleblebs. isini me ar minaxavs,
aciidan Tavdaxsnis SeuZleblobas. magram Tavs vimSvideb sokrates sityvebiT:
pirvel rigSi vijeqi da kargad vxedav- `rac vnaxe mSvenieri iyo da rac ver vnaxe,
di samive dis Tvalebs, romlebSic didi albaT, aranakleb mSvenieri iqneboda~.

,,Teatri da cxovreba~
31
wulaZe) Seqmna warmodgena.
giorgi cqitiSvili rogorc ukve aRvniSne, d. CxartiSvi-
lis mier dadgmul speqtakls piesis gar-
da safuZvlad puSkinis daumTavrebeli
prozauli nawarmoebi udevs. aravin icis,
`...mciredni sabolood saiT waiyvanda am qmnilebas av-
tori, misi meSveobiT ras etyoda sazoga-

varT rCeulni...~ doebas. Cvens xelT arsebuli Canaxatis,


erTgvari eskizis mixedviT, Zalze Znelia
amis utyuari amocnoba. axalgazrda re-
Jisorma sakuTari versia SemogvTavaza,
`...mciredni varT rCeulni, romlis mixedviTac aqac igive problema
saWiroebis arad Camgdebni, wamoswia, rac `mocarti da salieri~-Si
nebieri uzrunvelyofis dgas.
mSvenierebis aRsavalTan vfiqrob, dRes, CvenTan, iseve rogorc
mdgarni mogvebi...` yvela drosa Tu epoqaSi, nebismier qveya-
aleqsandre puSkini - `mocarti da salieri~. naSi, is, rasac eZRvneba warmodgena `Ag-
nus Dei~, marad aqtualuri problemaa.
albaT, kacobriobis dasabamidan, ada- karis WrilSi, wamiT garindul, Tavze
mianTa winaSe sxva uamrav, maradiul Tav- parik-Camofxatul mocarts (Salva mir-
satexTan erTad, idga kidev erTi - Cveu- ianaSvili) ganaTebis sxivi imgvarad ece-
lebrivi mokvdavi da RvTiuri Saravande- ma, TiTqos RvTiuri Saravandedi adgas
diT gabrwyinebuli geniosi!.. istoriam Tavze. mogvianebiT, igive mizanscena kv-
zemoaRniSnulis araerTi gamovlineba lav meordeba. mxolod axla, imave adgi-
Semogvinaxa. am sakiTxze fiqrisas, Za- las mdgari salieri (jano izoria), aseve
launeburad reJisor miloS formanis saTanadod SerCeuli ganaTebis meSveo-
Sedevri _ filmi `amadeusi~ wamotiv- biT, raRac bnel, demonur arsebas Camoh-
tivdeba xolme mexsierebaSi. sxvaTa So- gavs.
ris, am namuSevars piter Seferis amave speqtaklSi am saqveynod cnobili ambis
saxelwodebis Zalze saintereso piesa puSkiniseuli interpretaciis parale-
udevs safuZvlad. lurad viTardeba `egvipturi Rameebis~
scena TiTqmis carielia. SuagulSi siuJeti. avanscenaze, aRfrTovanebuli
magida, skamebi moCans. siRrmeSi, marcxniv uCinari, usaxo sazogadoebis `mquxare
Semosasvleli karis Wrili. marjvniv, ze- aplodismentebs~ daufaravi kmayofile-
modan daSvebuli, TeTri, qaTqaTa masi- biT xvdeba TeTr, qaTqaTa e.w. `sameulSi~
uri qsovili, romelic, erTi SexedviT, (pijaki, Jileti, Sarvali) gamowyobili
svetis asociacias badebs. avanscenaze, Carski (givi CuguaSvili). siamovnebiT
marcxniv ki momcro Savi yuTia, romelic yofs Tavs `yulfSi~, romelic mxolod da
`TiTebis~ Teatris personaJTaTvis gan- mxolod TvalismomWreli brwyinvalebis
kuTvnil, fardian, butaforiuli scenis mqone ordenis gulze Camosakidi lentia.
makets warmoadgens (mxatvari - irine yve- mogvianebiT, es ordeni mis samuSao magid-
liaSvili). speqtakl `Agnus Dei~-s (`RvTis aze sapatiod ganisvenebs. Carskis xSirad
kravi~) premiera kote marjaniSvilis sax- Tvalic ki gaurbis misken, xeliTac faru-
elobis saxelmwifo dramatuli Teatris lad efereba. jildo sxvebzec momnusx-
sxvenSi gaimarTa. damdgmelma reJisorma velad moqmedebs. Carskis msaxuri (daviT
(daviT CxartiSvili) a. puSkinis piesa belTaZe) batonis uCumrad qurdulad
(`mocarti da salieri~) da dausrulebeli epareba, xeliT exeba mas. Tan, danaSaul-
prozauli qmnileba (`egvipturi Rameebi~) Si uneblieT waswrebuliviT, aqeT-iqeT
erT Canafiqrs dauqvemdebara. swored xSir-xSirad iyureba.
am ori nawarmoebis gaerTianebiT saqa- warmodgenis prologSi, swored d.
rTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da belTaZis mier gansaxierebuli person-
kinos saxelmwifo universitetis axlad aJia scenaze. etyoba, Tavisi batonis
kursdamTavrebulma (pedagogi - levan `saxeli da dideba~ masac ar aZlevs mos-

#5-6
32
venebas. Carski sawer magidas miujdeba, Jisoris konceptualur Canafiqrs. es
raRacas wers, wvalobs, codvilobs. mere xerxi bevrad metis mTqmelia, vidre am
iatakze gadainacvlebs... mogvianebiT re- tipis sazogadoeba cocxali msaxiobebis
Jisori igive mdgomareobaSi myof Carskis meSveobiT, rom warmoedginaT CvenTvis.
gvaCvenebs... axali leqsis Sesaqmnelad TiTqos, isini realurni, namdvilni ki ar
isic iseve Sromobs, itanjeba, rogorc arian, aramed moCvenebiTni, xelovnurni,
misi msaxuri... paralelurad, d. CxartiS- erTgvarad butaforiulni. amave dros,
vili igive yofaSi gviCvenebs salieris. SemsrulebelTa ostatobis wyalobiT,
kompozitori axal qmnilebaze muSaobs... Zalze bevri saxasiaTo, tipiuri niSniT,
yovelive amis sapirispirod ki mayure- sagulisxmo detaliT, StrixiTaa aRbe-
belTa darbazs efineba mocartis RvTae- Wdili TiToeuli `personaJi~. vfiqrob,
brivi musika (musikaluri gaformeba i. vici ra am dasis SesaZlebloba, TviTmyo-
yveliaSvilisa). Tanac, ise Zaldautane- fadoba, niWiereba da misi xelmZRvanelis
blad, laRad... paralelurad, Cvens yurs SeuzRudavi gonebamaxviloba, mdidari
Caesmis improvizatoris (gaga SiSinaSvi- fantaziis, gamomgoneblobis unari, Sesa-
li) mier sxvaTa SeTavazebul Temaze my- Zlebeli iqneboda am warmodgenaSi msgav-
isierad SeTxzuli leqsis striqonebi... si intermediebis, etiudebis ufro inten-
reJisori naTlad warmoaCens aSkara kon- siurad, mravalferovnad gamoyeneba.
trasts. mocartisa da improvizatoris miloS formanis klasikad qceuli
qmnilebebs, salierisa da Carskis nax- filmis ar iyos, arc marjaniSvilis Teat-
elavisagan gansxvavebiT, tanjvis, wva- ris speqtaklia ubralod Sursa da siZul-
lebis natamalic ar etyoba. vilze. ase rom iyos, Tavad problema da-
`mTavaria - modaSi iyoT!..~ - swored kargavda masStaburobas, mniSvnelovnad
Carskis aTqmevina misTvis Cveuli, cinizm- daknindeboda saTqmeli da SemoqmedebiTi
Si gadasuli ironiiT ganmsWvaluli es jgufis mier miRweuli, sagrZnoblad gau-
fraza puSkinma. amitom, snobizmiT Rrmad fasurdeboda. reJisori, msaxiobebTan er-
daavadebuli sazogadoeba, arad dagi Tad sul sxva, ufro rTul amocanas isax-
devT WeSmarit genialobas, xalass niWs. avs miznad. jano izorias mier gansaxiere-
misTvis xelosnis naxelavic ki, romelsac buli salieri Tavdauzogavad mSromeli,
oflis suni asdis, absoluturad misaRe- mizandasaxuli, pativmoyvare adamiania.
bi, damakmayofilebeli da, ufro metic, man brwyinvaled icis, ra aris WeSmariti
sakmarisia. albaT, dameTanxmebiT, es vi- xelovneba. magram, misda saubedurod,
Tareba zedmiwevniT esadageba Cvens dRe- uzenaesis nebiT, mis nacvlad sul sxvas
vandelobas. amitom, vfiqrob, d. CxartiS- ergo RvTaebrivi niWi. es sxva - mocartia.
vilis mier SeTxzuli speqtakli, Tavisi _ mis TvalSi, am didi pativis sruliad
saTqmeliT, satkivariT, Zalze Tanad- ara Rirsi. ufro metic, savsebiT Seufere-
rouli, aqtualuria. beli. aki, gulwrfelad wamoscdeba
warmodgenis sanaxaobriv mxares uda kidec: `mocart, Sen sakuTari Tavis Rir-
vod amdidrebs `TiTebis~ Teatris (samx- si ara xar...~ jano izorias salierisaT-
atvro xelmZRvaneli - beso kupreiSvili) vis mTeli samyaro Tavdayira dgas, sanam
msaxiobTa (Teona maRalaSvili, giorgi mocarti cocxalia. mas usamarTlobad
mebaRiSvili, zaal kakabaZe, elene fir- miaCnia is, rom amgvari mouwesrigebeli,
cxalava, mari avaliSvili) monawileoba. uTavbolo, araSromismoyvare, ususuri
Zalze maxvilgonivrulia maT mier gaTa- adamiani, geniosia. msaxiobi mdumared, si-
maSebuli ramdenime intermedia. iqneba tyvebis gareSe, gamoxedviT, mimikiT, Zal-
es: diriJoris xelebi, Teatris kuliseb- ze STambeWdavad axerxebs, Tavisi scenuri
Si gaTamaSebuli ambavi Tu e.w. `maRali gmiris gancdebis mravalferovani pali-
sazogadoeba~, romlis winaSec unda tris gadmocemas. misi scenaze yofnis
warsdges improvizatori. vfiqrob, d. arc erTi wuTi ar aris azrisa da emoci-
CxartiSvilis arCevani gamarTlebulia. isagan daclili, carieli. Tanac, sulisa
vinaidan, `TiTebis~ Teatris msaxiobTa da gonebis yoveli, TviT umniSvnelo ni-
mier ironiuli aspeqtiT warmoCenili uansic ki mayureblisaTvis naTlad aR-
e.w. `elita~, zedmiwevniT miesadageba re- saqmelia. yvelafer amas j. izoria aRwevs

,,Teatri da cxovreba~
33
zomieri, TavSekavebuli gamomsaxvelobi- mimdinare urTules process... roca is
Ti saSualebebiT; arsad, TviT emociurad aRmoaCens, rom improvizators SeuZlia
yvelaze kulminaciur epizodebSic ki, gansakuTrebuli wvalebisa da tanjvis
ar mimarTavs egzaltirebas, mimikisa Tu gareSe, sxvis mier SeTavazebul Temaze
Jestebs gadaWarbebiT. iseTi leqsis SeTxzva, rogorsac Tavad,
yvelaze dramatuli isaa, rom j. izo- miuxedavad didi Sromismoyvareobisa,
rias mier gansaxierebulma salierim zed- mizandasaxulobisa, verasodes Seqmnis,
miwevniT kargad icis mocartis SesaZle- manamde arsebuli wesrigi, Tvalsa da
blobaTa diapazoni, misi niWis WeSmariti xels Sua qreba... Tavdapirvelad, g. Cu-
fasi. ufro metic, igi gulwrfeladaa guaSvilis mier gansaxierebuli scenuri
aRfrTovanebuli amadeusis Semoqmedeb- gmiri Sokirebuli da gulwrfelad aR-
iT. yovelive amas reJisori da msaxiobi frTovanebulia... magram, rogorc ki
gvagrZnobineben im epizodSi, rodesac Seityobs, rom improvizatori arcerT
mocarti mas Tavisi axali qmnilebis Tavis qmnilebas ar inaxavs, ar afiqsirebs
fragments miutans. S. mirianaSvilis mier maT anu qaRaldze ar gadaaqvs leqsebi,
gansaxierebuli scenuri gmiri daWmu- masSi aRtacebas - aRSfoTeba Secvlis...
Wnul, lamis daxeul sanoto furcels givi CuguaSvilis Carski, iseve rogorc
Zlivs ipovis Tavisi SelanZRuli samo- jano izorias salieri, Tvlis, rom im-
sis romeliRac jibeSi. salieri magidas- provizatori (ise, rogorc - mocarti)
Tan jdeba, furcels asworebs da notebs Rirsi araa im RvTaebrivi niWisa, ro-
kiTxulobs... RvTaebrivi, yovliswamle- melic uzenaesma, sruliad daumsaxure-
kavi musika efineba mayurebelTa dar- blad mianiWa... Carski da salieri, yove-
bazs... Cvens Tvalwinaa j. izorias mier live amas pirad Seuracxyofad, metic _
gansaxierebuli scenuri gmiri, romelSic did usamarTlobad miiCneven... swored
ramdenime Zlieri gancda ebrZvis erT- aqedan ibadeba orives arsebaSi saSineli
maneTs... pirveli esaa Sedevris mosmeniT ganzraxva... magram aRsaniSnavia isic - re-
gamowveuli gulwrfeli aRtaceba, aRfr- Jisori, msaxiobebTan erTad, ioli gziT
Tovaneba... sixarulis cremlTan erTad, siaruls ar irCevs. miuxedavad garkveu-
Cven ara marto vgrZnobT, aramed Tval- li msgavsebisa, es ori moqmedi piri, mainc
naTliv vxedavT, rogor klavs es qmnileba gansxvavdeba erTmaneTisagan. Carski, g.
salieris... CuguaSvilis SesrulebiT, ufro metad
am rolis garda, j. izoria minaxavs fo- ganicdis yovelive amas. amitom, didxans
Tis valerian gunias sax. saxelmwifo dra- yoymanobs, vidre saboloo gadawyvetile-
matuli Teatris speqtaklSi (Tu ar vcde- bas miiRebs. j. izorias mier gansaxiere-
bi, warmodgenas `nagavsayreli~ erqva) da buli salieri, cinizmamde misuli ironi-
giorgi ovaSvilis filmSi `gaRma napiri~. ulobiT icavs Tavs. amdenad, miuxedavad
am sami namuSevridan gamomdinare, yovel- imisa, rom arc misTvisaa ioli mkvlelobis
gvari gadaWarbebis, gazviadebis gareSe Cadena, mas es mainc wmindaTawminda misiad
SemiZlia vTqva - misi saxiT, udavod saqme miaCnia, raTa misma msgavsma Cveulebrivma
gvaqvs erT-erT saintereso axalgazrda mokvdavma (aseTi ki ricxobrivad yovelT-
msaxiobTan. vis ufro metia, vidre rCeuli) Tavi mSvi-
warmodgenis damdgmelma reJisorma sa- dad igrZnos. igive mosazrebis marTebu-
lieris suliT daunaTesava Carski. g. Cu- lobaSi arwmunebs igi Carskis, romelsac
guaSvilis SesrulebiT, esaa e.w. `maRal damdgmeli reJisoris nebiT, warmosaxviT
sazogadoebaSi~ miRebuli, rogorc Tavad esaubreba. amdenad, isini Tanamzraxvelni
aRniSnavs, `modaSi myofi~ poeti. magram xdebian.
g. SiSinaSvilis mier gansaxierebul im- Zalze Znelia, miloS formanis `amadeu-
provizatorTan Sexvedris Semdeg, isic sis~ Semdeg, sruliad axleburad, origi-
kargavs sulis simSvides; xelidan ecle- nalurad gaiazro da mayurebels uCveno
ba sakuTari Tavis rwmena; misi saxidan mocarti scenaze. Tumc, unda iTqvas, rom
qreba TviTkmayofilebis gamomxatveli reJisorma, msaxiob S. mirianaSvilTan er-
Rimili... msaxiobi zedmiwevniT srulad Tad, ZiriTadad Tavi daaRwia zemoaRniS-
gadmogvcems Carskis Sinagan samyaroSi nul mZlavr stereotips. Tavdapirvelad,

#5-6
34
Tavze parikCamofxatuli amadeusi komi- gamWvirvale Wiqa, romelSic Ria feris
kurad gamoiyureba. parikis gareSe igi ra- siTxe asxia, mcire xnis Semdeg, sisxlis-
Rac ususur, bavSvurad daucvel arsebas, frad iRebeba, rogorc Casadeni codvis,
didi danieli mezRapris, hans qristian an- dagegmili, winaswar ganzraxuli mkvl-
dersenis erT-erTi qmnilebis gmirs, `saZa- elobis simbolo... recenziis dasawyisSi
gel batis Wuks~ hgavs. msaxiobi mocartis ukve vaxsene zemodan daSvebuli, qaTqaTa,
aseT scenur portrets gvTavazobs. zo- TeTri, mWidro qsovili, romelic, erTi
gierT epizodSi igi patara bavSviviT mor- SexedviT, svetis asociacias badebs. mas-
cxvia, gaubedavi. TiTqos, uamravi kom- Si viT RvTaebriv muzaTa saufloSi, ise
pleqsisagan Zalze SeboWil-SezRuduli. rogorc savarZelSi, mxolod mocarti
alali, miamituria misi gamoxedva. ufro da improvizatori sxdebian. Carski da
aqtiuria g. SiSinaSvilis mier gansaxiere- salieri, masTan miaxloebasac ki ver be-
buli improvizatori. miznis misaRwevad daven. TiTqos, niWis saxiT, rCeulTaTvis
TiTqos meti SemarTebiT ibrZvis, magram zegardmo gadmosuli svetia igi... amave
masac SeuZlia bavSviviT morcxvi, alali dros, masSi sasikvdilo agoniaSi myofi
iyos. Tumc, aqve ar SemiZlia am ori rolis mocarti ise exveva, rogorc sudaraSi...
Semsrulebel msaxiobs mcire SeniSvna Tu kidev, abreSumis Wiis mier naqsov parks
rCeva ar mivce: S. mirianaSvils, romelic Camohgavs, romelSic embrioni matli zis.
marTalia, reJisoris mier micemul amo- Semdeg ki, roca dro mova, saocrad tan-
canas asrulebs, magram zedmet natural- moxatul pepelad iqceva da parkidan amo-
izmamde mihyavs dausrulebeli xveleba, frindeba... magram, erTia kidev: lamazi,
romlis mizanic mocartis avadmyofobis, haerovani pepela didxans ver cocxlobs.
sneulebis mkafiod xazgasmaa. vfiqrob, is Zalze male iRupeba.
amis oriodejer TavSekavebulad miniS- samagierod, qarborbalaTi lamis da-
neba savsebiT sakmarisia. Torem, yovelive glejil scenaze rCebian Carski da sal-
amis scenaze cqera, sabolood araesTe- ieri... qari haerSi atrialebs notebisa
turad aRsaqmelia. g. SiSinaSvilis mier da leqsebis daxeul, daqucmacebul fur-
gansaxierebuli improvizatori ki Za- clebs... JRers mocartis `rekviemi~... da
lze gadaWarbebulad egzaltirebulia Cven vfiqrobT im maradiul dilemaze,
CarskisTan orive Sexvedris dros. bune- romelic dasabamidan idga kacobriobis
brivia, kargad mesmis, igi cdilobs war- winaSe _ Cveulebrivi, rigiTi mokvdavi,
moaCinos adamiani, romelic ukiduresma saSualo monacemebis mqone adamiani da
gaWirvebam kardakar mosiarule mTxovne- RvTaebrivi niWiT gamorCeuli geniosi...
lad, mavedreblad aqcia. misi amocanaa, erTia kidev, ratom varT ase Seuwynare-
radac ar unda daujdes, am respeqtabe- belni imaT mimarT, vinc raRac RvTaebri-
luri, gavleniani batonis guli moigos... vi unariT, gangebis nebiT ase mkveTrad,
magram, zedmeti, Zalze uxvi mimika da Jes- radikalurad gansxvavdeba Cvengan?!..
tikulacia, araorganuls, arabunebrivs, misi arseboba, Cvens gverdiT yofna, su-
aradamajerebels xdis am scenur gmirs. lis simSvides gvakargvinebs da manamde ar
albaT, umjobesia zomierebis grZnobis vwynardebiT, sanam ar movspobT, ar Cavqo-
dacva. lavT, samudamod ar aRvgviT pirisagan
ar vici, es SeniSvna reJisors exeba Tu miwisa... ai, mere ki mSvidad, udrtvinve-
Teatris im TanamSromels, vinc progra- lad vubrundebiT Cvens mosawyen yofas,
mis teqstzea pasuxismgebeli: ar SeiZleba nacrisfer, erTferovan yoveldRiuro-
saerTod iyos ugulvebelyofili Targ- bas, romelsac RvTiur silamazesa da mS-
manis avtori. bolos da bolos, qarTu- venierebas aRar sZens is patara, lamazad
lad misi eniT metyveleben msaxiobebi. tanmoxatuli pepela, romelic Cvenive xe-
viRacam xom Targmna puSkinis es qmnile- liT gavsriseT...
bebi?!.. es elementaruli kulturaa, ro-
melic yvela profesiul TeatrSi unda
SeiniSnebodes.
samagierod, uyuradRebod mitove-
buli, maRal fexze Semdgari, Rvinis

,,Teatri da cxovreba~
35

al. griboedovis
Teatris warmateba
ucxoeTSi
kavkasiaSi uZvelesi Teatri, romelsac 2015 wels
170 weli Seusruldeba saiubileo maraToni mos-
kovSi gastrolebiT daiwyo. griboedovis Teatri
am dReebSi ori prestiJuli Teatraluri premiis
mflobeli gaxda.
speqtakli `fexmardi. cxenis ambavi~ XI saerTa-
soriso Teatraluri forumis `oqros raindi~
gran-priT dajildovda. forumi moskovSi 29 noemb-
ridan 6 dekembris CaTvliT mimdinareobda.
`fexmardi~ (reJisori avTandil varsimaSvi-
li) naCvenebi iyo ostrovskis saxelobis moskovis sagubernio dramatul TeatrSi,
romelsac sergei bezrukovi xelmZRvanelobs. speqtaklma didi warmatebiT Caiara. mas
daeswrnen ruseTis dedaqalaqis cnobili saxeebi, maT Soris moskovSi moRvawe qarTu-
li saTvistomos cnobili warmomadgenlebi.
ramdenime dRiT adre, 2 dekembers, griboedovs Teatrs mieniWa premia `Teatralis
varskvlavi~ nomimnaciaSi saukeTesi rusuli Teatri sazRvargareT.
sazeimo ceremonia evgeni vaxtangovis saxelobis saxelmwifo akademiur TeatrSi
Sedga. mayureblis simpaTiis damoukidebeli premia Teatralis varskvlavi saga-
momcemlo saxlma novie izvestiam daafuZna. erT-erTi gavleniani rusuli Jurnali
`Teatrali~ yovelwliurad internet-gamokiTxvas atarebs, romlis mixedviTac sx-
vadasxva nominaciaSi gamarjvebul Teatralur dasebs da msaxiobebs avlens. gamok-
iTxvis mixedviT, ucxoeTSi arsebul saukeTeso rusul Teatrad griboedovis saxelo-
bis dramatuli Teatri dasaxelda. sazeimo ceremoniaze gamovlinda gamarjvebulebi
Tormet nominaciaSi. aRsaniSnavia, rom nominacia `saukeTesi rusuli Teatri sazR-
vargareT~ wleuls pirvelad dawesda.
`darwmunebulebi
varT, rom saqarTvelos
Teatris esoden didi
jildo mTeli Cveni
qveynisTvis sasixa-
rulo da saamayoa~, - ga-
nacxada grioboedovis
Teartis direqtorma
nikoloz sventickim.
amave kviras sazoga-
doebrivi mauwyeblis
eTerSi naCvenebi iyo
dokumenturi filmi
griboedovis Teatrze,
romelic specialurad
gadacemisTvis `Cveni
ezo~ Seiqmna.

#5-6
36

liris Teatri
ilias saxelmwifo universitetis wig- na: _ is, rac axla unda naxoT dokumen-
nis maRazia ligamusSi amave univer- tur films ver davarqmevdi, is ufro kv-
sitetis Tanamedrove qarTuli Teatris leviTi xasiaTis gadacemaa, mogonebebis
kvlevis centris mier momzadebuli kv- da speqtaklis kadrebis kolaJi. roca am
leviTi xasiaTis filmis liris Teatri films vakeTebdi, Cemi mizani sul sxva ram
premiera gaimarTa, romelsac studen- iyo. minda davamkvidro tradicia, rom
tebTan erTad qarTuli saTeatro kriti- Cveni Sromebi gaxdes ufro praqtikuli
kis warmomadgenlebi eswrebodnen. daniSnulebis da mas rac SeiZleba didi
robert sturuas mefe liri ara auditoria gaecnos. amitom samecniero
marto rusTavelis Teatris erT-erTi Sromis gacocxlebis satelevizio xerxi
mniSvnelovani speqtaklia, aramed Se- yvelaze optimaluri aRmoCnda.
qspiris am piesis metad saintereso da filmis dasrulebis Semdeg saubrobs
gamorCeuli interpretacia msoflio saqarTvelos Teatris kritikosTa kav-
Teatris scenaze. robert sturuas mefe Siris Tavmjdomare nika wulukiZe:
liri kritikosebma winaswarmetyvelur erTi wlis viyavi, roca am speqtaklis
speqtaklad aRiares, romelSic reJisor- premiera Sedga, Sesabamisad ar minaxavs, am
ma 1987 wels sabWoTa kavSiris daSla iwi- filmma ki sruli STabeWdileba Semiqmna
naswarmetyvela. am genialur speqtaklze. madloba laSas.
kvleviTi xasiaTis filmSi am speqtak- saubedurod, Teatri iseTi xelovnebaa,
ls, rogorc Teatralur-sazogadoebriv romelic fardis daxurvisTanave kvdeba,
movlenas, repeticiebis processa da am filmma ki gaacocxla speqtakli da
warmatebas, saerTaSoriso asparezze ix- bevr problemasa Tu sakiTxs, dasmuls
seneben: reJisori robert sturua, msax- speqtaklSi, naTeli mohfina. swored am
iobebi: marina kaxiani, TaTuli doliZe, mogonebebiT TvalnaTeli gaxda, ramx-
Janri lolaSvili, Teatrmcodneebi ma- ela movlena iyo robert sturuas mefe
nana gegeWkori, manana TevzaZe, levan xe- liri. es aris filmi, romelic mxolod
Taguri da rusTavelis Teatris muzeumis profesionalebma ki ar unda naxon, ar-
gamge bela WumburiZe. amed moyvarulebmac, rom icodnen rogor
filmis avtoria ilias saxelmwifo uni- iqmneboda Sedevrebi, ufro ukeT gaecnon
versitetis Tanamedrove qarTuli Teat- process. vulocav filmze momuSave
ris kvlevis centris xelmZRvaneli, mkv- jgufs da kargi iqneba TiTo Teatrmcod-
levari-Teatrmcodne laSa CxartiSvili, nem TiTo Sedevrze gadaviRoT filmi. es
xolo reJisori salome saRaraZe. droze unda movaswroT, sanam Cvens Soris
Tanamedrove qarTuli Teatris kvle- arian is adamianebi, visac SeuZlia gaixse-
vis centris mier momzadebuli filmi non esa Tu is speqtakli.
liris Teatri warmoadgens erTgvar guram baTiaSvili, dramaturgi, Jur-
mcdelobas daamkvidros tradicia uni- nal Teatri da cxovrebas redaqtori:
versitetebSi mkvlevarebma da samagis- _ gulaxdilad giTxraR, films didi
tro-sadoqtoro programebis studen- gulistkiviliT vuyurebdi. ra kargi
tebma praqtikuli daniSnuleba SesZinon Teatri gvqonda, ra siRrme, Zala, masSta-
TavianT Teoriul kvlevebs. bi, ra uzarmazari talanti, romelic am
filmis Cvenebamde avtorma madlo- speqtaklSi iyo _ dRes, samwuxarod da
ba gadauxada stumrebs mobrZanebisT- saubedurod, ucxo xilia CvenTvis. rac
vis, aseve imaT, vinc miiRes monawileoba Seexeba films: laSa erT-erTi yvelaze
filmSi da rusTavelis Teatris muzeums aqtiuri avtoria Cveni Jurnalis, iseTi,
mowodebuli masalebisTvis. saprezenta- rogoric unda iyos Teatris axalgaz-
cio gamosvlaSi laSa CxartiSvilma aRniS- rda kritikosi, intensiurad muSaobs,

,,Teatri da cxovreba~
37
magram is, rac axla gaukeTebia, me mimaC- speqtivis, rac, bunebrivia, axali ar aris,
nia, Zalian mniSvnelovnad, aseTi filmebi magram Zalian saWiroa, Cvens recenziebs
unda gakeTdes. riCardi , kavkasiuri, ufro naklebi mkiTxveli hyavs, axal Tao-
Temur CxeiZis `haki aZba~, `jayos xiznebi~, bas informacia unda mivawodoT swored
`antigone~, sxva reJisorTa speqtakle- am formiT, saintereso rom iyos maTTvis.
bi - ramxela Teatri gvqonda, am filmma informaciasTan erTad films didi emo-
gagvicocxla qarTuli Teatris warsuli cia moaqvs mayureblamde.
dideba. unda gagrZeldes, es sWirdeba mo- manana gegeWkori, Teatrmcodne, xe-
maval Taobas, rom icodnen am mimarTule- lovnebaTmcodneobis doqtori:
biT muSaoba, es aris Zvirfasi samsaxuri - minda SevuerTo Cemi xma sayovelTao
qarTuli Teatris xvalindli dRisTvis, aRfrTovanebas. mixaria, rom laSam ara
raTa icodes momavalma Taobam ra Teatri marto gadawyvita filmis gakeTeba sain-
gvqonda da iamayon am warsuliT. tereso problemasa da speqtaklze, ara
irina RoRoberiZe, Teatris kritikos- marto SemoqmedebiTad gaarTva Tavi,
Ta saerTaSoriso asociaciis saqarT- aramed finansurad da organizaciulad
velos seqciis xelmZRvaneli: SeZlo bolomde mieyvana ori wlis win
- Zalian saWiro da saintereso filmia, dawyebuli saqme. samwuxaroa, rom qar-
gansakuTrebiT axalgazrdebisTvis, isini Tuli satelevizio sivrce naklebad aris
interesiT naxaven da, ufro metic, dain- dainteresebuli TeatriT, aseTi mxolod
teresdebian saerTod TeatriT. nostal- aWaris televziaa, inga xalvaSis gadace-
giiT vuyure, gamaxsenda premieris saRa- miT scena da guliko kababaZe gadace-
mo, marina kaxianis mier Seqmnili mxatvru- miT Teatraluri Sexvedrebi sazoga-
li saxe, sruliad amovardnili Seqspiris doebriv radioSi. isini qarTul Teatrs
qalebis saxeebisagan misi SesrulebiT uTmoben did dros. Zalian minda, rom vi-
da robert sturuas gaazrebiT, batoni wro profesiuli wris garda, gacilebiT
ramaz CxikvaZe da is Taoba, romelmac ga- farTo auditoriam naxos es filmi. vi-
suli saukunis 70-80-ian wlebSi Seqmna survebdi, rom amgvari filmebi sxva Teat-
axali era rusTavelis TeatrSi. laSas vu- rmcodneebmac gaakeTon, Teatrmcodnis
survebdi gaagrZelos am kuTxiT muSaoba, profesiis waxnagebis gamravalferovne-
Zalian saWiro saqmianobaa. bac saWiroa.
maka vasaZe, Teatrmcodne, saqarT- marina kaxiani, rusTavelis Teatris
velos SoTa rusTavelis Teatrisa da ki- msaxiobi, saqarTvelos saxalxo artisti:
nos saxelmwifo universitetis gamomcem- - gatacebiT vuyurebdi films, dama-
loba kentavris xelmZRvaneli: viwyda rom vTamaSobdi speqtaklSic da
- seriozulad vamayob, rom aseTi moti- vmonawileobdi filmSic, roca saubari
virebuli axalgazrda Teatrmcodneebi Cvens msaxiobTa warsuls exeba, namd-
gvyavs, vamayob TaobiT, romelic ar ivi- vilad mgrZnobiare vxvdebi. es yvelaferi
wyebs warsuls da cdilobs mis popular- siyvaruliT da siTboTia mowodebuli,
izacias. am profesiaSi Zalian cotani amanac amiCuya guli. geTanxmebiT ga-
davrCiT, amitom kidev ufro dasafasebe- momsvlelebs, rom yvela mniSvnelovan
lia axalgazrda Teatrmcodneebis Sroma. speqtaklze unda gakeTdes msgavsi filmi.
madloba araCveulebrivi namuSevrisT-
vis, es iyo erTi Sedevris Seqmnis isto-
ria, araCveulebrivad warmoCenili msax-
iobebi, reJisori, sagastrolo turne
da mTavari - speqtaklis koncefcia, Tu
ra problemaze dgamda didi reJisori am
speqtakls. amisTvis madloba laSas.
Tea kaxiani, Teatrmcodne, Teatral-
uri centris damfuZnebeli, Jurnal geor-
giantheatre.ge mTavari redaqtori:
- milocviT daviwyeb mec. marTlac kar-
gi gza airCia laSam speqtaklis retro-

#5-6
38

sadReiso sakiTxi
axali kanonisa da samxatvro
xelmZRvanelTa daniSvnis Taobaze
mrgvali magida
gvanca guliaSvili
Tea kaxiani

gasuli zafxulidan moyolebuli, Teatralur sazogadoebriobaSi (da ara mxolod aq)


mTavari ganxilvisa Tu kamaTis Temaa Teatrebis samxatvro xelmZRvanelebis konkursis
sakiTxi. sagangebod SerCeulma sarekomendacio sabWom konkursis Sedegad yvela saxelmwifo
TeatrSi waradgina gamarjvebulebi, romlebic faruli kenWisyris Sedegad gamovlindnen.
viTareba gansakuTrebiT daZabuli da gaurkvevelia ramdenime regionalur TeatrSi.
18 seqtembers Teatrisa da kinos universitetSi gaimarTa mrgvali magida, yvela dain-
teresebul pirs hqonda daswrebisa da sakuTari azris gamoxatvis ufleba. sawyenia, rom
uSualod sakonsultacio sabWos sabWos wevrebidan, Sexvedras daeswro mxolod aWaris
kulturis saministros sarekomendacio sabWos wevri _ manana turiaSvili.
Sexvedris moderatori iyo giorgi yajriSvili. man Sexvedris dasawyisSive gamoTqva
azri, rom sarekomendacio sabWos Sekrebamdec, ramdenime Teatris samxatvro xelmZRvane-
lis sakiTxi ukve gadawyvetili iyo, aRiniSna isic, rom ocdaTxuTmeti Teatris samxatvro
xelmZRvanelidan ocdaerTma SeinarCuna Tanamdeboba. Sexvedras eswreboda reJisori gior-
gi SalutaSvilic, romelic ar damtkicda rusTavis Teatris samxatvro xelmZRvanelad,
Tumca, ki misi kandidatura konkursze sabWom aRiara gamarjvebulad. am SemTxvevaSi batoni
giorgi uSualod sakrebulos misamarTiT gamoTqvamda sayvedurs da zogadad, adgilobriv
TviTmmarTvelobebze Teatrebis daqvemdebarebis mizanSeuwonlobaze akeTebda aqcents.
robert sturuas kandidatura formaluri saxiTac ki ar ganuxilavs sabWos da is
ukonkursod darCa Tanamdebobaze, miuxedavad imisa, rom aRniSnul Sexvedraze aravis hqo-
nia pretenzia an negatiuri damokidebuleba batoni sturuas mimarT da yvela iq myofi (is-
eve rogorc sazogadoebriobis udidesi nawili) aRiarebs mis did Rvawls qarTuli Teatris
da kerZod, rusTavelis Teatris winaSe, mainc garkveul uxerxulobas qmnis msgavsi situa-
ciebi, radgan Tu kanonis farglebSi da kanonis saxeliT muSaobda sabWo, es kanoni Tanabrad
unda Sexeboda yvela samxatvro xelmZRvanels da asakisa Tu Rvawlis gaTvaliswineba am
SemTxvevaSi an uadgilo iyo, an calke qvepunqtad unda mieTiTebinaT kanonproeqtSi. Sexve-
draze gamoiTqva eWvi, rom msgavsi tipis subieqturi damokidebulebiT SesaZloa, sxva Ta-
trebSic SerCeuliyo kandidaturebi da, cxadia, am eWvs arsebobis ufleba aqvs, miT umetes
maSin, roca Tundac baTumis TeatrSi rvawliani sareJisoro moRvaweobis miuxedavad, goga
TavaZes ajoba Teatrmcodne Temur keJeraZem da sabWom swored misi koncefciebi ufro mniS-
vnelovnad miiCnia, vidre TavaZis, Tundac rva wlis manZilze dadgmuli, sakmaod warmate-
buli speqtaklebi. batoni Temuri mzad iyo aRniSnul SexvedraSi skaipis saSualebiT mieRo
monawileoba, magram teqnikuri mizezebis gamo komunikacia ver Sedga, risTvisac mas, Cveni
veb-gverdis saxeliT gvinda bodiSi movuxadoT. miT umetes, rom vTvliT, baTumis TeatrSi
Seqmnili viTareba met diskusiasa da analizs moiTxovs. saWiroa naTlad gamovlindes is
xarvezebi, ramac dauSva martivi albaToba drois mokle monakveTSi warmatebuli Teat-
raluri procesis gauaresebisaTvis. faqtia, rom Teatralebis umravlesobisaTvis gauge-
bari aRmoCnda sabWos gadawyvetilebis ganmapirobebeli faqtorebi. dramaturgma irakli
samsonaZem, romelic sagangebod eswreboda Sexvedras, aRniSna, rom momxdari faqti war-
moudgeneli da miuRebelia, radgan msgavsi precedentis daSvebac ki danaSauls warmoad-
gens da maRal kulturasa da xelovnebaze Cveni Sexedulebebis gadaxedvas moiTxovs. amave
Teatris sakiTxze, aWaris saministros sarekomendacio sabWos wevrTagan, mrgvali magidis
erTaderTma damswrem, manana turiaSvilma aRniSna, rom gadawyvetilebis miRebamde sabWos
wevrebs ar hqondaT saSualeba jerovnad gacnobodnen kandidatebis Sesaxeb arsebul srul
,,Teatri da cxovreba~
39
dokumentacias, miuxedavad imisa, rom man es dokumentacia moiTxova kidec!
Sexvedraze, aseve, aRiniSna, rom gaurkveveli da bundovani iyo kandidatebisaTvis dawese-
buli oTxwliani savaldebulo gegmis wardgenis arsi. gansakuTrebiT aRsaniSnavia kanonSi
arsebul xarvezebTan dakavSirebiT gamoTqmuli mosazrebebi. rogorc aRmoCnda, garkveul
SemTxvevebSi, kanonSi miTiTebuli punqti sruliad acda realobas. magaliTisaTvis _ kan-
didatis wardgenis ufleba kanonis mixedviT aqvs, sakonsultacio sabWos, magram realo-
bam aCvena, rom kandidatis wardgenis ufleba aseve hqondaT rogorc Teatris dasebs, ise
Teatrisa da kinos universitets, sruliad gaurkvevel, SemoqmedebiT kavSirebs da egreT
wodebul Sps-ebsac ki.
giorgi SalutaSvili iyo kanonis Seqmnis erT-erTi monawile. kanoni Teatrebis Sesaxeb
arc ise bevr qveyanaSi moqmedebs, saqarTveloSi misi arsebobis aucilebloba dadga mas
Semdeg, rac, rogorc batonma giorgim aRniSna, aRmoCnda, rom nebismier sakrebulos wevrs,
gamgebelsa Tu gubernators hqonda ufleba gaeTavisuflebina samxatvro xelmZRvaneli
Teatridan, anu am kanonis mTavari arsi swored samxatvro xelmZRvanelebis dacva unda yo-
filiyo. aseve kanoni iTvaliswinebs msaxiobis uflebebsac da xelSekrulebis dadebis vada
ganisazRvra 5 wliT msaxiobis SemTxvevaSi, xolo oTxi wliT reJisorebis SemTxvevaSi. az-
rTa sxvadasxvaoba gamoiwvia SalutaSvilis mosazrebam, rom Tu warmatebulia Teatris re-
Jisori (is robert sturuasa da levan wulaZis magaliTebs iSveliebda) sruliad usafuZv-
loa maTi konkursis wesiT arCeva an gadarCeva, Tumca, am SemTxvevaSic vawydebiT kanonTan
Seusabamobas, Tuki aseTi SeniSvna, an CanarTi uSualod ar aris kanonSi Cadebuli. garda
amisa, mikerZoebulobisa da subieqturobis daSvebis albaToba aseTi midgomis SemTxvevaSi
gacilebiT maRalia.
kanoniT gaTvaliswinebuli oTxwliani vada, iTvaliswinebs yoveli wlis bolos isev
sarekomendacio sabWos wevrTa Sefasebebs da aseve dasis or mesamedsac aqvs ufleba ganixi-
los da ministris winaSe waradginos samxatvro xelmZRvanelis daniSvnisa, Tu gadayenebis
sakiTxi. amdenad giorgi SalutaSvilis azriT, aRniSnuli sakiTxis irgvliv atexili aJiot-
aJi usafuZvloa da arsebobs uamravi berketi, riTac Tundac ukve arsebuli gadawyvetile-
bebis Secvlaa SesaZlebeli, Tuki amis aucilebloba dadgeba. Tavad batoni giorgi sabWos
mier wardgenis miuxedavad, ar damtkicda rusTavis Teatris samxatvro xelmZRvanelad da
amis mizezad man sakrebulos Tavjdomaris moadgile daasaxela, anu gamodis, rom kanoni
uamrav xarvezTan erTad elementarul donezec ki ver axerxebs reJisorebis dacvas da
ZiriTadi funqciis Sesrulebas. giorgi SalutaSvilma aseve ganixila TviTmmarTvelobebis
sakiTxi, aRmoCnda, rom erTi da igive gamgebeli aZlevda or konkurent kandidats dadebiT
Sefasebas, iyo azrTa sxvadasxvaoba gamgebelsa da sakrebulos Tavmjdomares Soris, rac
sabolood isev kandidatebs azaralebda. SalutaSvilma Riad dasdo brali TviTmmarTv-
elobebs, rom isini mxolod piradi da partiuli niSniT iRebdnen gadawyvetilebebs.
mrgvali magidis irgvliv SevecadeT mogvewvia sakonkurso procesebiTa da SedegebiT
erTmaneTs dapirispirebuli mxareebi. Sexvedras eswrebodnen giorgi TavaZe, romelic, ro-
gorc ukve iTqva, ar airCia sabWom baTumis Teatris samxatvro xelmZRvanelad; WiaTuris
Teatris yofili mmarTveli nana wereTeli, amave Teatris ukve damtkicebuli samxatvro
xelmZRvaneli mamuka cercvaZe da misi konkurenti gega qurcikiZe. goris Teatris samxat-
vro xelmZRvaneli soso nemsaZe, romelsac samxatvro xelmZRvanelad damtkicebamde msax-
iob ramaz ioselianTan xmauriani dapirispirebis gadatana mouxda. batoni ramazi mowveuli
iyo mrgval magidaze, sadac SeZlebda sakuTari mosazrebis kidev erTxel gamoTqmas, magram
is, CvenTvis gaurkveuli mizezebis gamo, ar gamocxadda. Sexvedras aseve eswrebodnen axme-
telis Teatris samxatvro xelmZRvanelobis kandidati andro enuqiZe da amave Teatris ram-
denime msaxiobi, romlebic Riad upirispirdebodnen ukve yofil mmarTvels Tamaz golaZes.
maTi azriT, samxatvro xelmZRvanelis Tanamdebobaze dadebiT Sefasebas, mxolod menejmen-
tis warmoebis kargi unari ar unda sazRvravdes, am SemTxvevaSi SemoqmedebiT unars gacile-
biT didi mniSvneloba aqvs, Tumca, aRmoCnda, rom sabWos wevrTa gadawyvetilebebi xSirad
swored pirvel variants eyrdnoboda. axmetelisa da baTumis Teatrebis magaliTiT es cal-
saxaa. kargma menejerebma (sabWos azriT), ajobes reJisorebs, moTxovnad, konkurentunarian
reJisorebs. kanoni ki vis icavda, an vin unda daicvas aseT SemTxvevaSi, gaurkvevelia.
Sexvedris mimdinareobisas, gamoiTqva araerTi gansxvavebuli azri, saubari Seexo ro-
gorc reJisuris, aseve TeatrmcodneobiT da saxelovnebo ganaTlebis zogad problema-
tikasac. Sexvedris ZiriTad TemasTan dakavSirebiT, zogisTvis isic sakamaTo aRmoCnda,
ramdenad mizanSewonili iyo mxolod TeatrmcodneebiT sarekomendacio sabWos dakom-
pleqteba. iseve rogorc goga TavaZis SemTxvevaSi, andro enuqiZesac axmetelis TeatrSi

#5-6
40
ajoba kargi menejeris avtoritetis mqone Tamaz golaZem, romelic sarekomendacio sab-
Wos mier iqna wardgenili, miuxedavad imisa, rom axmetelis Teatri qalaq Tbilisis meri-
is daqvemdebarebaSia da misi wardgenis prerogativa meriasTan arsebul sabWos ekuTvnis.
msaxiobTa garkveuli nawili sastikad ewinaaRmdegeba saministros sarekomendacio sabWos
am gadawyvetilebas. maTi azriT, kargi sapirfareSos arseboba ver gansazRvravs Teatris
SemoqmedebiT cxovrebas da aq, ukve, kargi reJisoria saWiro da ara kargi meurne. am SemTx-
vevaSi, iqneba Tu ara Teatris dasis wevrTa umravlesobis mosazrebebi gaTvaliswinebuli
an Tbilisis meriis an kulturis saministros mier, ucnobia. msgavs viTarebaSi, axalcixis
TeatrSi Seqmnili konfliqti kulturis saministrom sarekomendacio sabWos mier wardge-
nili kandidatis sasargeblod gadawyvita. Cven SevecadeT mogvesmina am TeatrSi damtkice-
buli samxatvro xelmZRvanelis, lia suluaSvilisa da misi konkurenti Temur imnaZisaTvis,
romelsac obieqturi mizeziT ver vTxoveT Sexvedraze daswreba (mas mama gardaecvala),
xolo qalbaton lias, miuxedavad winaswari SeTanxmebisa, mobiluri telefoni mTeli dRis
ganmavlobaSi gamorTuli hqonda.
rac Seexeba TeatrmcodneebiT komisiis dakompleqtebis sakiTxs, es winadadeba uSua-
lod kulturis saministrodan wamovida, marTalia, Tavad Teatrmcodneebi Teatrebma
waradgines, magram aq, ZiriTad xarvezs Sexvedris damswreTa umravlesoba imaSi xedavs, rom
Teatrmcodneebi uSualod mmarTvelebis piradi mosazrebebiT dasaxelda, rac TavisTavad
pirad kavSirebsa da subieqtur damokidebulebebze dayrdnobas gulisxmobs da ara raime
obieqtur monacemebs. sabWos gareT darCenili Teatrmcodneebi miiCneven, rom miuxeda-
vad imisa sabWos gadawyvetilebebSi saministro uSualod Caereva Tu ara, sabWo ver iqne-
ba damoukidebeli organo, radgan saministros nebismier dros SeuZlia sabWos wevrebis
daTxova. aRniSnuli berketi kulturis saministros utovebs gadawyvetilebebis kontro-
lis meqanizmebs, risi argumentic SesaZloa, Zalian banaluri da martivi iyos, kulturis
saministro afinansebs saxelmwifo Teatrebs da, cxadia, mas garkveuli pretenziac aqvs am
TeatrebSi arsebuli viTarebis gansazRvris TvalsazrisiT.
faqtia, rom ukve miRebuli gadawyvetilebebi ar niSnavs avtomaturad gadaWril da
amowurul problemebs, faqtia, rom ramdenime Teatris sakiTxi jer an isev Riaa, an ganxeTq-
ilebis kerad rCeba. socialur qselebSi da masobriv sainformacio saSualebebSi gavrcele-
buli gamoxmaurebebi siuJetebis, interviuebis, Ria werilebisa da statusebis CaTvliT, vi-
Tarebis simwvaveze metyvelebs. calsaxaa, rom mravali problemis saTave arsebuli kanonis
interpretirebis SesaZleblobaSia, rac aucilebel dazustebas moiTxovs. aseve sakamaToa
Teatrebis daqvemdebarebis sakiTxebi, rac praqtikam aCvena, rom rig SemTxvevebSi proces-
ebis garTulebis mizezi xdeba.
dasasrulisaTvis, gvinda imedi gamovTqvaT, rom nebismieri saTeatro procesi iqneba
ufro daxvewuli da gaxsnili sajaro diskusiebisaTvis, romelic miT ufro sasargeblo
da sainteresoa, rac metad warmoadgens TiToeuli mowinaaRmdege mxaris argumentacias.
darwmunebuli varT, Cveni Sexvedrac sarekomendacio sabWos wevrebis TandaswrebiT metad
nayofieri iqneboda. vwuxvarT, rom maT ar gaiTvaliswines sazogadoebis msgavsi maRali in-
teresi da, Tavis mxriv, ar gamoiyenes SesaZlebloba pasuxi gaecaT konkretuli kiTxvebi-
saTvis.
aseve, gvinda gansakuTrebuli madloba gadavuxadoT mrgvali magidis TiToeul
monawiles, visi saxeli da gvari an gamoTqmuli mosazreba ver aRvniSneT, am mokle, Semaja-
mebel werilSi.

`Teatri da cxovrebis~ redaqciam sTxova ramdenime Teatrmcodnes gamoeTqva


Tavisi mosazreba am sakiTxTan dakavSirebiT:

manana gegeWkori:
Jurnal `Teatrisa da cxovrebis~ 2013 kanonSi cvlilebebis Setanis Taobaze. am
wlis me-4 nomerSi daibeWda 2013 wlis 5 kanonis miRebamde profesiul Teatralur
aprils saqarTvelos parlamentis mier wreebSi cxare kamaTi gaimarTa mis Rirseba-
miRebuli saqarTvelos kanoni `profe- naklovanebaTa garSemo. sxvadasxva Semo-
siuli Teatrebis Sesaxeb~ da 2013 wlis 28 qmedebiTma organizaciam Tu calkeulma
ivniss miRebuli saqarTvelos kanoni `pro- pirovnebebma sakuTari SeniSvnebi da wina-
fesiuli Teatrebis Sesaxeb~ saqarTvelos dadebebi Seitanes parlamentis ganaTlebisa

,,Teatri da cxovreba~
41
da kulturis komitetSi. zogierTi maTgani mravali rTuli problema? am da kidev sxva
kanonSi marTlac, iqna gaTvaliswinebuli. bevr sakiTxs aRZravs kanoni `profesiuli
swored es kanoni daedo safuZvlad im mniS- Teatrebis Sesaxeb,~ romelic, vfiqrob,
vnelovan cvlilebebs, romlebic sul ax- jer kidev dasaxvewia. mis srulyofas xeli
laxans ganxorcielda qarTul Teatralur unda Seuwyos Teatris cxovrebis real-
sivrceSi. mxedvelobaSi maqvs saTeatro re- urma procesma axal pirobebSi, im viTare-
formebis procesis pirveli etapi _ orga- baSi, rodesac icvleba misi xelmZRvanelo-
nizaciuli gardaqmnebi. bis struqtura da, aqedan gamomdinare,
Tavidanve minda ganvacxado, rom mTli- unda Seicvalos (imedia, ukeTesobisken)
anad vuWer mxars mmarTvelis postis samxat- Teatrebis SemoqmedebiTi saxe, maTi muSao-
vro xelmZRvanelis TanamdebobiT Secvlas. bis stili, Teatraluri cxovrebis sistema
sasurvelia, rom samxatvro xelmZRvaneli mTel saqarTveloSi.
profesiiT reJisori iyos. Tu igi msaxiobi kanonis kidev erTi mniSvnelovani deb-
an sxva Teatraluri profesiis adamiania, uleba samxatvro sabWoebs exeba. I Tavis III
vfiqrob, aseT SemTxvevaSi Teatrs aucile- muxlis S punqtis Tanaxmad: `samxatvro sab-
blad unda hyavdes mTavari reJisori. dRes, Wo _ Sesabamisi kvalifikaciis mqone pire-
XXI saukuneSi, mogvwons es Tu ara, gvinda Tu biT dakompleqtebuli, Teatris saqmiano-
ara, Teatris SemoqmedebiTi saxis upirve- bis xelSemwyobi organo, romlis Seqmnisa
lesi da umTavresi ganmsazRvreli reJiso- da saqmianobis wesi ganisazRvreba Teatris
ria. aseTia realoba. kanoni, umTavresad, am debulebiT (wesdebiT)~. TeatrSi samxatvro
viTarebas efuZneba. rac, udavod, dadebiTi sabWo SeiZleba iyos an ar iyos iseve, ro-
movlenaa. sxva sakiTxia, rogoria esa Tu is gorc Tavad Teatris gadasawyvetia, eqneba
reJisori _ mxolod sakuTari speqtaklis mas saTaTbiro Tu gadamwyveti xmis ufleba.
SemoqmedebiTi jgufis organizeba SeuZlia `profesiul saxelmwifo TeatrSi, rom-
(zogi amasac yovelTvis ver axerxebs), Tu lis dafinansebis ZiriTadi wyaroa saxelm-
mTlianad Teatris SemoqmedebiTi saxis wifo biujeti, samxatvro xelmZRvanelis
gansazRvra? dRes saqarTveloSi niWieri Tanamdebobaze sarekomendacio sabWos an/
profesionali reJisori udavod metia, da samxatvro sabWos wardgenil kandidats
vidre Teatris xelmZRvaneli. samxatvro niSnavs ministri 4 wlis vadiT.~ (kanoni,
xelmZRvaneli calke profesiaa. Tavi III, muxli X, p.4). es imas niSnavs, rom
kanonSi `profesiuli Teatrebis Sesaxeb~ kandidatis wardgenis ufleba aqvs rogorc
saqarTvelos kanonSi cvlilebebis Setanis sarekomendacio, aseve _ samxatvro sabWos.
Taobaze aris I muxlis III punqti, romelSic vfiqrob, es debulebac garkveuli safrTx-
vkiTxulobT: `samxatvro xelmZRvaneli is Semcvelia. metad mcirea imis albaToba,
unda iyos umaRlesi saxelovnebo gana- rom samxatvro sabWo Riad wavides moqmedi
Tlebis mqone piri, profesiiT reJisori an xelmZRvanelis winaaaRmdeg misi wardge-
msaxiobi, operisa da baletis TeatrSi _ nis procesSi. es ki Seaferxebs Teatrebis
profesiiT diriJori an umaRlesi samusiko cxovrebaSi siaxleebis Setanasa da winsv-
ganaTlebis mqone sxva piri, xolo gansa- las.
kuTrebul SemTxvevaSi _ saxelovnebo ga- axla ki imis Sesaxeb, Tu rogor ganxor-
mocdilebis, aRiarebis, TvalsaCino damsax- cielda Teatraluri reformis pirveli,
urebis mqone piri.~ Zalze mniSvnelovani etapi _ samxatvro
vfiqrob, ufro metad unda dakonkret- xelmZRvanelTa daniSvna. darwmunebuli
des, ra SemTxvevebi iTvleba gansakuTrebu- var, rom sarekomendacio sabWos, Cem pa-
lad. SesaZloa, isini punqtobrivadac Camo- tivcemul kolegebs, SemuSavebuli hqondaT
yalibdes, raTa minimumamde iqnas dayvanili garkveuli kriteriumebi, romelTa safuZ-
yovelgvari subieqtivizmi da SemTxveviTo- velzec moxda konkursSi monawile samxat-
ba. vro xelmZRvanelobis msurvelTagan erT-
Tu samxatvro xelmZRvaneli msaxiobia, erTis SerCeva. Tumca, kanonis Tanaxmad,
maSin ra SemoqmedebiT-organizaciuli saqarTvelos kulturis ministrs (aWarisa
urTierToba myardeba samxatvro xelmZR- da afxazeTis kulturis ministrebs, ad-
vanelsa da mTavar reJisors Soris? rogor gilobrivi TviTmmarTvelobis xelmZRvane-
inawileben isini ufleba-movaleobebs? lebs) SeuZlia daamtkicos an ar daamtki-
SeuZlia Tu ara am kanons da mis safuZ- cos zogierTi maTgani. aseT viTarebaSi ra
velze ganxorcielebul reformebs arse- kriteriumebiT xelmZRvanelobs kulturis
biTad Secvalos qarTuli Teatris Semoq- ministri (aWarisa da afxazeTis kulturis
medebiTi saxe, misi saqmianobis sxvadasxva ministrebi, adgilobrivi TviTmmarTvelo-
sfero, gadawyvitos mis winaSe wamoWrili bis xelmZRvanelebi) wardgenil kandidatTa

#5-6
42
daniSvna-ardaniSvnis procesSi? ra Rirse- sarekomendacio sabWos unda warudginos
bebisTvis aniWebs upiratesobas erT kandi- momavali samuSao gegma, Teatris cxovrebis
dats an ra naklis gamo eubneba uars meores? sakuTari xedva. magram erTia qaRaldze
xelovnebis sferoSi, Teatralur Semoq- dawerili perspeqtiuli proeqti (romelic
medebaSi obieqturi kriteriumebis dadgena SegiZlia sxvas daawerino) da meore _ misi
Znelia, magram aseTi mniSvnelovani prob- realuri ganxorcielebis potencia ama Tu
lemis gadawyvetisas _ aucilebeli. mgonia, im konkretuli kandidatis mxridan. Tumca,
rom konkursis Sedegebis gamocxadebis Sem- dro yvelafers gvaCvenebs.
deg ramdenime TeatrSi Seqmnili konfliq- miuxedavad imisa, rom saqarTvelos
turi situacia amgvari kriteriumebis ar- kanoni `profesiuli Teatrebis Sesaxeb~
sebobis aucileblobaze miuTiTebs. srulyofas moiTxovs, miuxedavad imisa,
konkretuli faqtebis CamoTvlisgan rom masze dayrdnobiT ganxorcielebuli
Tavs Sevikaveb, magram konfliqturi situ- reformis pirveli safexuri _ samxat-
acia vaxsene da minda ganvmarto, ras vgu- vro xelmZRvanelebis daniSvna, vfiqrob,
lisxmob. Tundac imas, rom saqarTvelos garkveuli xarvezebiT warimarTa, mainc mi-
ramdenime Teatrs, jerac ar hyavs samxat- maCnia, rom es mniSvnelovani nabijia Teat-
vro xelmZRvaneli. zogan dasis garkveuli raluri xelovnebis ganviTarebis saqmeSi.
nawili axlad daniSnuli xelmZRvanelis wi- Tumca, reforma mxolod daiwyo. mis re-
naaRmdegia, rac saerTo saqmes ar waadgeba. alur Sedegebs 4 wlis Semdeg vixilavT.
samxatvro xelmZRvanelobis kandidatma

giorgi yajriSvili: dalagda yvelaferi. axalcixis Teatris da-


kanonma saqarTvelos profesiuli sis umetesi nawili ver Rebulobs daniSnul
Teatrebis Sesaxeb didi vnebaTaRelva samxatvro xelmZRvanels, xolo borjomis
gamoiwvia. ganxilva-miRebis procesSi Car- Tojinebis Teatris samxatvro xelmZRvane-
Tul Teatris moRvaweebs didi siurprizi li miuRebeli gaxda qalaqis kulturis gan-
elodaT. miuxedavad imisa, rom es kanoni yofilebis xelmZRvanelisTvis.
iurisprudenciis TvalsazrisiT sru- Cems mier moyvanili faqtebi adasturebs
lyofilad meCveneba, masSi mainc gaipara swored imas, saidanac daviwye. kanonSi Ca-
ramdenime uzustoba, Tu iseTi norma, rac sx- debulma zogierTma debulebam gamoiwvia
vadasxvagvari interpretaciis saSiSroebas qaosi da areuloba Seqmna. masSi zustad
qmnida da uaryofiTma Sedegmac ar daayovna araa asaxuli is momenti, Tu vis aqvs (an ara
da sakonsultacio sabWos gadawyvetile- aqvs) samxatvro xelmZRvanelis wardgenis
bebSi gamovlinda. Cemi mosazreba zogadi ufleba Sedegad ki miviReT is, rom bevri
da gaugebari rom ar darCes, konkretul niWieri reJisori darCa Teatris gareT
magaliTebze SevCerdebi. umetes TeatrebSi (g. SalutaSvili, a. enuqiZe, m. tyemalaZe,
samxatvro xelmZRvanelebis Tanamdeboba r. ioseliani da a.S.). aseve metad ucnauri
yofilma samxatvro xelmZRvanelebma dai- meCveneba, Tu rogor SeZlebs zogierTi
kaves - rusTavelis, marjaniSvilis, gri- reJisori erTdroulad pedagogiur moR-
boedovis, musikisa da dramis, sabavSvo, vaweobas Teatrisa da kinos universitetSi
Telavis da axalcixis TeatrebSi. sxvagan TbilisSi da samxatvro xelmZRvanelobas
isini Seicvalnen da aq Seiqmna problemebi regionis TeatrSi.
- ase magaliTad, baTumis Teatris samxat- rac Seexeba sakonsultacio sabWoebs,
vro xelmZRvanelis Tanamdebobaze dainiSna maxsovs rogor iCaliCa ramdenime Cemma
Teatrmcodne, rac kategoriulad ewinaaR- kolegam, rom am sabWoSi aRmoCeniliyo. zo-
mdegeba zemoxsenebul kanons. rusTavisa da gierT maTgans ki, miuxedavad Teatrmcod-
axmetelis Teatrebis SemTxvevSi aSkarad nis diplomisa (zogs esec ara aqvs), bolo
ikveTeba TviTmarTvelobis organoebis wlebis ganmavlobaSi erTi recenziac ki ar
Carevis faqtebi. rusTavis TeatrSi sabWos gamouqveynebia.
mier SeTavazebuli giorgi SalutaSvilis faqti erTia - reforma Sedga, TeatrebSi
kandidatura ar daamtkica qalaqis meriam. marTvis sadaveebi samxatvro xelmZRvanel-
kulturisa da ZeglTa dacvis ministris Ta xelSi gadavida. davicadoT sezonis bo-
brZanebulebis Sedegad ganxorcielebuli lomde da mere SevafasoT, ra sikeTe mou-
daniSvnebis Semdeg TeatrebSi mainc ver tana am cvlilebebma Teatrebs.

,,Teatri da cxovreba~
43

quTaisis Teatri
Nnuca kobaiZe

2013 wlis martSi, saqarTvelos SoTa ewera dasawyisi 19 saaTze, speqtakli


rusTavelis Teatrisa da kinos saxelm- ki 17 saaTze daiwyo da iq misulebs dam-
wifo universitetis TviTmmarTvelobam Tavrebuli dagvxvda warmodgena. pirve-
ganaxorciela proeqti Teatrmcodnee- li STabeWdileba ukve aRar iyo iseTi sa-
bi regionur TeatrebSi, rac niSnavs imas, siamovno, rogorsac velodi; amas daemata
rom Teatrmcodneebi ecnobian regionur isic, rom SenobaSi Sesulebs mTel foieSi
Teatrebs da aRweren maT mdgomareobas, antisanitaria dagvxvda, rac uwylobis
gadanawilebis Semdeg quTaisis Teatri bralia; mTel quTaiss wyali grafikiT
mergo, ris Sesaxebac visaubreb am wer- miewodeba dRis pirvel naxevarSi, magram
ilSi. warmatebas vusurveb proeqts da unda arsebobdes wylis momaragebis sa-
vimedovneb, rom momavalSic gagrZeldeba Sualeba, rac am problemas aRmofxvris;
es Zalian saintereso da mniSvnelovani aseve am mizezis gamo msaxiobebs ar aqvT
wamowyeba. calke gamoyofili sapirfareSo (realu-
quTaisi yovelTvis iyo dakavSirebuli rad arsebobs, magram daluqulia uwylo-
Teatralur cxovrebasTan, rac ganapi- bis gamo). imeds vitoveb, rom es problema
roba lado mesxiSvilis saxelobis dra- male mogvardeba, radgan, rogorc ambo-
matulma Teatrma. vTvli, rom mesxiSvi- ben, jer kidev mimdinareobs saremonto
lis Teatri aranaklebia dedaqalaqis samuSaoebi.
Teatrebze, misi saamayo warsulis gamo. Teatrs aqvs kargi gaTboba sagri
ori kviris ganmavlobaSi repertuaris mioroSi, scenaze da darbazSi. ar aqvs
mixedviT cxra speqtakli unda gvenaxa, kondicireba, rac problemas ar warmoad-
rac sruliad sakmarisi iqneboda imisT- gens, radgan Senoba zafxulSi Zalian
vis, rom gagvecno quTaisis dasi Tavisi grilia. rac mTavaria, unda aRiniSnos,
xelmZRvanelobiT. samwuxarod, sxvadasx- rom aqvT axali aparatura, risi meSveo-
va mizezis gamo cxra speqtaklidan vnaxeT biTac teqnikuri mxare mogvarebulia.
mxolod sami. xuTi speqtakli ar Catarda, Teatrs aseve aqvs bufeti, romelic msax-
aqedan erTi ver vnaxeT, radgan afiSaze iobebisTvis funqcionirebs.
#5-6
44
albaT usaxsrobis gamo xdeba, rom naxon speqtakli!.. ar SeiZleba aseT gran-
Teatris Senoba eTmoba sxvadasxva diozul Teatrs ar hqondes normaluri
RonisZiebas, maT Soris kinoCvenebebsa da reklama radioSi, televiziaSi da, rac
saskolo warmodgenebs, rac, Cemi azriT, mTavaria, ar hqondes 50 afiSa mainc qa-
miuRebelia, magram raRa Sors wavideT, laqis sxvadasxva ubanSi gamokruli. nam-
rodesac rusTavelis Teatris scenaze dvilad ar waadgeba amgvari pasiuroba
aCveneben Soua `cekvaven varskvlavebi~ Teatrs. unda iTqvas isic, rom Zalian kar-
da iseTi mdare xarisxis proeqtis, ro- gi programebi iyideba TeatrSi, vgulisx-
goric `niWieria~. aseve finansebs exeba mob xarisxs da dizains. aqedan gamomdin-
mayureblis Temac, ar SeiZleba darbazi are, mgonia, rom arc afiSebis dabeWdva
savse iyos patara bavSvebiT, rodesac iqneba problema.
scenaze idgmeba speqtakli `dupleti~, studentobis periodSi quTaisis
romelsac saSualo asakis mayurebelic miznobrivi jgufi ukve dakavebuli iyo
ki ver igebs wesierad misi sirTulis, im TeatrSi, isini cxovrobdnen Teatris bi-
epoqis da problemebis gamo, rac piesaSi naSi, maT cxovrebas anazRaurebda mesx-
arsebobs. sicili erotikul scenebsa da iSvilis Teatris xelmZRvaneloba. dRes
sityva seqsze marTlac rom sasaciloa da zogi msaxiobi dadis Tbilisidan spe
ar gegonoT, rom es mxolod bavSvebisgan qtaklis Casatareblad, isini marTalia
modis. yvelaze saintereso iyo gaupa- iReben Zalian mizerul Tanxas speqtak-
tiurebis scena (speqtakli `dupleti~), lidan, magram batoni giorgi sixaruliZe
rodesac Cabnelda darbazi mTlianad da akeTebs yvelafers imisTvis, rom gazard-
dainteresebulma mayurebelma amoiRo os biujeti, rac man erTxel ukve gaakeTa,
telefonebi scenis gasanaTeblad, rom rodesac 2006 wels dainiSna lado mesxiS-
gaegoT, ra xdeboda sibneleSi... vilis dramatuli Teatris mmarTvelad.
kapeldineris daniSnuleba saqarT- man ara mxolod biujeti gazarda. swored
veloSi marto is ar aris, rom TeatrSi misi meSveobiT Seiqmna TeatrSi mcire
mosul sazogadoebas warudginos pro- scena, romelic sakuTari xelebiT Seqmna
grama da miuTiTos sad dajdes, man aseve TeatrSi moRvawe TiToeulma adamianma,
unda akrZalos dasaleviT, saWmeliT, tk- rac Zalian dasafasebelia. batoni gior-
bileuliT Sesvla darbazSi (mzesumzi- gis ZalisxmeviT gaizarda xelfasebi,
ras da batibuts mayurebeli aqtiurad gaica premiebi msaxiobebze. gaixsna sami
miirTmevs mTeli speqtaklis ganmavloba- varskvlavi Teatris win: eva xutunaSvi-
Si...). xalxi aq arc sacirko warmodgenaze lis, anzor xerxaZis da eremia svanaZis.
modis da arc filmis sanaxavad. me ver da- gakeTda literaturuli kafe mesxiSvi-
vadanaSauleb amaSi verc im gamyidvels, lis TeatrSi, sadac imarTeboda Semoq-
romelic puris fuls Soulobs da verc medebiTi saRamoebi. remontis gamo kafe
im mayurebels, romelmac TeatrSi mo- daxurulia da vimedovneb, rom aRdgeba.
qceva ar icis, aq ukve TviTon Teatralur gadaiRes filmi speqtaklze `bambaziis
sazogadoebas ekisreba pasuxismgebloba, samoTxe~ Tavisufali Teatris, kerZod
es maT moeTxovebaT mayureblis aRzrda. ki avTandil varsimaSvilis daxmarebiT.
kritika albaT martivia gareSe pirisT- idgmeba saintereso speqtaklebi, romle-
vis, romelsac ar exeba uSualod is prob- bic Semdeg saqarTvelos masStabiT gadis
lemebi, ris winaSec mesxiSvilis Teatri gastrolze.
dgas. Znelia yvelaferi idealur mdgo- Mminda didi warmateba vusurvo quTaisis
mareobaSi dagaxvedron regionSi, rode- Teatrs da im patar-patara problemebis
sac dedaqalaqSic ki ar aris zogierT mogvareba, romlebic yvela TeatrSi ar-
TeatrSi yvelaferi awyobili. sebobs Tavis droze da romlebic aucile-
rac Seexeba reklamas, quTaisSi ver blad gamosasworebelia.
gadaawydebi verc erT quCaze afiSas,
mxolod moedanze SegiZliaT ixiloT
Teatris win gamokrul banerebze, dRes
ra speqtaklia da Semdeg salaroSi bile-
Tis yidvis dros daazustoT dro, radgan
SeiZleba speqtakli 17, 18 an 19 saaTze
iyos daniSnuli, es kidev calke prob-
lemaa, rasac ganapirobebs is jgufi, ro-
melic yidulobs bileTebs, maT isic ki
SeuZliaT droze SegiTanxmdnen, rodis
,,Teatri da cxovreba~
45

iubile
didi qarTveli reJisori

Temur CxeiZe
70

#5-6
46

vulocav did qarTvel reJisors, baton Temur CxeiZes 70 wlis iubiles.


Temur CxeiZis cxovrebis gza Tanamedrove Teatris, kulturis ganviTarebisaTvis
gaweuli udidesi SromiT aRsavse gzaa.
Temur CxeiZis Teatris xelwera gamoirCeva sisadaviTa da siRrmiT da swored amiT
aris is saintereso da axlobeli kulturis damfasebeli adamianebisTvis.
Temur CxeiZe ar aswavlis adamianebs, rogor unda icxovron. is ufrTxildeba
TiToeul sityvas, romelic scenaze unda iTqvas.
vusurveb baton Temurs kidev didxans gaaxaros mayurebeli da daafiqros is im
Temebze, romlebic xSirad arc Cans Cvens daZabul epoqaSi.
vusurveb mas didxans sicocxles, janmrTelobasa da did SemoqmedebiT warmate-
bebs.
biZina ivaniSvili

vulocav did reJisors, baton Temur CxeiZes dabadebidan 70 wlisTavs.


Temur CxeiZes udidesi roli miuZRvis Tanamedrove Teatris ganviTarebaSi. amaze
metyvelebs misi xangrZlivi moRvaweoba ara mxolod qarTul, aramed msoflios wamy-
van TeatrebSi. amaze metyvelebs misi didi aRiareba.
Temur CxeiZis Teatri gamorCeulad Zvirfasia maRali gemovnebis mayureblisTvis.
vulocav baton Temurs am TariRs da vusurveb did warmatebebs, vusurveb kidev
didxans hyolodes madlieri mayurebeli.
irakli RaribaSvili

im elvarebis SesagrZnobad
(sadRegrZelos nacvlad _ 70 wlis Temur CxeiZes)

rostom CxeiZe

Cemo batono Temur,


Tu vinme unarCunebs qarTul Teatrs sityvas bunebrivsa da SeubRalavs, gamomsaxv-
elsa da gulSi Camwvdoms, erTi upirvelesTagani swored Tqven.
Tu vinme unarCunebs qarTul Teatrs msaxiobs, Tavisi damoukideblobiTa da suli-
eri siRrmiT, erTi upirvelesTagani swored Tqven.
Tu vinmes SeuZlia mayurebelTa darbazis dapyroba reJisoruli xelovnebiT,
idumalebiT, SefaruliT, magram aserigad ZalmosiliT, erT upirvelesTagans swored
Tqven.
Torem waxda, gaubadrukda sityvac scenaze, msaxiobic statists daemsgavsa da re-
Jisorobac ise gaiolda, rogorc... Tund leqsis wera, lamis rom wagvlekos da am uzR-
vav nakadSi ki poezia verafrisdidebiT veRar gvipovnia.
odiTganve politikuri cxovrebis niSnad rCeboda: puri da sanaxaoba.
Cvenma realobam am formulas gamoaklo puri da xelT Segvatova SiSveli sanaxaoba,
SiSveli _ rogorc garegnuli saxiT, ise SinaarsiT.
da odiTganve Teatraluri cxovrebis niSnad rCeboda: sulieri puri da sanaxaoba.
Cvenma realobam am formulas gamoaklo sulieri puri da xelT Segvatova SiSveli
sanaxaoba _ SiSveli rogorc garegnuli saxiT, ise SinaarsiT.
aseTi aRmoCnda mware realobis mdinareba.
oRond... es is mdinarebaa, romelsac... mkvdari Tevzebi mihyvebian.
kidev kargi, arsebobs Cvens sazogadoebriv-politikur sinamdvileSi mdinaris aRma
aWris epizodic, saxieri da TvalismomWreli, saamayo da sanugeSo, imediT rom gavsebs,
rogor SeiZleba es swrafva, es wyurvili sulieri mxneobis dasamkvidreblad kvlavac
ar ganmeordeso.

,,Teatri da cxovreba~
47
Cvens Teatralur cxovrebaSi ki aseTive aRma aWris ideali, erTierTmaneTze uke-
Tesi speqtaklebiT dadasturebuli, saxieri da TvalismomWreli, saamayo da sanugeSo,
Tqvens saxels ukavSirdeba da imedic amitomaa aseTi daumcxrali _ rogor SeiZleba
es swrafva, es wyurvili sityvis dasamkvidreblad scenaze da misTvis taZris daniS-
nulebis SesanarCuneblad kvlavac ar gagrZeldes da reJisorTa axalma Taobebma es
Seupovroba da fanatizmi anderZiviT ar gadaibaron Tqvengan.
gana sad ra saqme aRsrulebula fanatizmisa da fanatikosTa gareSe?!.
fanatizmma aRgvidgina damoukidebeli saxelmwifo da fanatizmmave unda warmar-
Tos misi damkvidreba da dadgineba saerTaSoriso sarbielze _ sxvaTa Tanasworad da
ara ama Tu im zesaxelmwifos provinciad.
es damkvidreba da dadgineba uTeatrodac yovlad warmoudgenelia, oRond im
Teatris sanaxaoba sulier purTan rom SenivTebula da es harmonia gansazRvravs
reJisorisa da msaxiobis yovel Canafiqrsa da moqmedebas, Torem SiSveli sanaxaoba,
pirdapiri da alegoriuli mniSvnelobiT, didad ki ar daSorebia sruli gamofitvisa
Tu sasowarkveTis kars.
sasowarkveTas _ RirsebaSenarCunebuli pirovnebebisaTvis.
srul gamofitvas _ im masobrivi adamianisaTvis, uRmerTo Jamis erT mTavar niS-
nad da dasturad rom qceula dasavleTSi da _ amaoebaSi CaZiruli _ miscemia yofiT
keTildReobas, moCvenebiT sixarulebs, odnavadac rom aRar surs Tavi Seiwuxos
erovnul fesvebsa Tu sakuTar meobaze fiqriT.
da raRa unda iTqvas Cvens dangreul, damSeul yofaze!..
raoden Znelia am masobrivi adamianis gamotaceba amaoebis bednierebidan.
da raoden aucilebeli da sasicocxlo keTilSobili sazogadoebis xelaxla Camo-
sayalibeblad, Cveni XIX saukune jerac rom SeubRalavad inarCunebda im ZarRvs, ro-
melic TandaTan unda modunebuliyo, daSretiliyo, gawyvetazec mimdgariyo... da Tu
mTlad mainc ar gamqraliyo, es imitomac, ilia WavWavaZes kidev erTi mniSvnelovani
formulisaTvis rom miegno _ Teatrisa da taZris gaigivebisaTvis, rac gulisxmobda,
rom sulieri purisa da sanaxaobis Sezaveba mainc sityvis upiratesobiT unda warmar-
Tuliyo.
da es manamde, sanam WeSmarit saxelmwifod davmkvidrdebodiT, erovnuli niSatis
gaqrobis safrTxe naklebad rom dagvemuqreboda. mere ki ukve SeiZleba Tanabradac
iyos scenaze sityvac da sanaxaobac.
Tumc jer sadaa WeSmariti saxe saxelmwifosi.
an vin Civis sityvisa da sanaxaobis SeTanabrebas.
lamis sruliad ganidevnos sityva scenidan da pantomimuroba gadaiqces Teat-
ralur dadgmaTa sayrdenad da mamoZraveblad.
macTuri ki aris da Zalian macTuric es midrekileba.
macTuri _ siioliTac da im masobrivi adamianis ugemovno gemovnebaze morgebiT-
ac.
da Tqveni nebisyofa unda hqondes reJisors, Tqveni sulieri kultura da pirovnu-
li Rirseba, am cTunebas zedac ar Sexedos da... yovelgvari Sinagani Widilis gareSe
mihkvalavdes mdinares aRma da TanagrZnobiT Sehyurebdes daRma daqanebul TevzTa
dausrulebel nakadebs, Tevzebisa, romelnic sulierad moCanan mkvdrebad, Torem
sinamdvileSi swored maT upyriaT cxovrebis warmarTvis sadaveebi.
masobrivi adamiani dauflebia Cvens sulsa da gonebas.
masobrivma adamianma miitaca qveynis mmarTveloba.
masobrivma adamianma daipyro xelovneba.
da Teatrsac mZlavrad rom daaCnia Tavisi usiamovno kvali, es dramatuli viTa-
reba moCvenebiTi keTildReobiT Seibura, iluziebma STanTqa Sinagani tkivilebi, is-
eve, rogorc televiziebis _ arsebiTad, erTi televiziis _ politikurma Sinaarsma
Zalauneburad dagvabruna bolSevikur-komunisturi mmarTvelobis xanaSi, rodesac
tragedias bedniereba erqva da adamianis sulierad gasresas... misTvis sruli keTil-
dReobis Seqmna.

#5-6
48
da rogor ginda aseT garemoSi Teatrs SeunarCuno misi mTavari daniSnuleba?!.
kidev kargi, RmerTi ar wiravs wuTisoflisagan ganwirul adamianebs da drodadro
mouvlens im pirovnebebs, romelnic kidec aRasruleben im misias, rac dahkisrebiaT.
da aRasruleben mSvidad, udrtvinvelad, sakuTari movaleobis SegnebiT... da Tu
raimes gaurbian, maT Soris paTetikasa da sakuTari wvlilis aRniSvnasac, iseTi ukmari
rom hgoniaT, eridebaT masze sityvis Camogdeba.
arada, CvenTvis aucilebelia aramarto Tvalismidevneba da SeTviseba am pirovne-
baTa naRvawisa, aramed maTi mosmenac, raTa ase Tu ise CavwvdeT maT sulierebas da maTi
gamocdileba ki gzis gamkvalavad gamoviyenoT.
rogor gvWirdeba sando megzurebi!..
da Tu raimes ufleba ar unda mivceT aseT adamianebs, albaT imisac, rom ar davto-
voT CrdilSi, sadac urCevniaT yofna da vaiZuloT gvelaparakon rac SeiZleba meti,
raTa Zaldautaneblad gacxaddes is faruli niuansebi, maT dauxmareblad rom gagvi-
Wirdeba amocnoba.
da, Cemo batono Temur, raoden sasixaruloa, rom Tqveni ekermanic gamogiCndaT
nino CxikviSvilis saxiT. diaxac, ekermani, Zalianac rom gaaprotestoT da moindomoT,
rom dialogTa am serias ukve moTavebuli daerqvas.
Tqven is wignic `saubrebi Temur CxeiZesTan~ (2010) sakmarisad migaCndaT, am liter-
aturisa da Teatralur kritikosTan gamarTul ramdenime saubars misive statiebic
rom emateboda _ Tavisebur eqskursebad. magram aramcTu sakmarisi, es mxolod da-
sawyisi unda iyos gacilebiT didtaniani wignisa, dialogTa ciklic rom gagrZeldeba
da gagrZeldeba da eqskursebic Seemateba erTgvar fonad.
ager, ori saubaric ukve miemata da... kidev ufro ganaTda Tqveni fsiqologiuri da
SemoqmedebiTi portreti.
Tqveni reJisoruli laboratoria TavisTavadac mimzidvel, STambeWdav sakiTxa-
vad iqca yvelasTvis da ara mxolod TeatralebisaTvis.
warmovidginoT, mixeil TumaniSvilis SemoqmedebiT portrets rom akldes is
memuaristuli yaidis wignebi, saxelmZRvaneloebadac rom gvevlineba da dokumentu-
ri prozis Cinebul nimuSebadac.
an akldes misi repeticiebis stenografiuli Canawerebi, didi reJisoris Semoq-
medebiT meTodze kidev ufro srulyofil Sexedulebas rom gviqmnis.
aucilebelia, rom Tqveni repeticiebis msvlelobis srulyofili Canaweric gada-
vides furclebze Tund imave manana turiaSvilis xeliTac, mixeil TumaniSvilis mier
warmarTuli repeticiebi Zvirfas masalad rom Semogvinaxa... Tu ara, sxva aseTive mon-
domebuli pirovnebac unda gamoCndes, raTa mxarSi amoudges nino CxikviSvils, visac
ise marjved mourgia ekermanis roli, codvaa, es saqmianoba xelidan rom gamoecalos.
Tqven ar SeuSaloT xeli, Torem sxva veRaraferi Seawyvetinebs aramarto qarTu-
li TeatrisaTvis, aramed saerTod qarTuli kulturisaTvis aserigad mniSvnelovan
wamowyebas.
_ Teatri zneobas unda emsaxurebodes!
esec Tqveni eTikuri da esTetikuri mrwamsi da ZarRvi yvela im speqtaklisa, rac
SegiqmniaT da yoveli dadgma sakuTar saxladac giqceviaT mayureblisaTvis.
rogor dagwydaT guli, rodesac es sityvebi:
_ sadac speqtakls vdgam, iq aris Cemi saxli!
arasworad gagiges.
da Tqven mainc cdilobT am adamianTa erTgvar gamarTlebas imiT, sagazeTo Tu
saJurnalo interviuSi intonacia ikargeba, rac SenarCunebulia satelevizio inter-
viuSi, da Cemi warmoTqmiT rom moesminaT is fraza, mcdar daskvnas aRar gamoitand-
neno.
arada, sagazeTo da satelevizio interviuebs Soris gansxvaveba naklebmniS-
vnelovania, radganac masobrivi adamianis aRqmaa aseTi primitiuli da zedapiruli da
sazogadoebriv Tu politikur koniunqturas damorCilebuli, Torem rodesac Temur
CxeiZe ambobs raimes, mis sityvebSi Rrmad garkvevas unda SevecadoT, Cveni naCqarevi

,,Teatri da cxovreba~
49
Tu tendenciuri interpretaciebi ki ar unda mivaweroT.
da ar unda dagvWirdes damatebiTi ganmarteba, rom es fraza gulisxmobs reJiso-
ris swrafvas, raTa yvelaferi iRonos saimisod, raTa monawileTaTvis Teatri saku-
Tari saxli gaxdes. da mayurebelmac Sinaurulad rom unda igrZnos Tavi speqtaklze,
es swored is harmoniaa, erT sulad da erT xorcad rom hkravs scenasa da darbazs,
msaxiobebsa da mayureblebs, da romlis miRwevac is saidumloebaa, risi unaric mo-
madlebiT momadlebiaT Tqveni rangis xelovanT, axsniT ki TviTonac ver auxsniaT.
axsnis mcdeloba pirobiTobaa, cxadia.
magram am pirobiTobasac aqvs Tavisi gansakuTrebuli specifika TiToeuli xe-
lovanisaTvis, da es Taviseburebani Tu cocxlad aRiwereba, raoden gars unda utri-
alebdes xelovani Tavisi SemoqmedebiTi procesis mTavar ZarRvs, es pirobiTobac ki
SemZvrelia mkiTxvelisaTvis da mravalmxriv damafiqrebeli.
sxvas ki arafers miagno edgar alan pom, `yoranis~ Seqmnis SemoqmedebiTi isto-
riis amotana rom scada mzis sinaTleze, da Tumc Zneli dasajerebeli gaxldaT, rom
am procesis aRwera zustad gadmoscemda SemoqmedebiT idumalebas, aRfrTovanebiT
ki aRfrTovandebodnen didebuli frangi mwerlebi da ager pol valeri sulac misi
am eseis STagonebiT daiwyebda sakuTar sulsa da gonebaSi Cxrekasa da SemoqmedebiTi
Ziebebis gamomzeurebas.
rodesac ambobT: udidesi ramaa, roca adamiani ar Ralatobs sakuTar rwmenaso, _
es fraza sxvebsac uTqvamT da zogs Tu yalbad, zogsac savsebiT gulwrfelad da saku-
Tari biografiiTac daumtkicebiaT, rom es maTi pirovnuli da SemoqmedebiTi ideali
yofila, magram am zogad formulirebas aklia xolme is adamianuri niuansi, romlis
gamxelac Tqven ar geridebaT, da es imitom, rom Temur CxeiZe xarT da fesvebi Tavisas
gavalebT, gulis gadaxsnas, raTa mkiTxvelma Tu msmenelma TvaldaTval ixilos misi
TrTolva:
_ speqtakls rom vdgam, am dros Cems Tavs vekiTxebi _ Sen SeZleb imaves? Tu mx-
olod ocnebob am yvelaferze da meti araferi SegiZlia? magram zogjer ocnebac kar-
gia, sakuTar Tavs SemouZaxeb _ frTxilad, araferi SegeSaloso!
swored Temur CxeiZis zneobrivi simaRlidan unda Tqmuliyo es sityvebic, es Semo-
Zaxeba sakuTari Tavisadmi: frTxilad, araferi SegeSaloso!..
ar gamkvirvebia, rodesac Tqvens pasuxebSi erTgan isic amovikiTxe: roca repetici-
aze Sevdivar, yvelaferi maviwydebao.
es Tavdaviwyebaa, msaxiobebsac amave JiniTa da STagonebiT rom aRanTebT da aswav-
liT da aTvisebinebT, rom speqtaklSi mTavari dialogia _ misi ageba da aSkara Tu fa-
ruli gadasvlebi; da rom enas gansakuTrebuli daniSnuleba eniWeba da scenidan war-
moTqmuli sityva kidev ufro mZafrad gaismis da qadagebasac amitom utoldeba.
ratom undaT ama Tu im speqtaklis dadgma?
ar ician.
rogor unda aigos speqtakli?
ver gaugiaT.
rogor unda ganisazRvros kulminacia?
ver miugniaT.
da es yovelive mowmobs, rom bevri ram Cvens Teatralur cxovrebaSi martoden im-
pulsebzea damokidebuli, es marto impulsebi ki ara kmara srulfasovani speqtak-
lis Sesaqmnelad. da Tu TavisiT gaZnelebiaT kulminaciis povna da ver gaurkveviaT,
saiT waiyvanon speqtakli, mogebaron Segirdebad da raRac-raRacebSi iqneb, ufro
Rrmad Caixedon, Segirdoba ki arasodes aris gviani... da Tqven rom gkiTxoT kacma,
axlac Segirdi xarT xelovnebis TvalSeudgam samyaroSi da fexis adgmas cdilobT...
miqelanjelosi ar iyos, romelsac ver daajerebdi, rom mwvervalze idga.
am mxrivac gakveTiliviT iqneba TqvenTan dialogis Canawerebi, Tavmdablurad rom
SegiZliaT miugoT Tqvens ekermans aRtacebiT: iseTi reJisoruli saidumloebani ga-
mimxileTo, _ pasuxad:
_ maincdamainc bevri araferi...

#5-6
50
da kidev ufro SeeWvdeT:
_ aba, raze visaubreT dRes?
magram nino CxikviSvili amjeradac bunebrivad agyvebaT saubarSi:
_ imaze, rac yvelaze mTavaria cxovrebaSi _ siyvarulze!
da moxdenili finaluri akordi aramarto am erTi dialogis, aramed egeb mTeli
wignisac, romlis epilogSic SesaZloa ganmeordes _ da kidev ufro Rrmaazrovnadac
_ es fraza:
_ ho, eg ki... eg marTalia!
kidev kargi, siyvaruli rom SegvrCenia am uswormasworo da codviT damZimebul
wuTisofelSi, siyvaruli _ speqtaklis mzadebis procesis ZarRvad, dadgmis xorc-
Sesxmis saZirkvlad, scenisa da darbazis erTsulovnebis Zafebad da sityvis sawyisad
da madlad, im sityvis, Tqveni da oriode Tqveni Tanamoazris anabara rom inarCunebs
Tavs scenaze, magram xom inarCunebs, xom mainc ar SeeWmevina sanaxaobis moCvenebiT
efeqts... da anderZiviT tovebT, Cemo batono Temur, rom Teatri taZaria, reJisori
da msaxiobebi ki RvTismsaxurni, da es yovelive im elvarebis SesagrZnobad, im Jamis
wamosativtiveblad, rodesac ufali dadioda dedamiwaze.

`mRvried wamosuli risxva~


(leo qiaCeli `haki aZba~)

nodar gurabaniZe

uCveulo Sinagan Zalas asxivebda oTar meRvineTuxucesis ujuS emxa Temur Cx-
eiZis SesaniSnav speqtaklSi `haki aZba~. vgoneb, Cvens scenaze aravis ise ar uxdeboda
qarTuli Coxa-axaluxi, rogorc oTars. am afxazi Tavadis rolSi igi gansakuTrebiT
momxiblavi vaJkaci iyo. misi yoveli moZraoba, yoveli Jesti adasturebda mis gansa-
kuTrebulobas. nodar mgalobliSvilis mousvenari, cqafi, marad mSfoTvare, avaza-
saviT moqnili da frTxili haki aZbas fonze oTaris ujuS emxa simSvidis, sidiadis, vi-
tyodi, RvTis rCeulis Tu RvTiTmovlenilis gansaxiereba iyo, raTa dedamiwaze ada-
mianebs erwmunaT misi modgmis mSveniereba. arc erT rolSi ar yofila is aseTi mSvidi,
gawonasworebuli. TiTqos misma gmirma imTaviTve icoda, rom mcire xniT iyo movle-
nili amqveynad da amitomac misi yoveli sityva, yoveli moZraoba zedmiwevniT iyo ni-
uansirebuli, mravali qveteqstis Semcvleli da, amdenad, mniSvnelovani. T.CxeiZem
msaxiobs Seuqmna Sesabamisi fsiqologiuri atmosfero, romelic gmiris gamoCenisTa-
nave tragikuli martosulobisa da ganwirulobis pirvelive STabeWdilebas kidev
ufro aZlierebda. frontaluri mizanscenebi, talRebis mSvidi, ritmuli xmebi zRvis
siaxloves gvagrZnobinebda (moqmedeba mimdinareobda 1918 wlis soxumSi). ai, aq, re-
Jisori, TiTqos ubralod, mxolod zRvispira qalaqis atmosferos gasaZliereblad,
srul simSvidesa da siCumeSi, Toliebis usiamo kivilis xmebiT hkveTda sivrces. es iyo
gamaognebeli, Tavisi ubraloebiT da CveulebrivobiT, genialuri migneba reJisorisa.
Toliebis es usiamovno, Jruantelis momgvreli kivili moaxlovebuli tragikuli aR-
sasrulis mauwyebeli iyo. TiTqos bediswera, am frinvelis meSveobiT iZleoda Tavis
niSans. am xmis gagonebisas, oTar meRvineTuxucesis ujuSi (es zRvis napirze gazrdili
kaci) SekrTeboda, SeSfoTdeboda da, TiTqos, tanma ugrZnoo tragikuli aRsasrulis
moaxloeba (Zveli berZeni winaswarmetyveli Tu qurumebi frinvelTa qcevis mixedvi-
Tac sWvretdnen adamianis bed-iRbals. gavixsenoT sofokles `oidipos mefe~: _ `iqn-
eb frinvelebze mkiTxaobiT...~). o.meRvineTuxucesis gulTmisani ujuS emxa TiTqos
kiTxulobda `wera-mwerlis~, anu bedisweris, mier gamotanil ganaCens da amitomac
eufleboda mas RvTaebrivi gulgriloba. igi rus bolSevik mezRvaurebs ki ar nebde-
boda, aramed usmenda gangebis xmebs da sazeimo svliT miemarTeboda miuwvdomelTan
Sesaxvedrad. amitomac kvdeboda igi ase, lamazad, scenaze dadgmuli samfexa proJeq-

,,Teatri da cxovreba~
51
torebis Zlier Suqze da mis saxes am dros eniTauwereli, imqveyniuri naTeli efine-
boda. es wminda ritualuri sikvdili iyo kacisa, romelmac Seicno bedisa da isto-
riis garduvaloba, romelic mixvda, rom `mRvried wamosuli risxvis~ pirispir dgoma
siSlegis tolfasia, xolo misi ZuZumte haki aZba, revoluciis tyviiT gangmiruli,
gemis kapitnis xiduridan zRvaSi vardeba. speqtaklis qveteqsti Zalze gamWvirvale
iyo revolucia anadgurebs rogorc damoukidebel, Tavisufal, aristokratiuli
sulis, jiSian adamianebs (ujuS emxa), aseve socialuri kibis dabal safexurze mdgomT,
romelTac dedis rZesTan erTad SeTvisebuli hqondaT erTgulebis, Zmadnaficobis
dauwereli zneobrivi kanoni (haki aZba). `mRvrie risxva~ ar cnobs socialuri da zneo-
brivi kategoriebis harmoniulobas, igi arafrad agdebs saukuneebis manZilze Camoya-
libebul tradiciebs da amdenad, igi, adamianuri zneobis miRma dgas.
saerTod T. CxeiZes adamianisa da gare samyaros krizisuli situaciebi izidavs.
misi speqtaklis gmirebi yovelTvis arCevanis, alternativis winaSe dganan, isini an
unda Seeguon Seqmnil viTarebas an unda daiRupon. aseTivea alternatiuli samyaros
is modeli, romelic mis speqtaklebSia warmodgenili, es aris uaRresad koncentri-
rebuli da, amav dros, gaTiSvisaTvis, rRvevisaTvis ganwiruli sinamdvile. reJisori
am urTierTdapirispirebuli tendenciebis garegnul suraTs ki ar qmnis, aramed as-
parezad irCevs adamianis sulier samyaros da misi siRrmeebis wvdomiT qmnis axal
sinamdviles, sadac yoveli detali, xmebi, musikaluri fraza, realuri sagani sim-
bolur-metaforuli azris matarebelia. T. CxeiZis am speqtaklSic zRva da Toliebi
TiTqos epizodurad iyo SemoWrili, magram, arsebiTad, uaRresad mniSvnelovan fun-
qcias asrulebda.
cnobilia, rom, rogorc Tolia, aseve zRva, tradiciulad, ambivalenturi simbo-
loebis Semcvelni arian. Tolia, erTi mxriv, miCneulia romantikul frinvelad, TviT-
damkvidrebisken dauokebeli ltolvis simbolod. meore mxriv, igi, Tavisi amazrzeni
xmiT, ubedurebis mauwyebelia. xolo zRvis simbolika Soreul warsulSi iRebs saT-
aves. erTi mxriv, igi didi energiis, uSreti Zalis, miswrafebebis simbolod aRiqme-
boda, meore mxriv, daundobeli, bneli, wylis ufskrulSi aboboqrebuli stiqiis
gamoxatulebad miiCneoda.
sxvaTa Soris, zRvis stiqias da Toliebis Zaxils upirvelesi metaforis mniSvnelo-
ba eniWebodaT niakroSiusis Sokismomgvrel speqtakl `oteloSi~ (romelic moskovis
mesame Teatralur olimpiadaze vnaxe 2001 wlis aprilSi). aq zRva otelos sulis em-
anacia iyo, rac mTeli mrisxanebiT vlindeboda otelos mier dezdemonas mokvdinebis
scenaSi. gmirTa cxovrebis tragikuli finali speqtaklSi gansxeulebuli iyo brwyin-
vale sabaleto fragmentebiT. mSvenier, seqsualur dezdemonas tanze Semosaltuli
wiTeli atlasis kaba ecva. qalis yoveli kunTi vnebiT krToda da TamaSobda, rac al-
baT, yvelaze civsisxlian mamakacsac ki trfobis survils aRuZravda. otelo, raRac
veluri siyvaruliT aRZruli, gulSi ixutebda dezdemonas, uknidan, yelsa da bagee-
bze SemoaWdobda xelebs da gaxelebuli miaqanebda scenis mTel orbitaze haerSi ata-
cebul mis sxeuls. am dros ismoda azvirTebuli zRvis gamayruebeli, Tavzardamcemi
xmebi da Toliebis ganwiruli kivili (moqmedeba kunZul kviprosze mimdinareobs).
dezdemona gaafTrebuli ibrZoda sicocxlisaTvis, rac ufro met winaaRmdegobas
uwevda qali gaSmagebul meuRles, miT ufro TvalSeuvlebi, Zlieri da gamomsaxveli
iyo ori, erTmaneTs mikruli sxeulis qrolva zRvisaken da ukan napirisaken. bo-
los, dezdemona, mcire xniT, dausxlteboda otelos, SeSinebuli qali grZeli wiTeli
kabis frialiT TiTqos mifrinavda scenis wreze da iwyebda ganwiruli xmiT kivils,
romelsac Toliebis kivili uerTdeboda da es grZeldeboda manamde, vidre dezde-
mona, es frTamotexili frinveli (gavixsenoT: `oh, Cems Sevardens Tu davatye gaor-
guleba~), ar wamoegebeboda otelos galesil maxvils da Cawynardeboda kidec stiqiis
xmebica da Toliebis kivilic... otelo iwyebda dezdemonas gvamis gapatiosnebas...
sxvaTa Soris, Toliebis kivili erTxel kidev gaismis niakroSiusis axal speqtak-
lSi `RvTaebrivi komedia~ (dantes poemis mixedviT). speqtakli sammoqmedebiania ori
eZRvneba `jojoxeTs~, erTi `gansawmendels~ (`samoTxe~ CrdiloeTis pirquS genioss,

#5-6
52
niakroSiuss, ar ainteresebs). dantes mSvenieri beatriCe lirikul-fsiqologiuri
dramis atmosferoSia moqceuli, igi meviolinea, mxiaruli da momRerali. miamitad
Sescqeris jojoxeTSi moqceul genios warmarTTa gunds. erT daZabul epizodSi ki
iwyebs ToliasaviT kivils, romelsac p.Caikovskis simfoniis xmebi uerTdebian. evgeni
sokolnikis TqmiT, ` ~.
sxvaTa Soris, urigo ar iqneboda, Tu aqve gavixsenebT CvenSi erT dros Zalze pop-
ularul belgiur mxatvrul films `Toliebi navsadgurSi kvdebian (1955. reJ-bi:
r.verxaveti, r.kiopersi, i.mixilisi), romelic Rrma simboluri azriT iyo savse.
P.S. `haki aZba~ daidga 1981 wels, marjaniSvilis TeatrSi.
`otelo~ e.niakroSiusma dadga 2000 wels.
xolo `RvTaebrivi komedia~ 2013 wels.
* * *
aqve vsargeblob SemTxveviT da dabadebis 70 wels vulocav did qarTvel reJisors
Temur CxeiZes, romlis speqtaklebma udidesi roli iTamaSes Cveni Teatraluri xe-
lovnebis ganviTarebaSi.

Cemo Temur!
Zvirfaso, WeSmaritad qarTvelo, spetako adamiano, uniWiereso da brwyinvale
reJisoro! CxeiZeTa gvaris warCinebulo warmomadgenelo! CemTvis da mTeli saqa-
rTvelosTvis saamayo pirovnebav! Sen xom SesaniSnavi poetis, didi giorgi quCiSvi-
lis (giorgi CxeiZis) SviliSvili da didebuli msaxiobebis _ nodar CxeiZisa da medea
Caxavas Svili brZandebi! cnobili msaxiobi nani CiqviniZe ki Seni meuRlea. igi Cems or
filmSi _ `magdanas lurjasa~ da `Cvens ezoSi~ monawileobda. xolo Cems mier gadaRe-
bul kino-filmSi `mSobliuro Cemo miwav~ Sen raionis meTauris _ giorgi Torelis
saxe uzadod ganasaxiere.
rodesac am filmis gadaReba gadavwyvite, Zalian rTuli amocanis winaSe davdeqi.
ar mindoda Cveni gmiri standartuli raikomis mdivani yofiliyo. isini xom imJamin-
deli epoqis literaturaSi, Teatrsa da kinoekranze mravlad iyvnen warmodgenilni.
me mindoda Semeqmna ara tradiciuli, Ceqmebsa da kitelSi gamowyobili raikomis mdiv-
nis saxe, romelic `WeSmaritebas~ afrqvevda, aramed, upiratesad, Wkviani da adamianis
gaWirvebaTa mkurnali... samSoblo, saqarTvelo unda yofiliyo misi sulic da xatic.
igi unda yofiliyo dinji, dafiqrebuli, mzrunveli, mtkice nebisyofis pirovneba,
romelic icavda qarTul miwas da qarTvelTa cxovrebiseul interesebs. daviwye
fiqri, romel kandidatze SemeCerebina arCevani da mivadeqi Sens Wkvian da inteligen-
tur garegnobas, Sens metyvel Tvalebs... da gamimarTle...
Sen warmatebiT imoRvawe sankt-peterburgis giorgi tovstonogovis saxelobis
TeatrSi. vici, rom peterburgelebi siyvaruliT gixseneben da didxans emaxsovrebaT
Seni moRvaweoba, romelic, garda rusuli Teatraluri tradiciebis warmomCeni, mra-
valmxriv qarTulic iyo.
Cemo Temur! gamogitydebi, rom Zalian miyvarxar da pativs gcem.
ar ifiqro, rom 70 weli bevria. saerTod es SeiZleba asec aris, magram Cven, CxeiZee-
bs, sxva welTaRricxva gvaqvs.
Sevtrfi Sens did, saxelovan qarTul ojaxs. gilocav am saxelovan TariRs da gi-
surveb SenTvis Cveul warmatebebs.
rezo CxeiZe

Janri lolaSvili:
bednieri var, rom Temur CxeiZesTan momiwia yofna ramdenime xnis ganmavlobaSi, is
xana marTlac gamorCeuli iyo SemoqmedebiTi wviT... radgan TviTon Temur CxeiZea gan-
sakuTrebuli rangis reJisori da Tamamad vityodi _ msoflio moqalaqe!
Temuri msoflio moqalaqea, radgan dadgmuli aqvs msoflios bevr wamyvan TeatrSi

,,Teatri da cxovreba~
53
warmatebuli speqtaklebi.
jer marto `metropoliten opera~, `la skala~ rad Rirs?!
axla, modiT, Cvens wina Taobebs gadavxedoT: CemTvis piradad da, ara mxolod CemT-
vis, Zalian xmamaRali saxelebia: Zefireli, toskanini, abado... da swored es adamianebi
moRvaweobdnen `la skalasa~ da `metropoliten operaSi~ da is, rom Temur CxeiZesac
mouwia am TeatrebSi SemoqmedebiTi cxovreba, Tundac cota xniT mainc, es did rames
niSnavs!
Temur CxeiZisTvis, rogorc reJisorisTvis, yvelaze mTavari fsiqologiuri Teat-
ris wesdebebia. `am wesdebebs~ TviTonve qmnis da `awesebs~. gansakuTrebuli, gamorCeu-
li xelwera aqvs: mZafrad xedavs mTavar dramaturgiul xerxemals. misTvis, rogorc
reJisorisTvis, mTavaria Sida xazebi, Sinagani arsi, romelic `savsea~ uamravi nacval-
saxeliT, gansazRvrebiTa da metaforiT. am yvelafris mowesrigeba-dalageba reJiso-
ris saqmea, magram Tu `daulageblobac~ Wirdeba speqtaklis arsis gasaxsnelad, amasac
brwyinvaled moaxerxebs. yovel SemTxvevaSi, me ase mgonia. mere, naxeT, rogor agebs
dialogs, amave dros, `daumTavrebeli dialogis~ didi ostatia. rogorc wesi, miRma
xedavs `raRacas~, arasdros aris erTnairi. gamudmebiT fiqrobs `amaze~ da Semdeg... ki
ar wvalobs, aramed poulobs!
muSaobisas garkveul epizodebs saxelebs arqmevda. magaliTad, `kardiograma~,
miTiTeba imaze, Tu rogori unda iyos es Tu is monakveTi. ase cal-calke adgens epi-
zodebs da asaTaurebs... es aris erTgvari qvesaTaurebi epizodebisa, romelTa gaer-
Tianebac, Cemi azriT, ubadlod exerxeba.
SeiZleba vcdebi, magram ase mgonia, rom naklebadaa formiT gatacebuli. absurdu-
lobasa da avangardizms, rogorc wesi, gaurbis. ufro zustad rom vTqvaT, ar iyenebs.
aqvs Tavisi gansakuTrebuli xelwera da im xelweraSi jdeba. kamerulobac axasiaTebs.
garkveuli scenebi, rogorc eskizebi, ise aqvs Calagebuli. kupiurebis gakeTebis
araCveulebrivi unariT gamoirCeva. SeiZleba sul bolo scena TavSi gadasvas, anda
piriqiT, dasawyisi boloSi `gadaagdos~, speqtakli ise sxvanairad daamTavros, rom
gagikvirdes. yvelaferi moulodnelobis efeqtze aqvs gaTvlili, magram amaSi, aravi-
Tar SemTxvevaSi, ar igulisxmeba garegnuli efeqtebi. mas kargad esmis dramaturgiuli
eqspresia. yovelTvis zustad svams `Sida reJisorul wertilebs~... araCveulebrivad
`iyenebs~ sasven niSnebs _ mravalwertilebsa da Zaxilis niSnebs. imitom rom, misTvis
mTavaria xasiaTis gaxsna, Sida buneba, scenuri cxovrebis ritmika, radgan, bolos da
bolos, am yvelafris erToblioba ayalibebs gmiris xasiaTs da ar unda dagvaviwydes,
rom yovelTvis ainteresebs pirvelwyaro, uSualod nawarmoebi...
_ anu, zustad mihyveba avtoriseul Canafiqrs...
_ diax, misTvis mTavaria nawarmoebi. gavixsenoT mixeil javaxiSvilis romanis
mixedviT ganxorcielebuli `jayos xiznebi~ - roca am speqtakls uyureb, iseTi STabe-
Wdileba iqmneba, rom TiTqos mixeil javaxiSvilTan, rogorc pirovnebasTan, uSualo
urTierToba aqvs reJisors. mTavars grZnobs. gansakuTrebuls xedavs nawarmoebSi da
xSirad CxeiZiseuli interpretacia jabnis nawarmoebis zogierT epizodebs...
TemurisTvis yovelive q a r T u l i Zalian bevrs niSnavs. qarTuli fenomeni Zvir-
fasia da axlobeli. Tumca, amave dros, SesaniSnavad `iyureba rusulSi~, swored rom
`gogoliseuli Sinelidan gamoZvreba~ xolme.
saqarTveloSi mudam iyvnen didi reJisorebi, magram ver getyviT, romlis mimde-
varia igi...
_ albaT ufro mixeil TumaniSvilis skolis tradiciebis gamgrZelebelia...
_ aranairad, srulebiT ar hgavs mixeil TumaniSvils. Temur CxeiZe, rogorc re-
Jisori, aravisze naklebi ar aris da... arc ki minda vinmes Sevadaro!
_ batonoE Janri, minda, speqtakli `guSindelni~ gavixsenoT, TviTon batonma
Temurma dananebiT aRniSna _ am speqtakls mayurebeli ar hyavda, magram msaxiobebi
yovelTvis TavgametebiT TamaSobdneno...
_ mTlad asec ar yofila. vinc iyo namdvili Teatrali da am speqtaklis fasi ico-
da, bevrjer hqonda nanaxi.

#5-6
54
ise rom icodeT, misaRebsa da saetapos mSvenivrad grZnobs artistica da mayure-
belic. yvela monawile azrianad TamaSobda, sulerTia, epizoduri roli hqonda Tu
mTavari. eg ki ara, maxsovs, roca scenaze ar videqi, kulisebidan vuyurebdi sxvaTa
TamaSs da did siamovnebas viRebdi...
finalur scenaSi, Cemi personaJi _ grengolmi rom laparakobs, is abrakadabra, ab-
surdamde dayvanili rogorc fonetikuri erTeuli, me movifiqre da SevTavaze. maS-
inve miiRo. saerTod, mas SeuZlia yuri daugdos msaxiobs, miiRos msaxiobisgan is, rac
kargia da faseuli.
`guSindelni~ kargi speqtakli gamovida. kongenialurad Seerwya erTmaneTs drama-
turgia, reJisura, samsaxiobo ostatoba, mxatvroba da musika.
_ musikas gansakuTrebulad arCevs yovelTvis...
_ aba, es calke dramaturgiaa. musikalur partiturasac rogor grZnobs. ameri-
kuli marSi rom daado generlis Semosvlas, rogori gaTvlili hqonda TiToeuli nabi-
ji...
magidaze ra xdeboda, axla rom vixseneb, marTla meSinia, ras vakeTebdi...
mere, rogori iyo miSa WavWavaZis mxatvroba?!
axla Zalian bevrs rom vlaparakobT minimalizmze, am speqtaklis mxatvruli
gadawyveta sworedac rom minimalizmis saukeTeso nimuSi gaxldaT. erTi magida idga
scenaze da scena trialebda. aqsesuarebisa da rekvizitebis siZunwiTac gamoirCeoda.
ise, ruseTSi rom CavitaneT speqtakli, imaTac sila gavawaniT. maxsovs, mavanT da
mavanT Zalianac ar esiamovnaT...
rac Seexeba qarTvel mayurebels, mogexsenebaT, qarTvelebs gviyvars Teatri, ma-
gram `guSindelnis~ Semdeg Teatridan daTrgunuli midioda, rakiRa Tavis namdvil
saxes xedavda. xedavda,DTu rogori uniaTo, uflebaayrili, dabeCavebuli iyo. TiTqos
wkepla gaartyeso, lazaTianad Semoulawuneso da... etyoba, ar siamovnebdaT, Tumca,
xom geubnebiT, namdvilma Teatralebma swored aRiqves da Seafases speqtakli.
garda rusuli agresiisa da qarTuli xasiaTis mxilebisa, speqtakli mimarTuli iyo
zogadad Zaladobisa da yovelgvari monobis winaaRmdeg.
_ batono Janri, batonma Temurma, roca msaxiobis ostatobaze vsaubrobdiT,
erT-erT magaliTad gaixsena `qalis tvirTSi~ Tqveni _ (avSarovis) sikvdilis scena,
romelSic fsiqologiuri da plastikuri gamomsaxvelobiT uZlieres efeqts aRw-
evdiT...
_ erT-erTi repeticiis dros, Temurma scenaze wre daatriala da miTxra: rac
SeiZleba didxans unda kvdebodeo. mounda am sikvdilSi warmoCeniliyo fiziolo-
giuri, cxovelurica da sabedisweroc. Tan es yovelive plastikiT unda gamomexata:
erTdroulad unda warmomedgina tanjva, Taviseburi gancxromac ki... mokled, sikvdi-
lis scena sxvadasxva gancdis nazavi unda yofiliyo. amaze Tavdapirvelad gamecina.
Tvalwin warmomidga sxvadasxva msaxiobis mier gansaxierebuli sikvdilis scenebi (maT
Soris reiganisa) magram... Temurma iseTi magaliTebi momiyvana, ise amixsna yvelaferi,
rom marTlac, erT-erTi saukeTeso epizodi gamovida... maxsovs, sikvdilis am scenaze
yovelTvis taSi iyo darbazSi, me ki ase megona, Cemi gmiris sikvdili uxarodaT da ami-
tom ukravdnen taSs-meTqi.
_ batonma Temurma miTxra, Janri ise zustad gaakeTe is, rac miTxari, gavogndio...
_zogjer xdeba aseTi Tanxvedra. bednierebaa, rodesac uceb xvdebi, ras iTxovs
reJisori Sengan. esaa erTad yofnis gansakuTrebuloba. Cven xom erTi Teatraluri
konstituciidan `gamovZveriT~ da amitomac vflobT saerTo Teatralur enas...
saubris dasawyisSi didi ostatebi, toskanini vaxsene, es imitom, rom meTqva _
Temur CxeiZec araCveulebrivi `diriJoria dramaturgiisa~, kargad esmis moqmedebisa
da nawarmoebis kontrapunqtebi, azris gamWoloba, mTavari xerxemlis ageba, dalagebis
didi ostatia da kidev... icis, raRacis dakonserveba. mis speqtaklebSi aris raRac ad-
gili, raRac ganzomileba, rac mudam ucvleli rCeba. am statikis, Sesadari wertilis
fonze, ufro kargad mosCans is mTavari, risTvisac idgmeba speqtakli.
mere rogori daxvewili iumori aqvs, Zalian TavSekavebulia, gansakuTrebiT

,,Teatri da cxovreba~
55
scenaze, ufro inglisuri iumorisken ixreba...
_ SeiZleba aristokratulic gvewodebina...
_ ki, SeiZleba...
mokled, axla Cems Tavs uflebas ver mivcem Sevafaso misi Semoqmedeba rogorc kri-
tikosma, magram aRtacebis uflebas ki vitoveb...
garda amisa, aucileblad unda Sevexo mis pirovnul Tvisebebsac: momwons is, rom
SeuZlia, kargi molxena da qeifi. SesaniSnavi urTierToba aqvs `staqanTan~ (sagange-
bod vambob `staqans~ da ara Wiqas), araCveulebrivi Tamadaa megobarTa garemocvaSi,
viwro wreSi.
gansakuTrebulia qalTan urTierTobaSi!..
rom icodeT, siamayec sCvevia. Tumca, amave dros, SeuZlia iyos araCveulebrivad
sada da ubralo...
marTalia, fsiqologiur SreebSi uyvars wvdoma, magram qeifisas iluziur samyaro-
Sia `SemZvrali~. cdeba hiperrealizms. CemTvis gansakuTrebiT dasafasebelia is, Tu
rogori iluziuri samyaro aqvs, ra gaqanebisaa, imitom rom, ukve dakanonebulisa da
Seqmnilis interpretacia yvelas ar SeuZlia, es saxelovan adamianTa xvedria!
da bolos, kidev erTi ram minda giTxraT:
asakTan erTad adamianis cxovrebaSi, roca TandaTan `Wknebi~ da `mTavrdebi~... dge-
ba wuTi, rodesac Cafiqrdebi amaoebaze. SeiZleba, es yovelive saxeze ar aRmebeWdeba,
magram mec bevrs vfiqrob amaze. Tan madlierebis gancdac axlavs am fiqrs da... erT
Cveulebriv dRes ki ar unda wamogcdes, kacma Rirseulad unda Tqva madloba... ai, es
wuTi axla midgas, roca Rirseul madlobas veubnebi Temur CxeiZes masTan urTierTo-
bisTvis!..
esaubra nino CxikviSvili

***
Temur CxeiZe Rrmad moazrovne, brwyinvale reJisoria. misi warmodgenebis yurebi-
sas Sinagani komforti meufleba _ koncentrirebuli var ambavze, mas rom SeuTxzavs.
ar mawuxebs `aRmoCenebis~ korianteliT, ar mRlis formebis `uCveulobebiT~, Txro-
bis `eqstravaganturobiT~. darbazidan emociiTa da azriT datvirTuli gavdivar.
meufleba siamovnebis gancda. survili sixarulis gamoxatvisa, rasac siamovnebiT va-
keTeb. ar mborkavs aranairi impulsi. umetes SemTxvevaSi, nanaxis analizisas, erTgva-
rovan daskvnas vakeTeb _ ar Cans aRmoCena, magram saqme WeSmarit siaxleebTan gvaqvs,
romlebic warmodgenis msvlelobisas Senelebuli moqmedebis naRmis msgavsad arian
mimalulni. gamoxatvis formebi TiTqos Cveulebrivia, magram swored aq imaleba is
Zala, romliTac mayurebeli mudmivad daZabuli da mibmulia speqtaklis mdinarebas-
Tan. rac Seexeba Txrobis eqstravaganturobas, misi samoqmedo konstruqciebi Tavi-
sufalia niWierebis paTetikur-momabezrebel mtkicebisa da oinbazobisagan. magram
elvare scenebisa da xatovani improvizaciebis gareSe Temur CxeiZis speqtaklebi ar
arseboben. ar minda, mkiTxvelma zemoTqmuli saiubileo komplimentebad CaTvalos. me
Temur CxeiZis Semoqmedebis Sesaxeb sruli WeSmariteba mogaxseneT.
interesmoklebuli ar iqneba, Tu Cveni urTierTobis erT-erT epizods gavixsen-
eb. rodesac Temurma naxa rezo gabriaZis `samoTxis Citi~, movida CemTan griboedo-
vis TeatrSi, sadac imxanad vmuSaobdi da SemomTavaza, rom es sadiplomo speqtakli
marjaniSvilis TeatrSi gadagvetana, riTac warmodgena axal cxovrebas daiwyebda.
Canafiqri warmatebiT ganxorcielda da warmatebiT dasrulda. ratom gavamaxvile
yuradReba am Jestze? jer erTi, es uCveulo iyo imdroindel sinamdvileSi, meorec,
speqtakli arcTu ise axlobeli iyo misi reJisoruli esTetikisaTvis. magram mas al-
baT moewona es Tavawyvetili absurdi da Cems mowafeebs gza dauloca Tavis TeatrSi,
gza misca sxva, axal xelwerasac. am speqtaklSi axalgazrda ostatebisa da axalbeda
artistebis SemoqmedebiTi Sejerebac moxda, rac garkveuli warmatebuli eqsperimen-
ti aRmoCnda.

#5-6
56
mas Semdeg bevrma wyalma Caiara. da, ai, Temur CxeiZem oTar meRvineTuxucessa da
gaioz kandelakTan erTad kvlav mimiwvia marjaniSvilis TeatrSi, amjerad mTavar
reJisorad Tavad sankt-peterburgSi gaemgzavra. am drosa da sivrceSi Cemi miwveva
garkveul uxerxulobebsa da diskomforts iwvevda marjaniSvilis TeatrSi, magram
Temuri kolegisTvis ibrZoda am sityvis pirdapiri gagebiT. me veubnebodi,MTavi da-
vaneboT, moicade, dro gavides, jer araferi gamova-meTqi, magram Temuri optimistu-
rad iyo ganwyobili. mas farad oTari hyavda da misi da aseve zurab Jvanias xeldasxmiT
yvelaferi `usisxlod~ damTavrda. im dReebSi Cemi saubrebi Teatris ganviTarebisa da
misi keTildReobisken iyo mimarTuli. urTierTobebi urTierTpativiscemisa da ndo-
bis atmosferos asxivebdnen, isini Sors iyvnen reJisoruli Surisa (risi ararseboba
uaRresad deficituria) da Separuli pasaJebisagan.
dRes ostati 70 wlisaa!
mixaria, rom Tbilisis quCebSi gxedav. Temur!
me vzeimob Sens iubiles.
gizo Jordania

CemTvis Znelia Temur CxeiZeze laparaki.


imitom, rom axlobelia, Zalian axlobeli....
masTan aris dakavSirebuli Cemi cxovrebis uamravi sixaruli, didi Semoqmedebisgan
miRebuli bednieri wuTebi.
da tkivili....
magram mivyveT movlenebs, romlebic saTaves 1965 wels iRebs. saxelmwifo univer-
sitetis me-5 kursis studenti var. universtetSi maSin speqtaklebi idgmeboda da
yvelaze cnobili reJisorebi gvanebivrebdnen Tavisi dadgmebiT: mixeil TumaniSvi-
li, gizo Jordania... Temur CxeiZe maSin Teatraluris meoTxe kursis studenti iyo.
dodo aleqsiZesa da mixeil TumaniSvilTan swavlobda. CvenTan `bernarda albas sax-
lis~ dasadgmelad moiwvies. radgan sul universitetis TeatrSi davdiodi, Temurma
adelas rolze amiyvana. da daiwyo dauviwyari saRamoebi, repeticiebi, CemTvis msax-
iobis ostatobis namdvili aRmoCena da samudamo ziareba am sferosTan, magram Tem-
uri zugdidSi wavida Tavis jgufTan erTad da Cveni repeticiebi Sewyda.... 18 noembers
depeSa gavugzavneT, romelic ase mTavrdeboda: `amden xans rom migvatove, davaSaveT
rame?~ gavida dro da Temuris yvela didi warmatebis mowme gavxdi. TumaniSvilis
jgufSi pedagogad movida. swored im, `me-11 auditoriis~ TeatrSi daibada misi brwy-
invale speqtaklebi: `Tolia~, `guSindelni~. mere daiwyo Temuris rusTavelis Teat-
ris xana... mere marjaniSvili... mere peterburgis didi dramatuli Teatri da Temur
CxeiZis reJisuram sxva masStabebi SeiZina... metropoliteni, venecia... me ar movyvebi
misi speqtaklebis Sefasebas. es didi xania saukeTeso Teatrmcodneebma gaakeTes...
Temur CxeiZe didi reJisoria... Cveni Tanamedroveobis didi reJisori.
2008 wlis ubedurebis mere verafriT sZlia Tavs, rom peterburgSi dabrunebuli-
yo...
peterburgis mTelma dasma gadawyvita Camosvla TxovniT, rom Temurs isini ar mi-
etovebina...
axla tkivilze....
1996 wels wavida Cvengan mixeil TumaniSvili.
tkivili yvelasTvis gausaZlisi iyo da swored amitom, peterburgidan, mis peda-
gogTan dasamSvidobeblad Camosul Temur CxeiZes mTeli dasis TandaswrebiT vTxove,
TumaniSvilis TeatrSi mosuliyo da didi maestros mere misi dasisTvis miexeda. am
TxovniT Temurs b-nma rezo CxeiZemac mimarTa, q-nma naTela uruSaZem, dasis udidesma
nawilma...
namdvilad vici, rom Temurs undoda CvenTan mosvla... magram, rogorc, samwuxar-
od, xSirad xdeba TeatrSi, sadac msaxiobebi ver acnobiereben bevr rames da TviTon
iReben gadawyvetilebebs, moxda ise, rom Temuri peterburgSi darCa, Cveni Teatri ki
mis gareSe...
es iyo udidesi tkivili, radgan zustad vicodi, did maestros mere ra etapze ai-
yvanda Temuri Cvens Teatrs....
Temuris bolo speqtakli imis dasturia, rom is iseTive axalgazrdaa, rogorc yov-

,,Teatri da cxovreba~
57
elTvis, misi Semoqmedeba ki, rogorc yovelTvis, Rrma da mravalwaxnagovani, mSven-
ieri da srulyofili.
axla dabrunda da axalgazrdebi Caibara.
Temuri SesaniSnavi pedagogia, es niWic RvTisgan aqvs momadlebuli.
es imas niSnavs, rom Cvens Teatralur skolas eSveleba, is sxva etapze gadava.
vulocav, Cems did megobars saiubileo TariRs.
didxans, didxans daamSvenos qarTuli Teatri d Cveni cxovreba.
qeTi doliZe

marjaniSvilis TeatrSi naxevari saukunis ganmavlobaSi muSaobisas 27 direqtors


da ramdenime samxatvro xelmZRvanels moveswari, maT Soris iyo Temur CxeiZe da, me
mgoni, arc mas da arc me samduravi ar gveTqmis im bednier wlebze, roca esTetikuri
terorizmi ar mZvinvarebda `dasavluri standartis~ saxeliT, erTferovneba ar
iyo gamefebuli _ iyvnen gansxvavebuli reJisorebi, msaxiobebi da sxvadasxvanairi
Teatrebi; kultura jer kidev ar iyo Secvlili klipkulturiT; sarepeticio oTaxebi
da sxvenebi ar iyo gadakeTebuli e.w. mcire scenebad da arc sardafebs amjobinebdnen
did scenas; reJisorebs sadadgmo xarjebis samaTxovrod ar uxdebodaT wanwali; msax-
iobebs trotuarze maTi gvaris aRbeWdvas kargi rolebi erCivnaT; nepotizmic ar iyo
gabatonebuli (Torem me saerTod ar meRirseboda TeatrSi yofnis bedniereba); da,
rac mTavaria, dramatuli akademiuri Teatri pantomimis, baletis, estradis, cirkis
da telereklamebis gaurkvevel hibridad ar iyo gadaqceuli.
ratom vafaseb Temur CxeiZes? man dRemde gauZlo esTetikur terorizms, ar ahyva
gabatonebul modas, `novatorobis~ momravlebuli pretendentebiviT ar daiviwya,
rom Teatri saSemsruleblo, uwinaresad, verbaluri xelovnebaa da abuCad ar aigdo
Teatraluri xelovnebis erT-erTi mTavari komponenti _ literaturuli masala.
Temurs formis SesaniSnavi SegrZneba aqvs, magram ara Sinaarsis xarjze. l. qiaCelis
`haki aZbas~ da m. javaxiSvilis `jayos xiznebis~ brwyinvale damdgmeli dRemde pati-
viT epyroba avtors, iqneba es qarTuli da ucxouri klasika Tu Tanamedrove piesebi.
Temur CxeiZe ganaTlebuli adamiania da kargad icnobs saukuneebis ganmavlobaSi Seqm-
nil mdidar dramaturgias... amitom, roca bufonadis dadgma unda, ar iRebs Seqspiris
tragedias da iseT mkrexelobasac arasodes Caidens, rom vaJa-fSavelas nawarmoebebi
kabared warmoadginos da musikalur Tanxlebad franguli kafe-Santanebis simRera
gamoiyenos.
TeatrisTvis ucxo ar aris krizisis periodebi; jer kinos gamowvevebs Seejaxa, Sem-
deg _ televiziis, magram vin warmoidgenda, rom amjerad mTavar konkurentad, arc
meti _ arc naklebi, Tavad politika moevlineboda; aba, scenaze warmodgenili rom-
eli komedia Sejibrebia prezidentobis 23 kandidatis winasaarCevno maraTons cicqna
saqarTveloSi? diax, politikam waarTva Teatrs funqcia. swored amaze vdgamdi mar-
janiSvilis TeatrSi floberis komedias, ukve dekoraciac da kostiumebic mzad iyo,
roca axali xelmZRvanelebi mobrZandnen da arc floberis komedia da arc me aRar
mogvindomes.
madloba RmerTs, Temur CxeiZisTvis qarTuli Teatris kari daxuruli ar aris da,
marTalia, 70 weli Seusrulda, imedi maqvs, Zal-Rones ar daiSurebs da Tavisi speqtak-
lebiT da pedagogiuri moRvaweobiT Seecdeba bolomde daviwyebas ar mieces, ra aris
dramis Teatri.
medea kuWuxiZe

sadRegrZelo megobars!
Temur, Zalian mindoda am saiubileo TariRTan dakavSirebiT vrceli werili
momewera SenTvis. TariRica da Seni Semoqmedebac, ra Tqma unda, imsaxurebs amas da
gacilebiT metsac... magram ver movaxerxe. ver gamigia, xels ra miSlis!! TiTqos anbanis
yvela asos vcnob! raRac mec damiweria!! moTxrobebis wignebic ki gamomicia!!! magram

#5-6
58
axla ra memarTeba, ar vici. iseTi grZnoba meufleba, TiTqos werili sakuTar Tavze
unda davwero da Tavis qeba ki...
gulwrfelad vaRiareb: rasac TiTo Wiqa Rvinis smis dros Sen rom ar malaparakeb da
me rom ZaliT geubnebi, axlac is rom giTxra, ityvian _ aseTi arc reJisori gveguleba
da arc adamianio. vici, ase ityvian. mavans gaexardeba, zogierTs ewyineba an, ufro ua-
resi, SeSurdeba da mteri ratom gagimravlo? adre sxvaTa qebas aseTi Sedegi ar mo-
hyveboda xolme da ra dagvemarTa, ver mivmxvdarvar. `erTgulad zide Wapani Seni!~
swor da saamayo gzaze dgaxar. sacaa gzis dasasrulic gamoCndeba. raRa dagvrCa? erTi
ocdaaTi-ormoci weli, meti xom ara! esec ise Caiqrolebs, Tvalis daxamxamebasac ver
movaswrebT.
ver viTmen. mainc unda gagimravlo `keTilismosurneni~ (gyavs aseTebi?). Sen iseT
bednierebasa da sixaruls ganiWebs Seni saqme, imden sasicocxlo Zalas gmatebs, rom
kidev kai xans idRegrZeleb da ijanmrTeleb. am sixaruls, bednierebasa da ufro met-
sac Seni msaxiobebi (Tavad rogorc amboben) da mayureblebic vinawilebT. gmadlobT
amisaTvis. didi reJisori xar. Seni Rirseuli winaprebis Rirseuli Svili. magari Zma
xar, meuRle, mama, papa da megobari! RmerTma didxans ucocxlos Sen samSoblos, Sen
ojaxs, Sen megobrebsa da, rac mTavaria, qarTul da msoflio Teatrs Seni Tavi.
Tamaz goderZiSvili

baton Temurs bevri wodeba da premia aqvs, Tumca, me mas qarTuli Teatris patri-
arqi Sevarqvi am sityvis sruli mniSvnelobiT. me mas megobrad vTvli da meamayeba mas-
Tan urTierToba.
am wuTas misi arseboba Cem gauwonasworebel profesias awonasworebs. baton Temurs
arc ki warmoudgenia, misi ori frazac ki ramdenad mniSvnelovania CemTvis. qarTuli
Teatri ufro Zlieria, rodesac mas hyavs, batoni Temur CxeiZe.
vulocav 70 wlis iubiles!
didi siyvaruliT da pativiscemiT levan wulaZe

bavSvobidave mindoda operis momRerali vyofiliyavi. Aarada, ise warimarTa Cemi


cxovreba, rom dramatul scenaze aRmovCndi.
Teatralur institutSi didi ostatebi maswavlidnen: dimitri aleqsiZe, akaki
xorava, akaki vasaZe. institutis damTavrebis Semdeg me da oTar meRvineTuxucesi
rusTavelSi gagvanawiles, sadac iseTi msaxiobebi damxvdnen, rom maT gverdiT Tavi
uxerxulad vigrZeni. swored am dros Sevxvdi qalbaton lili ioselians, romlisga-
nac Zalian bevri viswavle.
bevr reJisorTan mimuSavia, magram Temur CxeiZe yvelaze gamorCeulia maT Soris.
pirvelad masTan 1976 wels ibsenis `moCvenebanSi~ vimuSave. Aam speqtaklSi bedniere-
ba mqonda vyofiliyavi qalbaton veriko anjafariZesa da akaki vasaZesTan erTad.
Tavs ar SegawyenT Cemeuli komentariT, mxolod mTavars vityvi: CemTvis Temur
CxeiZis reJisura es aris qrestomaTiuli midgoma msaxiobisa da nawarmoebisadmi.
Yyvelaze mniSvnelovani msaxiobisTvis aris is damokidebuleba, rodesac grZnobs, rom
TviTonaa Semoqmedi imisa, rac scenaze xdeba. Ees aqtiorSi aqtiur muxts iwvevs da da-
moukideblobas unergavs. swored am gancdas iZleva Temur CxeiZe, radgan Zalian did
Tavisuflebas gaZlevs saxis Seqmnisas. reJisoruli Cvenebis araCveulebrivi unari
aqvs (yovelTvis Tavs aridebs msaxiobur Cvenebas). masTan repeticia yovelTvis iolad
midis, saocari iumoriTY gamoirCeva.
yvela am RirsebasTan erTad, rac mas gaaCnia, gansakuTrebulia kidev erTi _
speqtaklis momzadebis bolo etapi: ise Seaqvs speqtaklSi ganaTeba, mxatvroba, musika,
rom es msaxiobze damTrgunvelad ar moqmedebs.
miuxedavad imisa, rom TemurTan bevri ar mimuSavia (sul raRac xuTi-eqvsi roli),
mainc mimaCnia, rom swored am rolebma warmomaCines me, rogorc dramis msaxiobi.
axla ki cota iumoriT: rac ar unda ucnaurad mogeCvenoT, am yvelafris gamo, gan-
risxebulic var da madlieric: ganrisxebuli imitom, rom man damimsxvria bavSvuri

,,Teatri da cxovreba~
59
ocneba, vyofiliyavi operis momRerali. Mmadlieri imitom, rom dramatul TeatrSi ma-
povnina Cemi adgili!..
Cemo Temur, didi madloba am yvelafrisTvis, gisurveb CemisTana `momRerlebi~
gardageqmnas dramis `genios~ msaxiobebad!
nodar mgalobliSvili

miyvarxar, gafaseb, gvWirdebi...


es is SemTxvevaa, rodesac msaxiobs uzomod uyvars misi Tanamoazre reJisori, gul-
Sematkivari da megobari. Temuri is gansakuTrebuli adamiania, romelic ukve 50 welia
Tan damyveba, ufro sworad Cems gulSi ucvleli adgili uWiravs, romelic gaJRen-
Tilia rwmeniT, erTgulebiT da didi siyvaruliT. mis danaxvasa da mosmenaze ndoba
da imedi mesaxeba _ es cota ar aris msaxiobisaTvis im urTierTobis SenarCunebisaT-
vis, rac Cven gagvaCnia. TemurTan muSaobis procesi didi skolaa, is iseTi Rrmaa da
mniSvnelovani, rom nebismier msaxiobSi ileqeba da mudmiv kvals tovebs, romelic ase
gvWirdeba Semdgomi muSaobisTvis. Cveni Teatraluri samyarosaTvis didi ganZia, misi
xibli mis niWierebaSia, mis modgmasa da vizualobaSia, mis Tavmdablobasa da realo-
baSia. Temurze uzomod bevri SemiZlia vilaparako, magram es sami gulwrfeli sityva
ufro gamoxataven Cems damokidebulebas misdami:
miyvarxar! miyvarxar! miyvarxar!
nana faCuaSvili

Bbaton Temurs siyvaruliT vulocav dabadebis dRes da Cems qveyanas vusurveb is-
eTi profesionalebis simravles, rogoric Temur CxeiZea, radgan ise araferi aklia
dRevandel saqarTvelos, rogorc namdvili profesionalebi. profesionalizmis ga-
reSe ki, marTlac SeuZlebelia seriozuli warmatebebis miRweva da batoni Temuris
cxovreba da Semoqmedeba, swored imis klasikuri magaliTia, rom warmatebas ara mx-
olod niWi, aramed aucilebeli Sroma da siyvaruli ganapirobebs. Temur CxeiZe ki,
TviTon aris klasikosi da cocxali klasikosi ki iseTi ganZia nebismieri qveynisTvis,
rom misi dabadebis dRe nacionaluri dResaswauli unda iyos nebismieri moqalaqisT-
vis da amitomac am dRes yvela qarTvels vulocav...
daTo turaSvili

ar maxsovs, sad, rodis da rogor gavicani batoni Temuri, arc is maxsovs vin gamac-
no... iqneb dedamisma, didma qalbatonma medea Caxavam, romelTanac saocrad gansxvave-
buli, odiSuri dedaSviluri da, amave dros, amaRlebuli damokidebuleba mqonda...
iqneb batonma kote maxaraZem, romelic Cemi pedagogi da uaxloesi, ufrosi megobari
iyo... an iqneb?!.. mokled amas ara aqvs arsebiTi mniSvneloba, mTavari is aris, rom me
mas vicnob, vmegobrob masTan da Zalian bednieri var amiT!
erTxel, maestros erT-erTi speqtaklis naxvis Semdeg survili gamiCnda, rom
mis romelime speqtaklSi Tundac epizoduri, usityvo roli meTamaSa da maestro-
mac TiTqos igrZno es Cemi ocneba, sul male didi saCuqari gagvikeTa da brwyinvale
speqtakli zRva, romelic Soria... dagvidga.
amas winaT erT Cems TanamSromels dabadebis dReze TeTri qrizanTemebis Taiguli
mivarTvi da uceb mexsierebaSi amotivtivda batoni Temuris erT-erTi ramdenime pas-
aJi interviudan, romelic am yvavils da batoni Temuris pirovnul Tvisebas exeba...
iq (sankt-peterburgSi) erTi scenis memanqane gvyavs - TaTari adini, romelic didi
xania muSaobs da romelTanac mosaubre kiril lavrovi xSirad minaxavs. davuZaxe mas,
Cavisvi manqanaSi da wavediT sasaflaoze, viyideT bevri TeTri qrizanTema... ukve
binddeboda... noemberi iyo, ra unda dabnelebas noemberSi. maxsovs, SevediT da bindSi
gadavaTeTreT sasaflao me da adinma...

#5-6
60
TeTr qrizanTemas zogierT qveyanaSi sikvdilis simbolod miiCneven, batoni Tem-
uri ki albaT sxvagvarad fiqrobs - is qrizanTemas megobrobis, patiosnebis simbolod
miiCnevs da kidev erTxel gvaxsenebs, rom siyvaruli da megobroba ar kvdeba, usasru-
lobaSi gadadis...
batono Temur, minda gulaxdilad da ubralod giTxraT, rom usazRvrod miyvarx-
arT da pativs gcemT rogorc adamians, pirovnebas, xelovans da megobars, miyvars da
aRtacebuli var Tqveni SemoqmedebiT, momwons yvelaferi, rasac Tqven akeTebT, Tun-
dac is gansxvavdebodes Cemi poziciisgan, radganac Tqven im adamianTa mcire ricxvs
miekuTvnebiT, romelTa qmedebebic sainteresoa yvelanair gamovlinebaSi, Tundac
umniSvnelo JestebSic ki... darwmunebuli var: ar aris saqarTveloSi Teatris moyvar-
uli adamiani, visac ar unaxavs Tqveni speqtaklebi Teatris scenasa Tu teleekranze.
Cemi azriT, Tqven is centri xarT, romlis garSemoc da yalibdeba Teatraluri da ku-
turuli cxovreba.
Zalian minda es centri didxans emsaxuros saqarTvelos da qarTul Teatrs.
iubiles gilocav, Cemo megobaro!!!
dimitri jaiani

,,Teatri da cxovreba~
61

#5-6
62

,,Teatri da cxovreba~
63

#5-6
64

naxevari saukune scenaze


vaJa Zigua

erT-erTi yvelaze sanukvari furceli


jemal maziaSvilis biografiaSi gaxlavT
is, rom man Tbilisis legendaruli kla-
sikuri gimnaziis anu pirveli saSualo
skolis kedlebSi ganvlo bavSvobis uz-
runveli wlebi. aq miRebuli atestati
romeli umaRlesi saswavleblis diploms
ar gadaswonida! jemal maziaSvilmac Rir-
seulad gaasrula swavla am `akademiaSi~
_ gansakuTrebiT maTematikur sagnebSi
isaxela Tavi, rasac misi momavalic unda
ganesazRvra, magram rogorc ityvian: `sa-
dac aris bedi Seni, iq migiyvans fexi Sen-
io~ da umaRlesi saswavleblis nacvlad
jemalma pirdapir rusTavelis Teatrs
miaSura, sadac ori didi reJisoris _
dodo aleqsiZis da arCil CxartiSvilis
speqtaklebis (`oidipos mefe~ da `opti-
misturi tragedia~) masobrivi scenebis
monawile gaxda. 1958 wels es speqtak-
lebi moskovel mayurebels warudgines
qarTuli literaturisa da xelovnebis
dekadaze. Teatraluri moskovi gaogneb-
uli iyo sami qarTveli oidiposis (akaki
xorava, sergo zaqariaZe, erosi manjgala-
Ze) triumfiT da saxeldaxelod gamar-
Tul ganxilvebze aRiares kidec _ Cven
ver gavbedeT `oidipos mefis~ dadgma mos-
kovSi, vinaidan CavTvaleT, rom ara gvyavs
oidiposis rolis Semsrulebeli, patara qmedebiTi poziciebis Sejerebas. enTu-
saqarTvelom ki sami erTmaneTisgan gan- ziazmi, muxlCauxreli Sroma da profe-
sxvavebuli (Tanac rogori!) oidiposi siuli sirTuleebis daZlevis Jini mudam
Camoiyvanao. moimkis sasurvel Sedegs. dRevandeli
STabeWdileba imdenad didi iyo, rom gadasaxedidan SegviZlia davaskvnaT, rom
Tuki manamde jemal maziaSvili orWo- pirvel warmatebas jemal maziaSvilma
fobda profesiis arCevanSi, moskovidan swored institutis sakurso speqtaklSi
CamosvlisTanave gadawyvita Tavi Seewira miaRwia.
msaxiobis urTulesi profesiisaTvis. Tavdapirvelad, reJisor-pedagogis
diax, `TavSewirvas~ SemTxveviT ar vambob, arCevanma, mesamekurselTa ZalebiT ganex-
mogvianebiT, Tavis erT-erT interviuSi orcielebina Salva dadianis scenuri
jemal maziaSvili ityvis: `rusTavelis TvalsazrisiT arcTu momgebiani, ur-
Teatris moskovurma warmatebebma Cems Tulesi tragedia `TeTnuldi~, skepti-
sulSi saocari gardatexa moaxdina. sab- kuri ganwyoba dabada, xolo rodesac
olood davrwmundi, rom Teatris gareSe uxucesi argiSdis roli g. sarCimeliZem
cxovreba aRar SemeZlo~. miando students da ara romelime ga-
Teatralur institutSi msaxiobis os- mocdil, mowveul msaxiobs (rasac xSir-
tatobas axalgazrda givi sarCimeliZe as- ad mimarTaven xolme institutSi), un-
wavlida. isini Tanamoazreebi iyvnen, asa- dobloba kidev ufro gamoikveTa, Tumca
kobrivi siaxlovec ganapirobebda Semo- Sedegi sruliad sapirispiro iyo.

,,Teatri da cxovreba~
65
argiSdis rolSi TvalnaTliv gamoCnda marto marjaniSvilis, aramed saerTod
momavali msaxiobis mdidari aqtioruli qarTuli Teatris aqtiorul monapovar-
buneba. jemal maziaSvilma miaRwia ara Ta ricxvs unda mivakuTvnoT. maTi Rir-
mxolod garegnul, aramed Sinagan gar- seuli partniori iyo debiutanti jemal
dasaxvas. urTulesi amocanis daZlevaSi maziaSvili. komediuri Janris organulad
bunebriv monacemebTan erTad (Zlieri gaTaviseba, saxasiaTo Strixebis zustad
xaverdovani xma, eqspresia, plastikuri mikvleva ganapirobebda mis warmatebas am
gamomsaxveloba) ganmsazRvreli iyo az- speqtaklSi.
rovnebis farTo amplituda. presaSi 1967 wlidan jemal maziaSvilis Semoq-
gamoqveynebul imdroindel Sefasebebs medebaSi axali etapi iwyeba. giga lorTqi-
Tu daveyrdnobiT, argiSdis TviTmkv- faniZis xelmZRvanelobiT, marjaniSvi-
lelobis scenaSi msaxiobis Sesruleba lis Teatris axalgazrda msaxiobTa Ziri-
tragikul simaRleebs swvdeboda. Tad birTvTan erTad, TviTonac gaxda
Teatraluri institutis damTavrebi- rusTavis dramatuli Teatris damaarse-
sTanave jemal maziaSvili marjaniSvilis beli. es gancda dResac siamayiT avsebs.
saxelganTqmuli Teatris wevria. imdro- pirvelive sezonebSi ganxorciele
indeli marjaniSvilis Teatri brwyinav- bulma speqtaklebma didi rezonansi
da aqtioruli ansambliT. did korifeTa hpova rogorc CvenTan, aseve qveynis far-
gverdiT gatarebulma xuTma welma gaaR- glebs gareTac. jemal maziaSvili inten-
rmava da daxvewa institutSi SeZenili siurad iyo CarTuli am SemoqmedebiT
codna. yoveli repeticia, speqtaklebSi, maraTonSi. pirvel dadgmaSi _ edmon
Tundac masobriv scenebSi maTTan urT- rostanis `sirano de berJerakSi~ or sx-
ierToba, fortunas wyalobiT ki, zogjer vadasxva rols ansaxierebda: kapitan kar-
uSualo partnioroba, udidesi praqti- bons da monflers; vadim korostilevis
kuli skola iyo axalbeda msaxiobisTvis. `asi wlis Semdeg~ _ Jandarms. momdevno
imaSic gaumarTla damwyeb msaxiobs, rom dadgmaSi igi oTar meRvineTuxucesis
TeatrSi daxvda SesaniSnavi reJisori da dubliorad dainiSna satinis rolze
pedagogi iuri kakulia, romlis saxeli (maqsim gorkis `fskerze~). meRvineTuxu-
dRes ratomRac usamarTlod miviwyebu- cesis satini, rogorc yvela misi gmiri,
lia. swored i. kakulias speqtaklebSi: gamoirCeoda romantikuli xibliT, Tama-
jorj selinjeris `TamaSi Wvavis yanaSi~ Sis amaRlebuli, zeaweuli maneriT. j.
da oTar CxeiZis `visia, visi?!~ warmoCinda maziaSvili Seecada gansxvavebuli saRe-
jemal maziaSvili, rogorc mravalmxrivi bavebiT warmoedgina gorkiseuli person-
SesaZleblobebis msaxiobi. aJis winaaRmdegobrivi xasiaTi. man dra-
amerikeli mwerlis cnobili roma- matuli sawyisi gamokveTa satinis saxeSi,
nis mixedviT Seqmnil inscenirebaSi da, gaxada ufro miwieri, gviCvena pirovnebis
Sesabamisad, speqtaklSi j. maziaSvili TandaTanobiTi degradaciis, dacemis
erT-erT wamyvan personaJs, stredleit- procesi. gaunelebeli tkivili dautova
ers ganasaxierebda. reJisorisa da msax- jemal maziaSvils ufrosi megobris, didi
iobis erToblivi gaazrebiT stredleit- msaxiobis amqveynidan wasvlam da siamayis
eris uaryofiTi saxe mravali feriT iyo grZnobiT igonebs im wuTebs, rodesac ma-
gajerebuli. igi ara mxolod cinikurad yurebelTa kerpma da Tavad SesaniSnavma
Tavxedi da sakuTar ZalebSi Tavdajere- satinma meRvineTuxucesma Seaqo, mouwona
buli adamiani iyo, aramed sakmaod Wkvi- gansxvavebuli interpretaciiT saxis Se-
ani, garSemomyofTaTvis uaRresad saSiSi qmna.
da angariSgasawevi Zala. reJisorma sru- aqtioruli palitris axal gamomsaxv-
li Tavisufleba misca msaxiobis mozR- elobiT xerxebs miagno jemal maziaSvilma
vavebul temperaments. misi Sesruleba tuCa daSnianis rolSi (k. lorTqifaniZis
TiTqos artaxebidan iyo amovardnili `kolxeTis ciskari~). fuye TavTaviT ga-
da TamaSis aseTi gamomwvevi manera srul bRenZil kolmeurneobis `ustabaSs~ sar-
kontrasts qmnida mTavari gmiris, hold- kastulad ki ar dascinoda msaxiobi, ar-
en skolfildis keTilSobilur, usamarT- amed cdilobda mis daxavsebul azrovne-
lobasTan Seurigebel samyarosTan. baSi odnavi gamonaTebis sxivi Semoetana.
qarTvel mayurebels uyvars msuye, jemal maziaSvils bevri uaryofi-
erovnul xasiaTebze agebuli komediebi. Ti roli aqvs naTamaSebi, Tumca es misi
aseTi iyo T. CxeiZis `visia, visi?!~ elene ZiriTadi amplua arasdros yofila.
yifSiZis, ekaterine verulaSvilis, iakob Stampebs mudmivad ebrZoda, radganac mi-
tripolskis mier gamoZerwili saxeebi ara aCnda, rom Semdgom am aqtioruli `senis-
#5-6
66
gan~ iolad ver gaTavisufldeboda. mis Tavisi sibrmaviT, Tavs moikatunebs,
uaryofiT personaJebs erTi gamaerTiane- TiTqos mefe ver icno da xalxis saxeliT
beli Tviseba gaaCndaT _ yvela maTgani mourideblad miuTiTebs naklovane-
iyo Zlieri pirovneba, daundobeli, ma- bebze, rasac igi qveynis mmarTvelobis
gram Rirseuli metoqe. yofila SemTxve- dros avlens. xristodule _ j. maziaS-
va, rodesac dramaturgi bolomde gawi- vilis mkacri intonaciiT warmoTqmuli
ravda Tavis gmirs, msaxiobi ki Tavganwir- TiToeuli fraza, erTiorad zrdida am
viT cdilobda raime dadebiTi marcvali epizodis mniSvnelobas speqtaklSi.
aRmoeCina mis saqcielSi, riTac qveSec- mayureblis mozidvis TvalsazrisiT,
neulad gmiris simbolur reabilitacias vfiqrob, rekordi mainc moxsna mario pi-
axdenda. uzos gaxmaurebuli romanisa da frensis
swored am principis gatareba daisaxa ford kopolas film `naTlias~ mixed-
miznad j. maziaSvilma, rodesac reJisor- viT Seqmnilma aleqsandre kotetiSvilis
ma anzor quTaTelaZem murtalos rolze `codvis Svilebma~, sadac mTeli dasi
gaanawila nodar dumbaZis `kukaraCaSi~. iyo dakavebuli. jemal maziaSvili gana-
maziaSvilis murtalo, iyo ukuRmarTi saxierebda mixeil vasiliCis (romelsac
cxovrebis morevSi, nebsiT Tu uneblied, SesaniSnavad asrulebda oTar seTuriZe)
CaTreuli msxverpli. misi Tvalebi, risx- marjvena xels, andro sanaias, metsaxelad
vasa da zizRs rom afrqvevdnen, sadRac, `turas~. am metsaxels xom gamarTleba
siRrmeSi, imedis naperwkalsac ireklavd- undoda da msaxiobi amas virtuozulad
nen. murtalos gauxeSebuli suli Tanad- axerxebda. gjerodaT, rom `turas~ See-
gomas eZebda, magram sayrdens versad Zlo nebismieri situaciidan mSralad
poulobda da rodesac faTerakebiT aR- gamosvla, kargad gamosdioda Tavis mo-
savse ganvlili gzis bolos gadarCenis katuneba, moCvenebiTi erTgulebis Se-
mbJutavi sxivi akiafda, cxovrebam mainc niRbva, saWiroebis SemTxvevaSi ki basri
mTeli sisastikiT iZia Suri masze. kbilebis gamoCena da mafiozuri klanis
mayureblis mozidvis arnaxuli masS- Tavis artaxebSi moqceva.
tabebiT gamoirCeoda gogi qavTaraZis sabWoTa periodis Teatrebis reper-
moRvaweoba rusTavis TeatrSi. misi re- tuari xSir SemTxvevaSi sakuTari sur-
Jisoruli kredo heroikul-patriotu- vilis winaaRmdeg yalibdeboda. aucile-
li, masobrivi scenebis gadawyvetis beli iyo ideologiuri, partiuli niSniT
panoramuli xedviT iyo gamorCeuli. sezonSi erTi speqtakli mainc dadgmu-
saqarTvelos istoriis analebisadmi gan- liyo. zogjer aseTi paTosiT gamsWvalu-
sakuTrebuli interesi asuldgmulebs li nawarmoebebi, gansakuTrebiT Taname-
mTels mis Semoqmedebas, rac TvalnaTliv drove dramaturgebis mier saxeldax-
afxazeTSi, soxumis TeatrSi gamoikveTa. elod Seqmnili, xelovnuri da sqematuri
es suliskveTeba mTeli sisavsiT gamoCnda iyo. aseTi aRmoCnda vladimer iakaSvi-
rusTavis TeatrSi misi samxatvro xelmZ- lis sawarmoo Tematikis amsaxveli piesa
Rvanelobis periodSi. `horizonts iqiT~, sadac erT-erT mTa-
2001 wels g. qavTaraZem saqarTvelos var rols jemal maziaSvili asrulebda.
saxelmwifoebriobis samiaTaswlovan iu- speqtaklma TeEatrs gamarjveba ver mou-
biles da didi konstanine gamsaxurdias tana, magram j. maziaSvilis namuSevari
dabadebidan 110-e wlisTavs miuZRvna SeumCneveli ar darCenila. sawarmos mTa-
speqtakli `aRmaSenebeli~, romelsac vari inJinris zurab modrekilaZis rol-
uwoda Teatraluri kolaJi qarTveli Si msaxiobma paTetikuri sawyisi wminda
eris istoriidan. jemal maziaSvili brma fsiqologiur relsebze gadaiyvana. misi
mRvdels, xristodules ganasaxierebda. gmiri ar poziorobda Tanamdebobrivi up-
am personaJis funqcia ganmsazRvrelia iratesobiT, iyo principuli, adamianuri,
mefe daviTis msoflmxedvelobis, qvey- kolegialuri, gulwrfeli da profesiu-
nis marTvis miseuli principebis sicocx- li Rirsebebis damcveli.
lisaTvis. mefes surs xalxis misadmi jemal maziaSvilis SemoqmedebiTi
damokidebulebis simarTlis dadgena, daostatebis nimuSi gaxldaT mamis roli
amitomac mogzaurobs inkognitod. xris- luiji pirandelos tragikomediaSi `av-
todules eklesiaSi SemoaRamda da dia- toris maZiebeli eqvsi personaJi~. niSan-
logma maT Soris bevr rames mohfina naTe- doblivia is faqtic, rom es piesa im-
li. j. maziaSvilis SesrulebiT xristod- droindeli sabWoeTis Tvaluwvdenel
ule brZeni, gamWriaxi, principuli da sivrceSi pirvelad rusTavis TeatrSi
gulmxurvale patriotia. igi sargeblobs daidga. pirandelom Tavisi msoflaR-
,,Teatri da cxovreba~
67
qmiT, garkveulwilad, daaswro egzisten- sTavis `gayraSi~ gaspariCis saxis maziaS-
cialur doqtrinebs. italiaSi pirvelad viliseuli gaazreba yuradRebas iqcevda
mis SemoqmedebaSi gamoCnda adamianis to- stereotipuli vaWris portretis mkve-
taluri gaucxoebis suraTi. Tri daxasiaTebiT; es daxasiaTeba ar iyo
msaxiobebi, speqtaklis damdgmel re- sworxazobrivad uaryofiTi, mayurebeli
JisorTan, gia anTaZesTan erTad axal es- ki ar dascinoda, erToboda msaxiobis
Tetikur garemos amkvidrebdnen scenaze. mier mikvleuli groteskuli xerxebis
jemal maziaSvilis mamas erTgvari winamZ- maxvilgonivruli gamoyenebiT, plasti-
Rolis funqcia ekisreboda; yoveli misi kur-qoreografiuli ileTebis fera-
fraza, nerviuli Jesti diriJoris joxis dovnebiT.
aqnevis tolfasi iyo. movlenaTa Se- jemal maziaSvilis stiqia Zlieri xasi-
fasebis araordinaluri xedva, fsiqolo- aTis matarebeli, dramatul-fsiqologi-
giur-ironiuli xazi gamWol zolad gas- uri siRrmiT gamorCeuli gmirebi arian.
devda mTels mis Sesrulebas. albaT, amitomac, mis SemoqmedebaSi jer-
moqnili da gamWriaxi, qveteqstebiT jerobiT yvelaze did miRwevad mimaCnia
moazrovne policiis komisari warmogvid- daTiko megreliSvili, guram baTiaSvi-
gina jemal maziaSvilma rober tomas de- lis `valSi~ (reJisori Tamaz mesxi). TviT
teqtiuri xasiaTis piesaSi `maxe~. msaxiobi msaxiobis aRiarebiT, igi dRemde mayure-
arsad cdilobda xazgasmiT gamoekveTa, belTa gamoZaxilis im saocari emociebis
rom komisari flobs berketebs, riTac tyveobaSia, rac am warmodgenis gamarTvas
ar gauZneldeboda burusiT moculi mkv- axlda mudam, rogorc mSobliur scenaze,
lelobis gaxsna. piriqiT, SeparviT, taq- ise gastrolebis dros.
tikiT moqmedebda, raTa ar daefrTxo yvelaze did jildod, rac cxovrebaSi
eWvmitanili da mayurebelsac arwmuneb- mimiRia _ ambobs msaxiobi _ vTvli Seqe-
da, rom mis mier arCeuli gza, mravalnaca- baSi sityvaZunwi didi maestros, mixeil
di praqtikuli gamocdilebis utyuari TumaniSvilis Sefasebas: `aseT TamaSs ar
argumenti iyo. j. maziaSvilis policiis movelodi!~
komisari im monadires unda SevadaroT, miuxedavad imisa, rom guram baTiaS-
romelic auCqareblad, mizanmimarTulad vili mravali SesaniSnavi piesis, romanis,
uaxlovdeba msxverpls, raTa Tavdasxmis esseis avtoria, `vali~ mis mravalferovan
momenti zustad iyos gaTvlili. SemoqmedebaSi aseve gamorCeulia. xel-
jemal maziaSvili mudam siamovnebiT Tuqmneli oda qarTul-ebrauli mraval-
TamaSobda komediebSi, uyvarda mkveTrad saukunovani istoriis unikalur urTier-
saxasiaTo saxeebze muSaoba. miiCnevs, rom Tobebze _ oriode sityviT aseTi reziu-
sinTezuri msaxiobis reputaciis mopove- meTi SeiZleba SemovifargloT `valis~
ba didi SromiTa da samsaxiobo arsenalSi literaturul-dramaturgiuli Rireb-
arsebuli yvela resursis gamomzeure- ulebebis Sefasebisas. es ar aris rigiTi
biTaa SesaZlebeli. piesa. Tavisi mniSvnelobiT, problemis
rusTavis TeatrSi mas kvlav mouxda ganzogadebiT, igi gacilebiT metia. me mas
Sexvedra iuri kakuliasTan: erT-erT davarqmevdi elegiur noqtiurns, imde-
saukeTeso dadgmaSi _ vladimer maia- nad poetur-musikaluri JReradobiTaa
kovskis `abano~, oTxi personaJi: isak gajerebuli TiToeuli epizodi, moqmed
belvedonski, portretisti, batalisti, pirTa sulieri mdinareba. dramaturgi
naturalisti gaacocxla. satiruli sim- bewvis xidis gadalaxvis zRvarze aR-
wvave erwymoda plastikur-musikaluri moCnda _ odnavi gadacdoma da sentimen-
qsovilis bufonadur gamas, rac speqtak- talizmis morevi STanTqavda yovelives,
lis groteskul-feeriuli gadawyvetis magram g. baTiaSvils mwerlurma alRom
erTiani stilistikis organul nawilad ar uRalata _ igi gahyva ara melodramis
aRiqmeboda. macdunebel gzas, aramed fsiqologiur
gansxvavebul ferebs iyenebda j. ma- siRrmeTa labirinTebSi tragikul simaR-
ziaSvili guga naxucriSvilis cnobil leebs Seswvda.
zRaparSi `nacarqeqia~ (reJisori daviT speqtaklis mamoZravebeli RerZi je-
ciskariSvili). yaflans msaxiobi gvixasi- mal maziaSvilis daTiko megreliSvili
aTebda rogorc tlu, gonebaClung, momx- iyo. es is bednieri SemTxvevaa, rodesac
veWelobiT Sepyrobil arsebas, romelsac msaxiobi personaJis bunebas ise organu-
adamianuri araferi gaaCnda. lad iTavisebs, Znelia mis Sesrulebas
saintereso aRmoCnda reJisor levan TamaSi uwodo. scenaze idga qarTveli
mircxulavasTan Sexvedra. giorgi eri- ebraeli kacis monoliTuri figura,
#5-6
68
romelsac winaparTa sulis yivili isto- sebas rusTavis meriaSi miaRwia. am jgufis
riuli samSoblosaken uxmobda, magram yvela kursdamTavrebuli dRes rusTavis
saqarTvelos siyvaruli ase iolad ar Teatris dasSi iricxeba.
eTmoboda. am gaorebul gancdas msaxio- yvelas kargad gvaxsovs, arcTu Soreu-
bi vnebaTa qartexilebis sulier quraSi li periodis avbediT wlebSi, saqarT-
awrTobda, borgavda, itanjeboda, aana- velos Teatrebi rogor Rafavdnen suls,
lizebda, megobrebTan, ojaxis wevrebTan TiTqmis paralizebuli iyo muSaoba.
amowmebda Tavisi gadawyvetilebis sis- rusTavis Teatri ki ar gaCerebula _ g.
wores, xan dauyvavebda, xan datuqsavda erisTavis `gayris~ premieriT warudga
ise, rogorc cxovrebaSi xdeba xolme. je- mayurebels da 14 ianvris, qarTuli Teat-
mal maziaSvilis daTiko iyo ebraeli da ris tradiciuli dRis, aRniSvnac moax-
qarTveli xalxis sworupovari megobro- erxa. yvelaze did damsaxurebad jemal
bis niSansveti, yvela Cvenganis cnobiere- maziaSvili Tvlis robert sturuas Camo-
baSi Zeglad aRmarTuli gmiri. yvanas konsultantis rangSi. aqedan iRebs
msaxiobis SemoqmedebiTi miRweva da- saTaves eqsperimentuli samuSaoebis
Tiko megreliSvilis rolSi imdenad Catarebis mcdeloba. sturuas gverdiT
TvalsaCino iyo, rom Teatris moRvaweTa yvelanairi eqsperimenti uaRresad sain-
kavSiris mier dawesebuli yovelwliuri tereso da sasargebloa nebismieri Semo-
konkursis (1979-1980 wlebis sezonis) ma- qmedebiTi koleqtivisTvis.
makacis rolis saukeTeso Semsruleblis gansakuTrebuli wvlili Seitana je-
jildo aravis dauTmo. mal maziaSvilma 1996 wels, rusTavis
jemal maziaSvilis calkeuli Strixebi saerTaSoriso Teatraluri festivalis
portretisaTvis calmxrivi iqneba, Tu ar `oqros niRbis~ dafuZnebaSi. igi am didi
SevexebiT misi nayofieri sazogadoebrivi Teatraluri forumis erT-erTi dam-
moRvaweobis aspeqtebs. am mxriv, pirvel aarsebeli da samxatvro xelmZRvaneli
yovlisa, xazgasmiT unda gamovyoT TxuT- gaxldaT.
metwliani (1990-2005) direqtorobis pe- saqarTvelos damsaxurebuli artisti
riodi rusTavis TeatrSi. gasuli sauku- jemal maziaSvili Tavis Tavs xumrobiT
nis 90-iani wlebi mTeli saqarTvelosTvis `Ramuras~ uwodebs. ZirZvelma Tbilisel-
da, maT Soris, rusTavisTvisac umZimesi ma kacma mTeli cxovreba rusTavis Teat-
xana iyo. uWirda xelovnebasac da Seqm- ris keTildReobas Seswira. mis mier ganv-
nili krizisis dros jemal maziaSvili lili vrceli, winaaRmdegobebiT aRsavse
SviliviT patronobda Teatrs. rTulia gza saxieri magaliTia momavali Taobebi-
iyo msaxiobi da, amave dros, Teatris sTvis, Tu rogor unda icxovro da iRvawo
xelmZRvaneli. j. maziaSvili axerxebda gulanTebulad, ukompromisod, Rirseu-
orive frontze gaenawilebina sulieri lad.
da fizikuri Zalebi, rac xSirad pirovnu-
li diskomfortis xarjze xdeboda, ma-
gram sayvareli saqmisTvis msxverplis
gaReba vis ukvirs?!. erTaderTi moral-
uri kompensacia Tavdadebuli moRvaweo-
bisTvis (mTavrobis ramdenime jildos Tu
ar CavTvliT), iyo 2003 wels rusTavis sa-
patio moqalaqed misi arCeva.
Teatri axalgazrda kadrebis gareSe
rom uperspeqtivoa, amas SesaniSnavad ac-
nobierebda jemal maziaSvili, romelic
gamudmebiT fiqrobda dasis ganaxleba-
ze. Teatralur institutSi regionuli
TeatrebisTvis miznobrivi jgufebis da-
kompleqteba usaxsrobis gamo Seferxeb-
uli iyo. man am krizisuli situaciidanac
SeZlo gamosavlis povna _ SeuTanxmda
institutis xelmZRvanelobas, rusTavis
TeatrisTvis Sida konkursis Sedegad
SerCeuli adgilobrivi macxovreblebiT
samsaxiobo jgufis dakompleqtebis Tao-
baze, xolo oTxwliani swavlebis dafinan-
,,Teatri da cxovreba~
69

Tbilisi _ Teatraluri festivalebis qalaqi

lis direqtorma eka mazmiSvilma amgvarad


safestivalo Canawerebi Camoayaliba: `wels Cven warmogidgenT
speqtaklebs, romelic Tanamedrove ada-
mianis da samyaros erTgvari `snep-Sotia~
maka vasaZe _ kadri, romelic asaxavs yvelafers, ra-
sac dRes adamiani ganicdis, razec ocne-
mTeli weli velodiT rigiT mexuTe, bobs, rasac cdilobs da riskenac miilt-
Tbilisis saerTaSoriso Teatralur fes- vis; kadri, romelic bevr damoukidebel
tivals da, rogorc iqna, dadga nanatri nawilad iyofa da Cven ki, misi mTlianoba-
dReebi. ucxouri Teatrebis programaSi Si aRqmisas, xSirad yuradRebidan gvrCeba,
gamocxadebuli speqtaklebidan minimum SesaZlebelia, yvelaze mTavari~.
oTxi msoflioSi saxelganTqmul, Taname- yoveli warmodgenis naxvis Semdeg va-
drove, sakuTari saTeatro enis mqone keTebdi Canawerebs. werilSi gTavazobT
reJisorebs ekuTvniT: robert lepaJi, ucxouri programis speqtaklebidan miRe-
silviu purkarete, maia kleCevska, pipo bul STabeWdilebebs. vecade ar gamom-
delbono. es is saxelebia, romlebic dRes rCenoda `yvelaze mTavari~.
Tanamedrove saTeatro mimarTulebebs
qmnian. amaT garda, piradad me sulmouT- 20.09.13 kompania `EX MACHINA~, kanada,
menlad velodi kompania `G ekos~ da amiT `mTvaris Sori mxare~
lahavis axali namuSevris xilvas, vinaidan, 1994 wels robert lepaJis mier Seqmnil-
2-3 wlis winaT, am kompaniisa da amiT la- ma dasma `Ex Machina~, romelSic gaerTianeb-
havis `Sinelma~ (gogolis mixedviT) Cemze ulni arian msaxiobebi, reJisorebi, mwer-
waruSleli STabeWdileba moaxdina. wl- lebi, Tojinebis Teatris msaxiobebi, mom-
evandeli festivalis koncefcia festiva- Rerlebi, teqnikuri personali, kompiut-

pirveli pres-konferencia

#5-6
70
eruli grafikis dizainerebi, musikosebi, `mTvaris Sori mxare~
TbilisSi, rusTavelis TeatrSi, lepaJis
saxelganTqmuli speqtakli `mTvaris Sori
mxare~ warmoadgina. kompania `Ex Machina~
saSemsruleblo xelovnebis, kinemato-
grafiis, videoxelovnebis, multimediis
Serwymis gziT qmnis gamomsaxvelobiTi sa-
Sualebebis, saTeatro enis axal formebs.
am kvleva-Ziebis erT-erTi Sedegia `mTva-
ris Sori mxare~. videoinstalaciebiT, kin-
ematografiuli da Tojinuri Teatris xe-
rxebiT gajerebuli monospeqtaklis pre-
miera 2000 wels Sedga. dedis gardacvale-
biT gamZafrebul sulieri Tu fizikuri,
simartovis SegrZnebaze mogviTxrobs
speqtakl-performansis gmiri. teqstis valSriani da siRrmiseulia. speqtaklSi
avtori da reJisori robert lepaJi 2007 gamoyenebulia, erTi SexedviT, ubralo,
wlamde Tavad TamaSobda, Semdeg ki iv Jaki magram sinamdvileSi Zalian rTuli teqni-
Seiyvana speqtaklSi. musikaluri gafor- kuri aRWurviloba. aq erTmaneTs erwymis
meba lauri andersons ekuTvnis. sakmaod maRalteqnologiuri stili da lepaJis,
sityvamravali warmodgena, romelSic te- SeiZleba iTqvas, bavSvuri fantazia. gasa-
qsts udidesi roli eTmoba, wlebis ganmav- ocaria yofiTidan kosmiur ganzomile-
lobaSi araerTxel gadakeTda. reJisorma baSi gadasvlis teqnikuri Tu gamomsaxv-
bevri ram amoiRo, Seamcira da warmodgena elobiTi mignebebi. monospeqtaklSi lep-
ufro kompaqturi da daxvewili gaxada. aJi sxva personaJis _ Tanamosaubris Tu
speqtaklSi ostaturad aris Serwymuli oponentis yofnis efeqts qmnis. sinamd-
filosofia da, formis TvalsazrisiT, vileSi, am sxvas mayurebeli ver xedavs,
daxvewili teqnikuri gadawyvetebi. ukeTes SemTxvevaSi, esmis mxolod tele-
kosmosiT dainteresebuli, mTvareze foniT gacemuli pasuxebi. lepaJis reJi-
gafrenis ocnebiT Sepyrobili filipe suraSi yvelaferi erTmaneTTan aris da-
sulier simartoves ganicdis da ganmar- kavSirebuli da erTmaneTSi ixlarTeba.
toebul cxovrebas eweva. erT dRes igi sarecxi manqanis saxuravi ucbad gardai-
televiziiT moismens, rom kosmosSi da- qmneba kosmiuri xomaldis iluminato
Sifruli informaciis gagzavnas apireben rad, sauToo magida xan _ velosipedad,
dedamiwaze cxovrebis Sesaxeb. cxaddeba xan _ savarjiSo trenaJorad, xan _ kos-
konkursi, saukeTeso videomasala daiSi- monavtebis sawvrTnel centrifugad da
freba da kosmosSi gaigzavneba. filipe a.S. karadidan, romelSic filipe garda
sakuTari cxovrebis magaliTze iwyebs cvlili dedis tansacmels inaxavs, uceb
videofilmis gadaRebas dedamiwelTa Tojina-kosmonavti gadmodis da scenaze
Sesaxeb. sulieri da fizikuri martoobis damoukideblad moabijebs. sxva epizod-
tkivils, gausaZlis mdgomareobas swored Si ki igive kosmonavti-Tojina saxurav-
am videofilmis gadaReba umsubuqebs. Ta- iluminatoridan Semofrindeba scenaze
visi arsiT monumenturi da amavdroulad da dedad gardasaxul filipes xelebSi
Zalian intimuri istoria mogviTxrobs aRmoCndeba. Tojina-kosmonavti axald-
`civi omis~ periodSi sabWoTa kavSirisa da abadebul bavSvad gardaiqmneba. dedad
amerikis SeerTebuli Statebis kosmosis, gardasaxuli filipe skafandris mils,
mTvaris aTvisebasTan dakavSirebul Se- rogorc Wiplars, ise gadaWris, mere ta-
jibrze, rac ostaturadaa gadaxlarTuli kozec miartyams, rogorc axalSobils
ori Zmis istoriasTan. mecnierebi dedami- pirveli CasunTqvisas, Semdeg siaruls
welebisaTvis uxilav mTvaris nawils max- aswavlis... cxovrebis gzaze ayenebs...
inj mxares uwodeben. filipec Tavis Zmas liftis kari kosmosSi gasasvlel karad
maxinj anarekls uwodebs. iv Jaki speqtak- gardaiqmneba xolme da a.S. finalSi ki may-
lSi ramdenime personaJs ganasaxierebs. urebli haerSi molivlive filipes xedavs
maT Sorisaa cnobili sabWoTa kosmonavti _ uwonadobis gamaognebeli da ulamazesi
aleqsei leonovi, SeiZleba iTqvas, filipe scena TamaSdeba. efeqti, arekvlis prin-
kerpi. cipiT, scenaze grZel konstruqciaze
iv Jakis qmedeba, TamaSi gasaocrad damagrebuli sarkis daxriT miiRweva da
bunebrivia. es lakoniuri speqtakli mra- iseve gaorebulia, rogorc filipesTvis

,,Teatri da cxovreba~
71
erTmaneTSi gadaxlarTuli patara bina damaxasiaTebeli frazebi. kostiumebic
da kosmiuri samyaro. sarkeSi uwonadoba dabali donis mafiozebis Cacmulobas
aisaxeba, xolo Tavad personaJi scenis fi- mogvagonebs: mefe dankans TeTri kostiumi
carnagze `farTxalebs~. gamomsaxvelobiT acvia, zogierTs _ havauri perangi, uge-
saSualebebs robert lepaJis filosofi- movno brWyviala kabebi Tu fexsacmelebi.
uri da, amave dros, daxvewili iumoriT mokled, Sotlandiis mefe da didebule-
aRsavse teqsti amdidrebs. teqsts Zalian bi, reJisoris CanafiqriT, dabali donis
didi datvirTva aqvs, romelic mayureb- mafiozur klanad qceulan, romlebic
lisTvis, vinc inglisuri ena ar icis da cxovrebas ZiriTadad saeWvo reputaciis
titrebze uxdeboda Tvalis devneba, Sei- barebSi atareben. marTalia, speqtakli
Zleba Znelad aRsaqmeli iyos. kleCevskam daaxloebiT 10 wlis win dadga,
speqtakli adamianis martoobaze, oc- magram gaTanamedrovebis TvalsazrisiT,
nebasa da grZnobaze, pragmatizmsa da ide- ar vici ramdenad saintereso da aqtual-
alizmzea; mogviTxrobs ojaxis istorias, uri iyo maSinac da aris dResac Seqspiris
romlis wevrebsac erTmaneTis ar esmiT da `makbetis~ gadawyveta rogorc banaluri,
daZabuli urTierTobebi aqvT. konkursSi gangsteruli sagisa, miuxedavad imisa,
filipes gadaRebuli videomasala imar- rom yvelafer amas reJisori ironiiT gad-
jvebs _ mis namuSevars gagzavnian kosmos- moscems. magaliTad, yovel daZabul sce-
Si. kacs, romelsac cxovrebaSi arasdros nas, Tu epizods kleCevska meoce saukunis
umarTlebda, yvelaze sanukvari ocneba yvelasaTvis cnobili, popularuli musi-
auxdeba... kaluri hitebiT asrulebs.
speqtakli SiSiT gamowveuli Zalau-
23.09.13 Teatri opole, poloneTi, flebisaken swrafvazea. yvelaferSi da
`makbeti~ yvelas qmedebaSi SiSi mefobs. yvelas
sulmouTmenlad velodi maia kleCev- yvelasi eSinia... kleCevskas personaJebs
skas `makbets~. SarSan festivalis farg- aranairi siyvaruli ar amoZravebT. maT
lebSi misi `RmerTebis dacema~, manamde Soris arc makbetis da ledi makbetis urT-
poloneTSi `fedra~ da `zafxulis Ramis ierTobebia agebuli siyvarulsa Tu erT-
sizmari~ vnaxe. samive speqtaklma Cemze wa- maneTisadmi vnebian ltolvaze. speqtak-
ruSleli STabeWdileba datova _ orig- lSi dakargulia personaJTa _ pirovne-
inaluri gadawyvetiT da am reJisori- baTa Seqspiruli masStabi, urTierTobebi.
saTvis damaxasiaTebeli saTeatro eniT, prJemislav kozlovskis makbeti erTgvari
siRrmiT, piesebis Taviseburi wakiTxviT, maCoa, romelic judita paraZinskas vul-
msaxiobTa profesionalizmiT da a. S.. sul garul ledi makbets sakmaod agdebula-
vfiqrobdi, albaT, rogor vnebaTaRelvas dac ki eqceva xolme. amavdroulad, Jar-
daatrialebs kleCevska `makbetSi~. sam- goni rom vixmaro, igi ledi makbets `daC-
wuxarod, molodinma ar gaamarTla... ras morebuli~ hyavs.
vizamT, yvela reJisors, genialur, did maia kleCevskam imdenad `daamiwa~ Se-
reJisorebsac aqvT susti speqtaklebi. qspiris `makbeti~, rom Zalauflebis
`makbetis~ dasawyisi erTob original- simbolos _ gvirgvinis nacvlad, uge-
urad da sainteresod aRviqvi. reJisori movno brWyviala fexsacmelebi gamoiy-
speqtakls alqajebis sceniT iwyebs da xa- ena, romelsac makbeti gamefebis Semdeg
zgasmulad akeTebs citirebas pedro al- icvams. esec, albaT, koncefciidan, iro-
madovaris filmebidan. Seqspiris usqeso niuli damokidebulebidan gamomdinare.
alqajebi kleCevskam transvesistebad aq- dabali donis mafiozis Zalauflebis dam-
cia. mayurebeli darbazSi SesvlisTanave
xvdeba, rom moqmedeba Tanamedrove dro-
`mTvaris Sori mxare~
Sia gadmotanili. dekoracia avanscenaze
baris, xolo baris miRma sacxovrebeli
binis amsaxvelia. moqmedi pirebi, Seqspi-
ruli Sotlandiis mefeebi da didebule-
bi, reJisoris gadawyvetiT, kinofilmebSi
nanax mafiozebad arian qceulni. kleCev-
ska dramaturgiul teqsts yovelTvis Ta-
visuflad eqceva, Tavisebur adaptirebas
ukeTebs. amjeradac, Seqspirul teqstSi,
koncefciidan gamomdinare, uxvad aris
Sereuli mafiozebis metyvelebisTvis
#5-6
72
adasturebeli atributika ZviradRire- `godos molodinSi~
buli, ugemovno brWyviala fexsacmelebia.
moulodneli iyo agreTve, rom `Rmer-
Tebis dacemisgan~ gansxvavebiT `makbetSi~
kleCevskas Zaladobis naturalisturi
scenebi TiTqmis ara aqvs gamoyenebu-
li. arada, speqtaklze rom mivdiodi,
vfiqrobdi, albaT, ra Semzaravi Zalado-
bis scenebi eqneba gakeTebuli-Tqo. `mak-
betSi~ erTaderTi aseTi scena makdafis
col-Svilis mkvlelobaa. mokled, imedga-
cruebuli davrCi. molodinma, rom vnaxav-
di ucxouri programis erT-erT saukeTe-
so speqtakls, ar gaamarTla. saintereso,
Rrma, vnebebiT aRsavse warmodgenis nacv-
lad, SeiZleba iTqvas, gaTanamedrovebuli rkinis konstruqciis gareT, reJisorma
`makbetis~ erTob zedapiruli gadawyveta ori savarZeli, magida naTuriT, magidis
vixile. gverdiT ki gongi dadga. es mokarnaxis,
speqtaklis warmmarTvelis kuTxea. mo-
24.09.13 Teatri radu stansa, karnaxe qali iwyebs warmodgenas, samuSao
rumineTi, `godos molodinSi~ qaRaldebiT Semodis scenaze, ikavebs adg-
festivalis farglebSi, mozard may- ils, dahkravs gongs da mayureblis Tval-
urebelTa TeatrSi gamarTul Sexvedraze win, bolo gongis xmamde, TamaSdeba godos
silviu purkaretem sazogadoebas gaumxi- molodinis istoria. yovel axal epizodsa
la, rom mas ara aqvs speqtaklebze muSao- Tu scenaze gadasvla swored gongis xmiT
bis raime konkretuli meTodi. yovel axal xdeba. reJisorma speqtaklis garkveuli
nawarmoebze muSaobisas igi sxvadasxva ritmi Seqmna gongis saSualebiT. garda
meTods iyenebs _ nawarmoebidan, speqtak- amisa, igi TiTqos migvaniSnebs, rom yvela
lis koncefciidan, saTqmelidan da gare- da yvelaferi amqveynad marTulia. samuel
moebidan gamomdinare. marTlac, wels beketis piesis personaJebis meSveobiT,
Cven vixileT misi ori radikalurad gansx- purkarete kidev ufro gamZafrebulad
vavebuli stilistikis speqtakli: `godos gviCvenebs Tanamedrove adamianis cxovre-
molodinSi~ da `guliveris mogzauroba~. bas. or usaxlkaros magaliTze, mayureb-
saintereso faqtia isic, rom romanis gas- lis Tvalwin TamaSdeba, Tu ras grZnobs,
cenurebisas mas ara aqvs winaswar momza- ras ganicdis, raze fiqrobs Tanamedrove
debuli scenari. improvizaciulad, msax- adamiani. reJisori gviCvenebs usasrulo
iobebTan, mxatvarTan, kompozitorTan samyaros aRqmas adamianis sulsa Tu gone-
erTad qmnis speqtakls da mravali versi- baSi, ra ususuria mudam mTxovnelis rol-
idan tovebs imas, rac, misi azriT, saWiro Si myofi adamiani. ara aqvs mniSvneloba,
da aucilebelia. ras iTxov, arc beketis didisa da gogos
TeTri da Sindisferi fardebiT Semo- axsovT wesierad, ra moiTxoves.
sazRvrul rkinis konstruqciaSi moaTav- rogoria Cveni roli am yvelaferSi? _
sa silviu purkaretem `godos molodinis~ ekiTxeba erTi meores. _ Cven mTxovnelebi
personaJebi: estragoni da vladimiri. varT.
meoce saukunis genialuri dramaturgis _ aseTia pasuxi. adamianis roli am sa-
samuel beketis gamouval mdgomareobaSi myaroSi mTxovnelis rolia. mTavari is ki
myofi gmirebis moqmedebis areali kidev ar aris, ras iTxov, mTavaria, ra mogecema.
ufro SezRuda. dekoracia ufro metad gogosa da didis msgavsad, romelTac ar
sulisSemxuTav atmosferos qmnis. re- axsovT konkretuli Txovna, yvela ada-
Jisorma konstruqciis SigniT, erT mxares mianisTvis mniSvnelovania bedis gansaz-
gamxmari xe Camokida, meore mxares ki, kon- Rvra... antikuri tragediebidan moyole-
struqciis gareT, didi naTura. uimedobis buli dRevandel dRemde, yoveli didi
atmosferoSi gamxmar xeze amosuli erTi dramaturgis mTavari SekiTxva, problema,
mwvane foToli TiTqos imedis naperwka- kacobriobis mudmivi safiqrali, bedis-
lia. didi naTura ki inTeba im momentebSi, weris Temaa. vis ra bedi, ra roli ergo.
rodesac didis da gogos eCvenebaT, rom zogi usaxlkaro maTxovaria, zogi pocos
am gauTavebeli, momabezrebeli molodi- msgavsi eqspluatatoria, zogi lakisnairi
nis Semdeg godo, bolos da bolos, mova. utyvi, damcirebuli monaa... speqtaklSi,
,,Teatri da cxovreba~
73
iseve, rogorc piesaSi, sulisSemxuTav, arian. zogi iqve mSobiarobs, zogi fex-
molodiniT damZimebul didisa da gogos mZimedaa da amasTanave, yovel maTgans,
samyaroSi iumorsac aqvs Tavisi adgili. 2-3 bavSvi xelSi an zurgze mokidebuli
p
P urkarete beketis msgavsad ar cdilobs an iRliaSi amoCrili hyavs. scenaze Semo-
problemebze pasuxis gacemas. ra aris es agoreben mogrZo, morgSi arsebul msgavs
godos molodini _ raRacis imedi? daus- magidebs da mwkrivSi awyoben. dedebi bavS-
rulebel godos molodinze mayurebeli vebs fulze cvlian. Cvilebs am magidebze
Tavad unda dafiqrdes. saWiroa ki godos grovebad awyoben. Semodis yasabi didi
molodini? daniT xelSi. iRebs CaquCs, arCevs bavS-
vebs da am CaquCiT klavs, cocxal Tevzs
25.09.13 Teatri radu stansa, momzadebis win Tavs rom uWeWyaven xolme,
rumineTi, `guliveris mogzauroba~ zustad ise. yasabi aaTlis da cecxlze aa-
`guliveris mogzaurobas~ SeiZleba vu- SiSxinebs Cvili bavSvis xorcs, gasasinjad
wodoT srulyofili, didi tilo, STam- awvdis scenaze myof mozards, romelic
beWdavi, gamaognebeli sanaxaoba. es aris svifti-guliveris bavSvobis gansaxiere-
vizualuri, gamomsaxvelobiTi saSualebe- baa. uceb, scenis siRrmeSi ori uzarmaz-
biT Seqmnili speqtakli, sadac reJisorma ari virTxa Caivlis, Semdeg meore mxridan
verbaluri mxare minimumamde daiyvana. aki scenaze Semodian, mozards uaxlovdebi-
Tavadac aRniSna purkaretem, rom xSirad an, am xorcs arTmeven da miirTmeven. re-
saTeatro ena, Teatris gamomsaxvelobi- Jisori migvaniSnebs, rom adamiani-iahu
Ti saSualebebi sityvebze ufro kargad virTxaze amazrzeni arsebaa. virTxebi
gadmoscems saTqmels. Tavisi koncefciis kvdebian, maTi tyavidan ki adamianebi
gadmosacemad ki speqtaklSi, sxvadasxva gamoZvrebian. es epizodi, iseve, rogorc
forma gamoiyena da gaaerTiana _ dra- mTeli speqtakli, realuris, siurealis-
matuli Teatri, marionetebis Teatri, turis, sizmriseulis zRvarzea gakeTe-
musikaluri Teatri, Crdilebis Teatri... buli. raRac momentSi ggonia, rom es am
am yvelafris harmoniuli SerwymiT pur- mozardis koSmaruli sizmaria.
karete gviCvenebs, Tu ra daundobeli, saocrad efeqturia Crdilebis Teat-
sazizRari arsebaa adamiani _ iahu... ris principiT gakeTebuli epizodi,
silviu purkaretem sruliad axlebu- romelSic mayureblis Tvalwin Caivlis
rad gaiazra da dagvanaxa jonaTan sviftis guliveris jujebTan da Semdeg goli-
nawarmoebi. Tavisi saTqmelis gasamZaf- aTebTan mogzaurobis scenebi. aseve ST-
reblad man mwerlis sxva nawarmoebebic ambeWdavia bordelis epizodi, romlis
gamoiyena. magaliTad, Cvili bavSvebis mTavar lamazman korinas yvelaferi xe-
daundobeli mokvdinebis, maTi xorcis ta- lovnuri aqvs. aq reJisorma cocxali msax-
faze aSiSxinebis da Wamis scena, romelmac iobebi marionetebs Seurwya _ msaxiobTa
Sezara, suli amoutriala mayurebels, re- Tavebi da marionetTa sxeulebi.
Jisors aRebuli aqvs sviftis novelidan reJisoris koncefciiT, scenaze gaTa-
`mokrZalebuli mosazreba, rogor avari- maSebuli ambavi moxucebuli, gonebrivad
doT irlandiis Rarib ojaxebs tvirTi _ degradirebuli, invalidis etlSi myofi
Svilebi~. scenaze Raribi, orsuli qalebi jonaTan sviftis, misi gmiris _ guliver-
is da mozardis (romelic sviftis bavSvo-
bis, ucodvelobis simbolos gansaxiere-
`guliveris mogzauroba~ baa) monaTxrobia. speqtaklis dasawyisSi
savarZelSi CabrZanebuli svifti gadaS-
lis wigns da is-isaa unda daiwyos Txro-
ba, rom uknidan sulierad daavadebulTa
TavSesafris binadari qalebi mieparebian
da TavSi niCabs Cascxeben. swored amis Sem-
deg iwyeba misi siurealisturi xilvebi.
pirveli, rac mas elandeba, Tavisive bavS-
vobaa. scenaze Cndeba xis cxenze amxedre-
buli mozardi. purkarete ZiriTadad dae-
yrdno `guliveris mogzaurobis~ meoTxe
nawils `huinhnhmebis qveyanaSi mogzauro-
bas~, romlis binadarni Wkviani, keTilSo-
bili cxenebi da amazrzeni, cxovelis ms-
gavsi adamiani-iahuebi arian. moqmedebis
#5-6
74
dawyebamde, mayurebelTa darbazSi Sesv-
lisas reJisorma scenaze cxenis formaSi `dakarguli~
gamowyobili qalebi ganalaga. speqtakli
ki scenaze cocxali cxenis CatarebiT
iwyeba.
purkarete apokalifsur sanaxaobas
imedis sxiviT amTavrebs. sakuTar TavTan
gaucxoebuli svifti-guliveri SeerT-
deba wmindasTan, sufTasTan _ Tavis bavS-
vobasTan. iahuebs mozardis simpaTiis
mopoveba surT, magram bunebidan gamomdi-
nare, Tan aTasgvar sazizRrobas sCadian.
bolos ki, TiTqos warsulis CamoSoreba
surTo, gaSiSvlebulebi rCebian mis wi-
naSe. mozardi TeTrialqnian gemebs moas- toves. SigadaSig mis gonebaSi uecari de-
rialebs scenaze, zogierTi iahu cdilobs nis dartymis msgavsad warsulis, bavSvo-
gaWylitos, gaanadguros es gemebi, magram bis mogonebebi kinokadrebiviT gaielvebs
mxolod erTis Tu oris gadaTelvas Se- xolme. reJisorma TiTqos ubralo, magram
Zleben. scenaze invalidis etlSi myofi amave dros zust vizualur gamoxatule-
svifti bRavis _ ar minda viyo iahu, ar bas miagno. Sav CarCoSi Casmul kinofiris
minda viyo adamiani... TeTrebSi gamowyobi- kadrSi cocxldedeba lilis mogone-
li mozardi mas muxlebSi ujdeba, exuteba bebi. lilis jer xmebi esmis, bavSvis xma,
da Tan amSvidebs _ is xar, rac xar, ver luRluRi espanur enaze. scenis siRrmeSi
gaeqcevi imas, rac xar... gamWvirvale ked- kadri Caivlis _ patara bavSvi (marione-
lis miRma ki cxeni Cndeba, romelic balaxs ti) mReris, mas deda ealerseba. vizualur
Zovs. efeqts, situaciis mixedviT, tonalobaSi
cvalebadi ganaTeba amZafrebs. reJisori
27.09.13 kompania `Geko~, didi TandaTan lilis warsulis, bavSvobis sx-
britaneTi, `dakarguli~ vadasxva epizods gviCvenebs. xandaxan
festivalis programaSi gamocxadebul warsulis mogonebebi lilis gonebaSi da-
speqtaklebs Soris Tbiliseli mayurebe- zianebuli, bundovani kadris saxes iRebs.
li, albaT, yvelaze metad kompania `G eko~- am SemTxvevaSi lahavi kinofiris gadax-
s `dakargulis~ xilvas eloda. reJisorma vevis principiT Tavidan iwyebs kadrebis
da msaxiobma amiT lahavma jer kidev 2009 Cvenebas. lili TiTqos cdilobs ra-
wels moxibla mayurebeli `SineliT~. ma- Rac mTavari, mniSvnelovani gaixsenos.
Sin, kompania `G eko~-s ori speqtakli unda swored misi gaxseneba daexmareba lilis
eTamaSa. TbilisSi amiT lahavis saxeli uc- gaerkves sakuTar TavSi, moawesrigos
nobi iyo. albaT, amitomac pirvel speqtak- gare samyarosTan, megobrebTan, qmarTan,
lze naxevramde Seivso darbazi. Semdeg, zogadad, adamianebTan urTierToba. am
rodesac xma gavarda _ `Sineli~ festi- mogonebebidan cdilobs lili sakuTari
valis programis erT-erTi saukeTeso pirovnebis Seqmnas, agebas. lilis warsuli
movlenao, speqtaklis naxvis msurvelTa da awmyo cxovrebis scenebi mTeli speqtak-
raodenobam imdenad imata, rom organiza- lis ganmavlobaSi erTmaneTSia gadaxlar-
torebs damatebiTi warmodgenis daniSvna Tuli. dasawyisSi warsuli Sorsaa, magram
mouwiaT. TandaTan uaxlovdeba da TiTqos erwymis
fizikuri cekvis Teatraluri dasi 2001 mis awmyos. kinofiris Sav CarCoSi Casmuli
wels amiT lahavma did britaneTSi Camoay- kadrebi scenis siRrmidan nel-nela win
aliba Tavis megobrebTan erTad. 6 war- moiweven. xandaxan reJisori gamsxvilebis
modgenas, romlebic kompaniam dRevandel efeqtsac mimarTavs xolme. magaliTad,
dRemde Seqmna, didi warmateba xvda wilad kadrSi lilis mSoblebi da megobrebi ari-
inglisSi Tu saerTaSoriso festivalebze an. kadridan lilis deda mayurebelTan
Cvenebisas. maT ricxvSia `dakargulic~. ufro daaxloebul axal kadrSi (Sav Car-
speqtaklis mTavari gmiri lili saku- CoSi) gadadis. lilis mSoblebis urTier-
Tari Tavis ZiebaSia. imisda miuxedavad, Tobis gaxseneba nel-nela centralur
rom cdilobs cxovrebis mdinarebas ar adgils ikavebs. swored es mogoneba aiZu-
CamorCes, imuSaos, gaerTos megobrebTan, lebs lilis, gadaafasos Tavisi cxovreba.
hyavdes Seyvarebuli, gaTxovdes _ igi am rTuli Ziebis gzaze lilis damxmare hy-
sul ufro metad ganicdis sulier simar- avs, romelsac Tavad reJisori amiT laha-
,,Teatri da cxovreba~
75
`platero...~ inglisurze, germanulze mimdinareobs.
aRsaniSnavia mTavari rolis, lilis Sem-
sruleblis jorjina robertsis profe-
sionalizmi, romlis TamaSSic Serwymulia
fizikuri moZraobis da dramatuli Teat-
ris msaxiobi.
`Cveni mizania STavagonoT, gavarToT
da davafiqroT mayurebeli~ _ acxade-
ben kompania `G eko~-s mesveurebi. Tavi-
anTi ulevi fantaziiT lahavma da misma
Tanamoazreebma namdvilad daafiqres da
gaarTes Tbiliseli mayurebeli.

29.07.13 erevnis mozard mayurebelTa


vi ganasaxierebs. italiur enaze mosaubre saxelmwifo Teatri, somxeTi,
personaJi SeiZleba aRviqvaT moZRvrad, `marseli~
an eqimad an sulac uaxloes sulier me- ZiriTadi programis farglebSi
gobrad... swored es personaJi exmareba gviCvenes erevnis mozard mayurebelTa
lilis Rrmad Caixedos Tavis sulSi da iq saxelmwifo Teatris speqtakli `marseli~
moZebnos is mogoneba, romlis gaxseneba- (reJisori da scenografi akof kazanCiani).
sac ase Zlier cdilobs. reJisorma li- warmodgena mogviTxrobs edit piafis
lis sulis siRrmeebSi Cawvdomac gamosaxa udidesi siyvarulis, marsel sedanis
vizualurad. lilis rentgenis suraTis tragikuli daRupviT gamowveul momRer-
Sua nawilSi ganaTebuli, momrgvalo for- lis gancdebze. reJisori da msaxiobi mar-
mis raRac moCans. amiT lahavis personaJi iam kazanCiani fizikuri qmedebisa da sim-
amouRebs lilis am ganaTebul nawils anu Reris (edit piafis 12 simRera sruldeba)
suls, Caudebs patara yuTSi da xelSi awv- SerwymiT cdiloben gadmoscen marselis
dis. scenaze mravali aseTi ganaTebuli gardacvalebis Semdgomi, tkiviliT aRvsi-
yuTi Cndeba, romlebic Semdeg TiTqos li momRerlis cxovreba. speqtaklSi aris
erTiandebian da erT mTlianobas qmnian. dramatuli, fizikuri qmedebisa da musi-
SigadaSig amiT lahavis personaJi axsenebs kaluri Teatris formebis gaerTianebis
lilis, rom man mTavaria Rrmad isunTqos... mcdeloba. Cemi azriT, ufro swori iqne-
Zalian efeqturi da gulisamaCuyebelia boda misi Cveneba programa New-s farg-
finaluri scena. lili, rogorc iqna ix- lebSi.
senebs, rom bavSvobaSi misi saTayvanebeli,
sayvareli mSoblebidan erT-erTi qreba. 01.10.13 maikl marani da
qreba misi ulamazesi, mocekvave deda. man marjaniSvilis Teatri, `platero,
bavSvobaSi deda dakarga. qvecnobierSi mogzauroba viriT~
mimaluli am tkivilis amotivtivebis Sem- espaneli mwerlis, nobelis premiis
deg lili Tavisufldeba. avanscenaze laureatis, xuan ramon ximenesis nawar-
lili, xolo siRrmeSi, maRla, kadrSi Cas- moebebis mixedviT Seqmnili speqtakli
muli deda erTad cekvaven... lili dedas `platero, mogzauroba viriT~ maik mara-
uyviris _ deda, me vcekvav! nisa da levan wulaZis erToblivi proeq-
n. gogolis `Sinelisgan~ gansxvavebiT, tia. adaptirebuli teqstis avtori maik
dramaturgiuli TvalsazrisiT, `dakar- marania, reJisori _ levan wulaZe, xolo
guli~ SeiZleba naklebad sainteresoa, ma- araCveulebrivi Tojina platero nino
gram araCveulebrivad aris ganxorciele- namiWeiSvils ekuTvnis, warmodgenaSi say-
buli vizualurad. msaxiobTa stilize- varel virukas Tavad Semqmneli acocx-
buli moZraobebi, romelTa sxeulebi lebs. ramdenime epizodisagan Semdgari
ufro mets gamoxataven, geubnebian, vi- speqtakli mwerlis mSobliur qalaq mogu-
dre sityvebi, lamazi cekvebi, kinokadris eraze, mis mSvenier landSaftsa Tu bune-
efeqtis gamoyeneba, ganaTeba, musika _ es baze, mcxovreblebze, wes-Cveulebebze
yvelaferi erTianobaSi sityvebze ufro mogviTxrobs. SemoqmedebiTma jgufma,
metis mTqmelia. am speqtaklSic, `Sine- kreig ogdenis originaluri musikis, nino
lis~ msgavsad, verbaluri mxare minimu- namiWeiSvilis virukas, maik maranis da le-
mamdea dayvanili. is mcireodeni laparaki van wulaZis fantaziis wyalobiT, erTob
ki, rac aris darCenili, sxvadasxva enaze poeturi sanaxaoba Seqmna.
_ italiurze, frangulze, espanurze,

#5-6
76
03.10.13 emilio romanas Teatri, yvelas, vinc adamianis uflebebsa da, rac
pipo delbonos dasi, italia, mTavaria, Tavisuflebas laxavs.
`brZolis Semdeg~ pipo delbono teqstebis gamxmovane-
Teatrisa da kinos reJisori, msaxiobi, belia, romelic erTveba xolme moqmede-
mwerali pipo delbono axali saTeatro baSi. raRac momentebSi reJisori da msax-
enis ZiebaSi sxvadasxva qveyanaSi (indoeTi, iobebi mayurebelsac rTaven qmedebaSi.
bali, CineTi) mogzaurobda, muSaobda, ec- mZime, emociurad datvirTuli teqstis
noboda maT tradiciebs da nel-nela qm- Semdeg reJisori cdilobs mayureblis
nida Tavisas. 1987 wels pina bauSi gaicno, ganmuxtvas sxvadasxva ironiul-kome-
romelmac igi samuSaod miiwva vupertalis diuri scenebiT. dedaCemi sul mTxovda,
sacekvao TeatrSi. pina bauSma mis cxovre- _ pipo, nu dgam aseT mZime speqtaklebs,
basa da SemoqmedebaSi udidesi kvali da- Seitane cota mxiaruleba da qristianul
tova. italiis qalaq modenas `emilia roma- Rirebulebebze aage isini. meris sityviT
nos~ Teatris da silvio purkaretes dasis gamosvlis komikur epizods delbono de-
erToblivi namuSevari `brZolis Semdeg~ das uZRvnis. meri didi saTvaleebiT da
reJisorma miuZRvna Tavis usayvarles ada- sasacilo, qera parikiT poeziis festi-
mianebs, romlebic dRes cocxlebi aRar vals xsnis da grZel, gauTavebel, uazro
arian _ dedas, pina bauSs da sxvebs. sityvas warmoTqvams, Zalian unda Tavi
SiSveli nacrisferi kedlebi, scenis moawonos sazogadoebas. ori poetis mier
siRrmeSi ganlagebuli wiTeli skamebi. mokle, magram meris sityvaze aranakleb
ismis xmauri, xmebi, personaJebi Semodian uazro leqsebis wakiTxvis mere mayure-
scenaze da ikaveben TavianT adgilebs. bels festivalze cekviT arToben. sami
kostiumebi ZiriTadad wiTel da Sav fe- pesonaJi: donald daki, jambazi da wiTel
rebSia gadawyvetili. reJisori erTgvar kabaSi gamowyobili ballerina, TiTqos
stopkadris efeqts qmnis. kedelze Cndeba meqanikuri Tojinebi ariano, energia rom
oqrosfer CarCoSi Casmuli kaTolike pa- eclebaT, maT dasamuxtad sagiJeTis sani-
dres foto, romelic aziarebs fotos trebis formaSi gamowyobili personaJebi
orive mxares _ mdidruli WaRebi, scenaze gamodian da momarTaven xolme.
ki gaSeSebulan Zlierni ama qveynisa, saero speqtaklSi monawile bobo, romelic
Tu saeklesio maRalCinosnebi. TiTqmis mTeli qmedebis monawilea da sx-
italiis gaerTianebis 150 wlisadmi miZ- vadasxva personaJs ganasaxierebs, pipo
Rvnili opera, ekonomikuri krizisidan ga- delbonom SemTxveviT gaicno sagiJeTis
momdinare, biujetis Semcirebis gamo, ar karis zRurblze. mas mere isini ar Sor-
Sedga. reJisors baletis dadgma SesTavaz- debian erTmaneTs. bobom Cems cxovrebaSi
es. sabolood ki iSva dante alegieris, an- bevri ram Secvala, bevr rameze damafiqra
tonen artos, franc kafkas, reiner maria da sxva mxridan damanaxa _ gviyveba re-
rilkes, alexandra pizarnikis da uolt Jisori. aE m sxva TvaliT danaxul samyaros
uitmenis nawarmoebebis mixedviT Seqmnili gadmoscems pipo delbono vizualu-
teqsti. am azrTa mdinarebidan, romelic rad sxvadasxva epizodSi. gaSiSvlebuli,
samSoblos siyvarulze, omis saSinelebe- uflebaayrili, damcirebuli, damonebu-
bze, adamianis fsiqikaze, SeSlilobaze, li qalis rokva, romelsac kedlebs gas-
gaucxoebaze, monobazea, reJisori cekvis, wvriv skamebze ganlagebuli adamianebi
fizikuri moZraobis, verbaluri Teatris xels kraven, ar icodeben, ar exmarebian.
da kinoxerxebis gamoyenebiT gasaocar bolos acaxcaxebuli, natanji qali scenis
sanaxaobas qmnis. warmodgenaSi teqsts, SuagulSi TiTqos usulod emxoba.
musikas (umeteswilad verdis nawarmoe- reJisors wiTeli vardebis Taiguli ga-
bebi) da vizualur mxares erTnairi dat- moaqvs da avanscenaze debs. manamde ori
virTva aqvT. sigiJisa da segregaciis Te- qali mayurebelTa darbazidan scenaze
maze agebul speqtaklSi erTmaneTs har- adis, pipos gamoelaparakebian, kedel-
moniulad erwymis sityvebi, saxeebi, sim- Tan dgebian da iwyeben gacxovelebul
boloebi, metaforebi, musika, romlebic laparaks, Tan icinian. erT-erTi pina bau-
videoinstaliaciebis meSveobiT sxvadasx- Sis mocekvave iyoo _ gviyveba reJisori,
va xilvebSia gadaxlarTulia mayurebels, axla cota mosuqda, magram ara uSavs, isev
emociiT avsebs, magram aq, am sanaxaobaSi kargad cekvavso. _ icekve, icekve, Torem
logikur Tanmimdevrobas ar unda eZebde. daviRupebiT, wamoiZaxebs xolme pipo da
reJisorma speqtaklSi warmoaCina politi- Tavadac ebmeba cekvaSi, romelsac jer pi-
kuri, socialuri da Tan, Zalian piraduli nas mocekvave iwyebs da Semdeg kidev orni
Temebi. igi amxels mTavrobas, eklesias, uerTdebian. reJisorma am eqspresiuli,
,,Teatri da cxovreba~
77
emociuri cekviT gviTxra, gvagrZnobina bakunic uerTdeba da garkveuli ritmi
is, rasac sityvebiT ver gadmoscem. raRac iqmneba. xuTive qali Camwkrivdeba avan-
SegiZlia Tqva sityvebiT, raRac ki moZ- scenaze. iwyeba fiqrTa nakadis gadmo-
raobaSi gadmosce. yE velaferTan erTad es frqveva. rigrigobiT TiToeulis amonaTe-
epizodi pipo delbonos pina bauSisadmi biT, yoveli maTgani cdilobs Tavisi az-
udidesi siyvarulis, pativiscemis gamomx- rebi, wuxili, survilebi gagviziaros.
atvelic iyo. isini mxolod erT sityvas an winadadebas
gulisamaCuyebeli, emociurad datvir- amboben. Semdeg mamakacebi uerTdebian.
Tuli, admianuri sikeTiT aRsavse dasas- monacvleobiT, xan qalebi arian ususurni,
ruli SemogvTavaza pipo delbonom. TeTri mamakacebi maT marionetebad iyeneben, am-
gedis personaJi, romelic manamade TeTri cireben, xelmZRvaneloben. Semdeg situa-
gedis sasikvdilo cekvas asrulebda, erT- cia icvleba da ukve mdedrobiTi sqesis
erT kars aRebs, gamoaqvs skami, dgams avan- mamakacebze hegemoniis mowmeni vxdebiT.
scenaze, Semdeg bobo gamohyavs scenaze da msaxiobTa fizikuri qmedebebi xan SiSs,
svams am skamze. mas speqtaklSi monawile xan mxiarulebas, xan sigiJes, xan siyvar-
qalebi Semoexvevian da eferebian. TiTqos uls, xan zizRs, xan vnebas, xanac dabneu-
sagiJeTSi, Caketil sivrceSi gatarebuli lobas gamoxatavs. Zalian kargad aris ga-
50 wlis sanacvlod siyvaruliT, siTboTi keTebuli `saqmiani~ mamakacebis epizodi.
misgan patiebas iTxoven. magidebiTa da skamebiT isini ofisis situ-
P acias qmnian. yoveli maTgani ZiriTadad
programa New fizikuri qmedebebiT da JestikulaciiT,
xan ki, uazro sityvebis raxaruxiT, mag-
22.09.13 timiSoras germanuli aliTad, ricxvebis CamoTvlis kaskadiT
Teatri, rumineTi, `Derdiedans~ sxvadasxva intonaciaSi, cdiloben erTma-
festivalis programa New-Si warmod- neTze upiratesobis mopovebas. reJisori
genili pirveli speqtakli `Derdiedans~ cdilobs adamianTa cxovrebis sxvadasxva
rumineTis `germanuli saxelmwifo Teatr epizodi, maTi Sinagani mdgomareoba iumo-
`timiSoras~ produqciaa. koncefcia da ris elementebiT Seferili sxvadasxva
reJisura florin fierous ekuTvnis. pro- fizikuri qmedebiT gadmosces.
grama New-Si monawile Teatraluri das-
ebi Tu kompaniebi ZiriTadad axalgazrda 25.0913. kalo koleqtivi, fineTi,
reJisorebisa da msaxiobebis namuSevrebs `Cveni kidurebis nawilebi~
warmoadgenen. isini eZeben axal saTeatro fineTis kalo koleqtivma (Kaloo Collective)
formebs, qmnian erTgvar laboratoriebs. mayurebels SesTavaza mxiaruli warmod-
umetes SemTxvevaSi es Ziebebi gamomsax- gena `Cveni kidurebis nawilebi~. speqtakli
velobiT xerxebs moicavs, albaT, ami- cirkis, jambazebis Sous, cekvis, komediis,
tomac, verbaluri mxare maT speqtaklebSi saTeatro xelovnebis nazavs warmoadgens.
minimumamdea dayvenili. `Derdiedans~-sis sanaxaoba gxiblavs uSualobiT, eqscen-
SemoqmedebiTi jgufic Tavisi saTqmelis trikulobiT. msaxiobebi raRac momenteb-
mayureblamde mitanas fizikuri moqmede- Si mayurebelsac rTaven qmedebaSi. o O r
bebis, Jestikulaciis, sxeulis saSuale- masxaras scenaze speqtaklis rekviziti Se-
biT cdilobs. teqsti Zalian cotaa da moaqvs: skamebi, magida, yuTebi. erTi didi
ZiriTadad adamianTa fiqris nawyvetebad, yuTidan qalis biusti moCans. or kac-masx-
danawevrebulad gadmocemas emsaxureba. aras mrgvlad dagragnil xaliCaSi gaxveu-
mwiri dekoracia _ sacxovrebeli saxlis li qali amohyavs. xaliCas scenaze afenen,
gare fasadi, sapirfareSo, grZeli kibe, masxara qali xaliCis SuagulSia. nel-ne-
velosipedi, samkuTxedi scenis siRrme- la, mondomebiT asworeben xaliCas, emza-
Sia ganlagebuli. speqtaklSi 10 msaxiobi debian warmodgenis gasamarTad, uneblied
monawileobs: xuTi qali da xuTi mamakaci. quCis moxetiale histrionebi gaxsendeba.
scenis siRrmeSi, dekoraciis garemoSi jambazebis warmodgena sxvadasxva epizod-
odnav amonaTebul skamebze qalebi sxe- etiudebisagan Sedgeba: yavadanisa da yavis
dan. isini nel-nela, rigrigobiT dgebian momzadebis, qalTan arSiyis, kafeSi mim-
da qaRaldis stikerebis dakvras iwyeben tanisa da klientebis, yvavilebiT gaTa-
iatakze, Semdeg sxeulze. stikerebze, al- maSebuli kocnis scena, skamze dajdomis
baT, mokle Canawerebia, romlebsac vxma- Sejibri, dasartyami instrumentebisa da
robT imisaTvis, rom esa Tu qvemodan gana roialis Sejibri, qali mtversasrutiT da
is saqme, azri, idea CaviniSnoT. stikerebs a. S.. jeni kalos, sampo kurpas da tom mon-
xmauriT akraven, mere am xmaurs fexebis ketonis speqtakli absurdisa da eqscen-
#5-6
78
trikuli jambazobis naerTia. mayurebels tiomkini). damdgmelebma dostoevskis
xiblavs msaxiobebis fantazia, uSualoba, romanis `idiotis~ pirveli nawilis insce-
iumori. maT mier SemoTavazebuli sanaxao- nireba SemogvTavazes. CemTvis gaugebaria,
bidan mxiarul guneba-ganwyobaze myofi, rogor unda moaxerxo aseTi uintereso,
dadebiTi muxtiT aRvsili gamodixar. momabezrebeli, damRleli speqtakli Se-
qmna. oTxi saaTis ganmavlobaSi scenaze
27.09.13 kompania `sputniki~, dania, faqtiurad araferi xdeboda. saerTod
`zenitis AM/FM ~MF ar arsebobda aranairi qmedeba, SeiZle-
kompania `sputnikma~ daniidan fizikuri ba iTqvas, rom msaxiobebi ubralod te-
Teatris da Tanamedrove cirkis element- qsts kiTxulobdnen. programa New-Si
ebze agebuli naxevarsaaTiani sanaxaoba monawile axladSeqmnili axalgazrduli
`zenitis AM/FM~ warmoadgina. darbazSi Se- dasebi sainteresoa imiT, rom isini axali
sul mayurebels msaxiobi scenaze daxvda. saTeatro formebis, enis, gamomsaxvelo-
igi magidasTan, romelzec radio, Rvinis biTi Tu vizualuri saSualebebis Ziebebs
boTli, Wiqebi, vaSli ido, ijda da mSvidad warmoaCenen. peterburgelTa speqtaklma
elodeboda mayureblebis adgilebze gan- ki `naftalinis suniT~ gaJRinTa darbazi.
lagebas. moa asklof preskotis (avtori,
damdgmeli, Semsrulebeli) SemoTavaze- 01.10.13 tiumenis axalgazrduli
buli etiudi qalisa da mamakacis arSemd- Teatri `Angagement~,
gar urTierTobazea. raRacis molodiniT ruseTi, `nosferatu~
daRlili msaxiobis pozebi Suqis wuTier didi ZiebebiT arc tiumenis axalgazr-
anTeba-CaqrobasTan erTad icvleba. Sem- duli Teatri `Angagement~ gamoirCeoda.
deg warmosaxviTi paemanis scena TamaSde- speqtakli reJisorma oleg geTzim niko-
ba. aA m epizodSi gauTavebelma RviniT wu- lai koliadas piesis `nosferatu~-s mixed-
waobam araesTeturi STabeWdileba Seqmna. viT dadga. martod darCenili moxuci qal-
warumatebel paemans ki, qalis grZnobebis batoni, romelsac galiaSi gamomwyvdeuli
gamomxatveli, sakmaod lamazad da efeq- yvavis garda xmis gamcemi sxva aravin dar-
turad gakeTebuli, sacirko elementebiT Cenia, Tavisi tragikuli cxovrebis isto-
gazavebuli triukebis Sesruleba mohyva. rias gviyveba. CemodnebSi Senaxuli Zveli
magaliTad, gabmul Tokze siaruli da ma- nivTebi, romelic moxuc qalbatons surs
layebis gaWimva. samxareo dramatul Teatrs gadasces, misi
cxovrebis ama Tu im epizods acocxlebs
29.09.13 damoukidebeli proeqti, scenaze. TiToeul moyolil istorias vi-
israeli, `ra usasrulod, usazRvrod zualur-qmediTi gamoxatuleba mohyveba.
civa~ mas aRaravin darCa, ori da gardaecvala,
israelma damoukidebeli proeqtis sax- qmari loTobam imsxverpla, Svili jarSi
iT warmoadgina `ra usasrulod, usazRv- daeRupa. am Zveli nivTebis demonstri-
rod civa~. saqarTveloSi dabadebuli da rebiT igi xan bavSvobaSi, xan yrmobaSi,
gazrdili ebraeli poetis, nana SabaTaS- xanac axalgazrdobaSi brundeba. TamaSi,
vilis (romelic amaJamad israelSi cxov- Seyvarebuloba, gaTxoveba, dedoba... misi
robs) leqsebis Taviseburi interpreta- cxovrebis yvelaze mniSvnelovan etapebs
cia SemogvTavaza nana beraZem. nana beraZis acocxlebs nivTebTan dakavSirebuli mo-
koncefcia qalisa da mamakacis ganSore- gonebebi. speqtakli mxolod erT saaTs
biT gamowveuli tkivilis gamomxatvelia. grZeldeba, arc masSi monawile msaxiobebi
Tavad avtorma ki, speqtaklis Semdeg, may- _ igor kudriavcevi da leonid okunevi
urebels amcno, rom misi leqsebi or sam- TamaSoben urigod, magram raRac momen-
Soblos Soris gaxleCili, ori samSoblos tSi, reJisoris mier mignebuli _ mogone-
siyvaruliT aRvsili, ori samSoblos be- bebis vizualurad gacocxleba, romelic
diT dadardianebuli adamianis gancdebia. gauTaveblad meordeba, gbezrdeba.
wlevandel festivalze ZiriTad pro-
30.09.13 peterburgis Teatri gramaSi warmodgenili speqtaklebi
`~, ruseTi, `idioti. gamoirCeoda axali saTeatro enis ZiebiT,
dabruneba~ axali vizualuri teqnologiebis gamoy-
rogori ar unda iyos Tanamedrove Teat- enebiT, sxvadasxva saTeatro mimdinareo-
ri dRes, amis TvalsaCino magaliTi gax- baTa Serwymis mcdelobiT. samwuxarod,
ldaT peterburgis Teatr `~-s naklebad saintereso iyo programa New-Si
speqtakli `idioti. dabruneba~ (re- monawile axalgazrda dasebis namuSevre-
Jisorebi _ galina bizgu, aleqsei po- bi.
,,Teatri da cxovreba~
79

qarTuli speqtaklebis programa


laSa CxartiSvili

ukve mexuTe welia Tbilisis saerTa- velos SoTa rusTavelis Teatrisa da ki-
Soriso Teatraluri festivalis farg- nos saxelmwifo universitetis gamomcem-
lebSi erT-erTi yvelaze mniSvnelovani lobam kentavri.
RonisZieba qarTuli speqtaklebis pro- qarTuli speqtaklebis programa we
grama, igive `Georgian Show-Case~ imarTeba. lsac gamoirCeoda sxvadasxva for-
swored am programis wyalobiT, saSuale- mis, mimarTulebis, msoflmxedvelobis
ba gveZleva Tvali gadavavloT sruliad speqtaklebiT. warmodgenili iyo rogorc
qarTuli Teatris repertuars, radgan qarTuli Tanamedrove da klasikuri pie-
oTxi dRis ganmavlobaSi dedaqalaqis sebis scenuri interpretaciebi, aseve
Teatrebis scenebze bolo sezonis axali ucxouri moderndrama da klasika. gan-
namuSevrebia warmodgenili saqarTvelos sakuTrebuli STabeWdileba, bunebrivia,
regionuli Teatrebidan, romelsac es- ocdaaTze meti speqtaklidan mxolod
wrebian ara mxolod qarTveli Teatrm- ramdenimem datova. am warmatebas xeli
codneebi, aramed festivalis farglebSi Seuwyo ara mxolod speqtaklis xarisxma,
mowveuli ucxoeli kritikosebi, festi- aramed kargad momzadebulma titrebma
valebis direqtorebi, prodiuserebi, inglisur enaze, radganac garkveuli
saTeatro menejerebi da reJisorebi, speqtaklebi titrebis gareSe gaTamaSda,
romlebic dainteresebuli arian ko- rac arTulebda komunikacias ucxoel
produqciis SeqmniT. mayurebelsa da speqtakls Soris.
wlevandel programaSi ocdaToTxmeti
speqtakli iyo warmodgenili, maT Soris gronholmis meTodi
cxra _ saqarTvelos regionebidan. wl- Tu ginda Seiswavlo ra winaaRmdego-
evandel festivalSi, samwuxarod, monaw- bebi SeiZleba moyves cxovrebas, Cas-
ileoba ar miuRiaT baTumis, quTaisis, wvde adamianis xasiaTSi da Seiswavlo
senakis, zestafonis Teatrebs. aRsaniS- is mocemul situaciaSi, Temur CxeiZis
navia, rom bolo or dasaxelebul Teatrs es speqtakli unda naxo. gronholmis
xuTi wlis ganmavlobaSi arc erTxel ar meTodi - is speqtaklia, romelic uaR-
warmoudgenia speqtakli Tbilisis saer- resad aqtualur problemebsa da mniS-
TaSoriso Teatralur festivalze. vnelovnad sayuradRebo momavalzea
oTxi dRis ganmavlobaSi festivalis dadgmuli. xangrZlivi, magram saocrad
maspinZel sastumroSi `Holiday Inn~-Si cocxali speqtakli daZabuli siuJetiT
imarTeboda dilis Sexvedrebi, sadac da araCveulebrivi artistebiT gaiZu-
TiToeul Teatrs warmodgenili aqvs lebs, is meored naxo da daakvirde: geqne-
sareklamo masala, programebi, buklete- ba Tu ara igive reaqcia, rogorc es misi
bi, speqtaklebis videoCanawerebi da pirvelad naxvis dros gqonda.
xvdebian ucxoeul kritikosebs, warud- Temur CxeiZis es speqtakli nebismieri
genen sakuTar Teatrebs. tipis mayureblisTvis kvlevis sagani gax-
dilis Sexvedrebis dros gaimarTa Sar- deba, gansakuTrebiT maTTvis, vinc rome-
Sandeli saerTaSoriso simpoziumis masa- lime dawesebulebis xelmZRvanelia _
lebis krebulis kulturuli xidi meore amaTTvis speqtakli namdvili treining-
tomis prezentacia, romelSic qarTveli gakveTilia.
da ucxoeli Teatrmcodneebis naSromebia miuxedavad imisa, rom yvelaferi
dabeWdili Temaze aRmosavleT evropis speqtaklSi erT sibrtyeSi, drois erT
Teatri drosTan da drois winaaRmdeg, garkveul monakveTSi viTardeba zed-
romelic gamosacemad moamzada Teatris meti musikaluri Tanxlebis da stati-
kritikosTa saerTaSoriso asociaciis kuri dekoraciis (mxatvari gogi aleqsi-
saqarTvelos seqciam da gamosca saqarT- mesxiSvili) fonze, siuJeti dinamikurad

#5-6
80
da gamZafrebuli interesiT viTardeba. aucileblad unda davdga da rac Sei-
Temur CxeiZe ar gvTavazobs raime gansa- Zleba swrafad. piesa Tanamedrovea, is
kuTrebul fokuss, arc artistebs niR- sul raRac eqvsi Tu Svidi wlis win dai-
bavs gansakuTrebuli grimiT, gamorCeu- wera. piesas rom vkiTxulobdi, SevSfoT-
li saTeatro kostiumebiT da arc raime di, minda Cems mier gancdilis naxevari
gansakuTrebul reJisorul metafora- grZnoba mainc mivitano mayureblamde. me
mizanscenebTan gvaqvs saqme (Tu ar CavT- ar Sevudgebi imis moyolas, Tu razea is.
vliT gasaocar da moulodnel finals), vfiqrob, TiToeuli mayurebeli sakuTar
arc speqtaklSi monawile oTxi artisti: daskvnas gamoitans. Zalian minda yvela
nika TavaZe, eka CxeiZe, aleko maxarob- ise Sewuxdes, rogorc es me damemarTa pi-
liSvili da apolon kublaSvili mRerian esis kiTxvisas.
da cekvaven, mayurebeli rom Seiqcion. am speqtaklis mokle Sinaarss Segnebu-
maSin raSia saqme? ratom garindula dar- lad ar mogiyvebiT, raTa Cemi monaTxro-
bazi or saaTze met xans Sesvenebis gareSe biT meSinia ar dakargoT speqtaklis
darbazSi da sunTqvaSekruli misCere- naxvis interesi, Tumca getyviT, rom
bia scenas? es Temur CxeiZis universal- scenaze gaTamaSebuli, ufro sworad, si-
uri reJisuraa; sada, magram uaRresad marTlesTan maqsimalurad miaxloebuli
Rrma plastebiT, adamianebis sulebis TamaSis xerxi da istoria, romelsac re-
gaSiSvleba-CvenebiT saTeatro STambeW- Jisori mogviTxrobs, agaRelvebT, gan-
davi triukebisa da efeqtebis gareSe. aq gacvifrebT da gaTamaSebul istoriaSi
erTaderTi Teatraluri Txrobis xerxi CagiTrevT. speqtaklis moqmedi pirebi
da fokusi maRali xarisxis simarTlea, TavianT mravalsaxeobas aCveneben, maTi
araviTari TamaSi. Cvens win dganan SiSve- metamorfozebi ki mudmivad moulodne-
li msaxiobebi da reJisori, romlebic lia mayureblisaTvis. am samyaroSi yvela
gviyvebian erT Semawuxebel, amavdrou- yvelas akvirdeba da swavlobs. TiToeu-
lad gansacvifrebel istorias. li epizodis dasasruli morig siuprizs
Jordi galseranis gronholmis meTo- gvTavazobs. es moulodneloba ki gi-
di katalonieli dramaturgis is Ta- zidavs da giTrevs siuJetSi, sul imis
namedrove piesaa, romelic bolo dros molodinSi xar, neta, ra moxdeba... gaTa-
yvelaze metad moewona Temur CxeiZes. maSebul ambavSi zogierT maTgans uTana-
rogorc reJisori ambobs, deteqtivis grZnobT, zogze ki saSinlad gabrazdeb-
principiT dawerilma piesam masSi das- iT...
muli problemiT is SeZra. rogorc Cans, karga xania mayurebels ar unaxavs
reJisoris gancda imdenad didi iyo, rom aseTi laRi da TviTdajerebuli eka Cx-
is jer msaxiobebs, Semdeg ki mayurebel- eiZe, moazrovne da Seuvali nika TavaZe,
sac gadasdo. moCvenebiTi uSualobiT gamorCeu-
Temur CxeiZe: karga xania ase piesa ar li aleko maxarobliSvili da apolon
momwonebia, gamiCnda piesis mimarT im- yublaSvili. am ukanasknelisTvis debiu-
denad didi interesi, rom vTqvi: me igi tia marjaniSvilis Teatris scenaze.

`gronholmis meTodi~

,,Teatri da cxovreba~
81
Temur CxeiZem Tavis speqtaklSi civi- benefisod dgamen, ozurgeTis Teatrs,
lizebuli msoflios globaluri prob- marTlac hyavs uxucesi msaxiobebi, ma-
lema dasva, romelic winaswar gvamza- gram isini sxva Teatrebis uxucesebisa-
debs momavalTan Sesaxvedrad. speqtakli gan imiT gansxvavdebian, rom ufro mxned
gvafiqrebs da arCevanis winaSe gvayenebs. gamoiyurebian, gamarTulad metyvele-
TiToeuli adamiani unda dafiqrdes, ra ben da energiulad moZraoben scenaze.
aris misTvis Rirebuli, unda awon-dawo- yvelaze mniSvnelovani, rac am speqtakli-
nos situacia, raTa Cvens mier gadadg- dan damrCa, es ozurgeTis Teatris dasia,
mulma TiToeulma nabijma raime faTeraks romelsac potenciurad meti SeuZlia,
ar gadagvyaros. speqtakli aregulirebs vidre es am konkretul speqtaklSi gamov-
adamianis uflebebis zRvars, ramdenis linda. reJisori oTar kutalaZe dadgmi-
ufleba aqvs mas da ra dros, raTa ar gada- sas mTlianad daeyrdno literaturul
Telos sxva adamianis uflebebi da Rirse- pirvelwyaros da TiTqmis ar gadauxvevia.
bebi. Temur CxeiZe Cvens Tanamedrove piesis siuJetidan. Sesabamisad, arc amba-
samyaros xatavs. es samyaro ki farisev- vi dakargula da bolomde ikiTxeba piesis
lobiT, tyuiliT, metoqeobiT, uemo- yvela Sre (Tuki aseTi arsebobs), Tumca,
ciobiT gaxlavT gaJRenTili, romelSic zogierTi epizodi mdored da Seneleb-
Znelia daadgino sad aris sikeTe, simar- uli tempo-ritmiT viTardeba. mTliano-
Tle, gulwrfeloba, Rirsebis SegrZneba. baSi ki, rogorc Cans, ozurgeTis Teatrs
formis da stilistikis TvalsazrisiT ki kargi dasi hyavs, msaxiobebi gamarTuli
Temur CxeiZis speqtakli e.w. kinoSnikeb- metyvelebiT (rac iSviaTobaa Taname-
sac ki gaaocebs da daajerebs, rom Teat- drove qarTul TeatrSi), aseve moWarbe-
ri mxolod egzotika da romantika ki ar buli energiiT da profesiuli ganviTa-
aris, aramed Cveni cxovrebis namdvili mx- rebis wadiliT gamoirCevian. saerTo su-
atvruli saxe. raTi, erTi SexedviT da pirveladi STabe-
Temur CxeiZe: xdeba is, rasac Tavidanve WdilebiT aseTia _ am TeatrSi, Tumca
vvaraudobdi. speqtaklidan speqtaklam- rogorc yvelgan, aqac, moiZebnebian pro-
de piesa sul ufro rTuli da saintereso fesiisadmi gulgrilebic da Tavdadeb-
xdeba. saukeTeso masalaa fsiqologi- ulebic, amis SemCneva speqtaklSi Zalian
uri TeatrisTvis. didi xania ar Semx- martivia. magaliTad, msaxiobi margarita
vedria piesa, romelzedac ase intere- avaqiani maSinac muSaobs, roca mas scena
siT vimuSavebdi. SesaniSnavad midioda ar aqvs saTamaSo da TiTqos mayureblis
repeticiebi. erToblivad veZebdiT gan- Tvali sxvebis moqmedebisken unda iyos
wyobilebaTa, azrTa da saqcielTa sawy- mimarTuli, magram is iqcevs yuradRe-
isebs, Tumca, mainc dro gviCvenebs, ram- bas da ara is, visac mihyavs konkretuli
denad swori iyo Cveni varaudebi. epizodi. moxuci anikos roli erT-erTi
roca tvini, Sesabamisad azrovneba da rTulad Sesasrulebeli (lia martiaS-
msoflmxedveloba ar berdeba, es bed- vili) mxatvruli saxea piesaSi, msaxiobs
nierebaa da iSviaTi SemTxveva Cvens re- faqtiurad teqsti ar aqvs, misi gmiris xa-
alobaSi. Temur CxeiZe ki, romelmac moR- siaTi mxolod erT epizodSi _ SvilTan
vaweoba gasuli saukunis 60-ian wlebSi satelefono saubarSi vlindeba, Tanac
daiwyo, Cveni Tanamedrovea da ufro ise, rom is erT sityvasac ar warmoTqvams.
metic, momavalic. SeiZleba aseTi Sefase- aq yvelaferi msaxiobis unarsa da mis xelT
ba gadaWarbebulad mogeCvenoT, magram arsebul gamomsaxvelobiT saSualebebzea
roca speqtakls naxavT, amaSi Tavad dar- damokidebuli. am msaxiobis sasaxelod
wmundebiT. unda iTqvas, rom man SeZlo emociuri mux-
ti Semoetana speqtaklSi da misi gmiri ise
mefe liri TavSesafarSi warmoCeniliyo mayureblis Tvalsawier-
axmetelis Teatris scenaze ozurgeTis Si, rogorc es piesaSia. saintereso, saxa-
saxelmwifo Teatrma oTar baRaTurias siaTo saxes qmnis speqtaklSi klaras ro-
savizito baraTad qceuli piesa mefe lis Semsrulebeli Sorena gvencaZe, ro-
liri TavSesafarSi SemogvTavaza, ro- melic munjs TamaSobs. moulodneli iyo
melic reJisorma oTar kutalaZem dadga. msaxiobis alaparakebul ampluaSic naxva,
es piesa TiTqmis yvela qarTul scenaze ori sxvadasxva pasaJi da situacia msax-
daidga da gasagebia ratomac. piesa saSu- iobs gmiris xasiaTis mravalferovnad
alebas iZleva masSi monawileoba miiRos gamoxatvaSi exmareba, rasac warmatebiT
Teatris dasis yvela Taobam. ZiriTadad, arTmevs Tavs Sorena gvencaZe. gamorCeu-
am speqtakls uxucesi msaxiobebis sa- lad iTamaSes msaxiobebma: Temur kvirkve-
#5-6
82
liam (sandro) da bela kikvaZem (dodo). Cven qvemoT mivubrundebiT.
zomiereba da sifrTxile emociurobaSi giorgi SalutaSvili Tamar barTaias
- ai, ris gamoc darCa maT mier Sesrule- teqstiT, erTi SexedviT banalur is-
buli mxatvruli saxeebi mayureblisTvis torias _ qalisa da mamakacis ucnauri
saintereso da dasamaxsovrebeli. aseve siyvarulis tragikul ambavs, gviyveba
ar SeiZleba ar dagamaxsovrdes Teatris romelsac fonad omis Tema gasdevs. piesa-
mmarTvelis, zaza jinWaraZis mier Ses- Si istoria gmirebis axalgazrdobaSi
rulebuli ucnobi Cinovnikis roli, ro- momxdari erTi konkretuli ambidan iwye-
melic daxvewili intonaciiT da mWeqare ba da sicocxlis bolomde grZeldeba.
xmis tembriT gamaxsovrdeba. speqtaklis mTavari gmirebi xelovane-
bi arian: io, igive iorami (giorgi abaSiZe)
saTamaSo pistoleti cnobili msaxiobia, xolo mea, igive medea
saTamaSo pistoleti Tamar barTaias (ani aladaSvili) _ ucxoeTSi moRvawe
is piesaa, romelmac konkursis axali qa- saopero momRerali. didi konfliqtiT
rTuli piesa premia moipova. dawyebuli urTierToba romantikulad
es nawarmoebi giorgi SalutaSvilma Ta- da sevdianad viTardeba. msaxiobebi os-
visufali Teatris scenaze warmogvidgi- taturad ganasaxiereben Tavisi gmirebis
na (mxatvari mirian SveliZe, kompozitori cxovrebis sam periods. giorgi Salu-
leqso turaSvili). reJisori ZiriTadad taSvili sxartad da dinamikurad agebs
qirurgiuli Carevis gareSe miyveba pi- epizodebs, Tanac ise, rom mayurebeli
esis siuJets da ar cvlis mas, arc per- CarTulia siuJetis ganviTarebaSi da in-
sonaJTa xasiaTebs da piesis koncefcias, teresiT elodeba peripetiebs.
Tumca, sruliad gaugebari darCa mTavari ani aladaSvilis gmiri mea, jer kidev
_ ios rolis Semsrulebelze msaxiob moswavle, 14 wlis asakSi gaicnobs cnobil
giorgi abaSiZeze ratom gaakeTa arCevani, msaxiobs iorams romeo da julietas
romelic Tavisi aRnagobiT da faqturiT kastingze. cnobil msaxiobTan pirisp-
mTlianad ewinaaRmdegeba im personaJs, ir SexvedriT gamowveuli dabneulobis
romelsac is ganasaxierebs. am sakiTxs gamo. mea Tavs ver gaarTmevs dakisrebul
amocanas. ganawyenebuli mea cdilobs
Suri iZios cnobil msaxiobze da saTamaSo
`saTamaSo pistoleti~ pistoletiT aSantaJebs mas. am dRidanve
iyofa maTi cxovrebis gzebi, magram orive
gmiris mexsierebas es istoria cxovrebis
bolomde mihyveba.
ani aladaSvili Tanabari ostatobiT
axerxebs warmoaCinos meas personaJi ro-
gorc Tineijerobis, aseve Sua xnisa da
xandazmulobis periodSi. msaxiobi ar
iyenebs gansakuTrebul grims gardasax-
visTvis, is Sinaganad ganicdis da Sesabam-
isad, axerxebs mayurebelic daajeros mis
asakSi. msaxiobs ar aqvs arc erTi yalbi
epizodi speqtaklSi, rac, vfiqrob, re-
Jisoris damsaxurebacaa, romelic yov-
elTvis icavs gancdis skolis, marTali
artistis principebs. arc giorgi abaSiZe
CamorCeba ostatobiT ani aladaSvils.
msaxiobs gmirisTvis damaxasiaTebeli
bevri niuansisTvis aqvs mignebuli, magram
misTvis es roli Seuferebelia misi fizi-
kuri aRnagobis da vizualuri faqturis
gamo. piesis (da sxvaTa Soris, speqtakli-
sac) mixedviT iorami momxibvleli mamak-
acia (albaT axovani, gamxdari, sportuli
aRnagobis), kinosa da Teatris msaxiobi
(da ara saopero momRerali, romlisTvi-
sac dasaSvebia Warbwonianoba). msaxiobi
giorgi abaSiZe ki sruliad ewinaaRmde-
,,Teatri da cxovreba~
83
geba ios personaJs, romelsac mucelze vis garkveul intims qmnis, molieris
ise aqvs perangi gadaWimuli, rom lamisaa Teatriseuli atmosfero sufevs. miuxe-
Rilebi daWimulobisagan gadawydes... davad imisa, rom Teatris Sesasvleli
speqtakli, romelic Tbilisis meriis mTavari kari Teatraluri sardafi
kulturuli RonisZiebebis centris fi- rusTavelze-dan axal scenaze gad-
nansuri mxardaWeriT daidga, martivi moitanes, araferi aqvs saerTo ZvelTan.
da saintereso siuJetis gamo SesaZloa es ara mxolod axali sivrcea, aramed ax-
didxans darCes Tavisufali Teatris rep- ali Teatri Tavisi arsiT da SinaarsiT,
ertuarSi. mTavaria, msaxiobebi iyvnen kv- mimarTulebiTa da esTetikiT, SesaZloa
lavac mowodebis simaRleze, rogorc sa- nostalgiuri, magram mainc axali mso-
premiero warmodgenebis dros. flmxedvelobiT.
levan wulaZe: didxans vifiqre riTi,
tartiufi axal scenaze romeli piesiT gamexsna axali scena da ga-
drom moitana axali Teatris, azris davwvite molieris araCveulebrivi piesa
axlebur da aqamde araTvisebul sivrceSi tartiufi damedga. axali scenis sa-
gacocxlebis aucilebloba. axal sivrce- prezentacio speqtaklad dostoevskis
Si gadasvla gulisxmobs Teatraluri Sepyrobilnis dadgmac mindoda, Tumca,
atributikisagan (farda, masStaburi arCevani sabolood, mainc molierze ga-
dekoracia, loJa, veeberTela parteri) vakeTe, radganac molieris Teatri ufro
gaTavisuflebas, sadac Teatrs SeuZlia axlosaa qarTul sinamdvilesa da qarTul
arseboba Teatralurobis gareSe, sa- xasiaTTan ara mxolod imitom, rom qa-
dac, principSi, SesaZloa movides iseTi rTvelebs komediebi uyvarT, rac me tyui-
mayurebeli, romelsac sulac ar uyvars li da qimera mgonia, aramed ubralod,
Teatri, ufro sworad, is tradiciuli qarTvelebs uyvarT cocxali Teatri. mo-
maxasiaTeblebi, romelic Teatraluro- lieri ki me aseTad mesaxeba. vfiqrob, rom
bis nawilad iqca. nebismieri aseTi sce- swori gadawyvetilebaa komedia, romelic
na, gansxvavebuli sivrce gansxvavebul iqneba delarteseuli, mxiaruli, magram
rakursSi ayenebs msaxiobs da gansxvave- cota wiwakiT ; axali Teatris mowyobis
bul rakursSi aRaqmevinebs mayurebels principi minda iyos molieriseuli.
igive msaxiobs. SeiZleba axali Teatris rogorc Cans, levan wulaZes komediebis
ideac es aris gansakuTrebuli, ufro saSualebiT aqvs Cafiqrebuli pirdapir
familaruli urTierTobis damyareba gvajaxos mware simarTle, iyos piruT-
mayurebelsa da dass Soris - ambobs levan vneli mayureblisa da pirvel rigSi, saku-
wulaZe. Tari Tavis mimarT.
marjaniSvilis Teatris im axal, alter- levan wulaZis speqtakli aqtualur
natiul da originalur sivrceSi, romlis problemebze mogviTxrobs. erTi ojaxis
ambavic levan wulaZem mamao CvenosaviT magaliTze iSleba Semzaravi istoria, Tu
icis, pirveli speqtakli molieris tar- rogor cdilobs farisevlobis etaloni
tiufi dadga. Teatris pirveli premiera tartiufi orgonis ojaxis dapyrobas.
da mayureblisTvis pirveli saprezenta- is ibrZvis imis mosapoveblad, rac mas arc
cio warmodgena franguli kome-
dia iyo. marjaniSvilis Teatris
axali scena swored franguli `tartiufi~
monparnasis stilSi, rogorc
Teatri-ateliea, Cafiqrebuli,
amas Teatris interieris dizain-
ic mowmobs da swored amitom
am sivrcis gaxsna, albaT, fran-
guli komediiT iqneboda upri-
ani. amavdroulad molieri is
avtoria, romelic sicil-xarx-
arSi gvaparebs mware realo-
bas, adamianebis sisastikes sxva
adamianebis mimarT, cxovrebis
mankier mxareebs da maradiul
problemebs.
kamerul sivrceSi, romelic
msaxiobTaTvis da mayureblisT-
#5-6
84
kanoniT da arc moralurad ar ekuTvnis.
fariseveli tartiufis rolSi axalgaz-
rda msaxiobi zviad sxirtlaZe mogvev-
lina, erTi SexedviT, Seuxedavi, arafriT
gamorCeuli biWi cdilobs gaabriyvos
(rac gamosdis kidec) miamiti da ukeTil-
Sobilesi orgoni, romlis rolsac nika
kuWava asaxierebs. sayovelTao farisev-
lobis sinonimad qceuli tartiufi or-
gonis qonebasTan erTad jer misi qaliS-
vilis, xolo Semdeg misi meuRlis gulis
monadirebasac cdilobs. yvelaze fxize-
li am Tvalze bindCamofarebul sazoga-
doebaSi msaxuri dorinaa, romlis rolsac
baia dvaliSvili asrulebs. msaxiobisTvis `troeli qalebi~
dorinas roli erT-erTi yvelaze gamor-
Ceuli mxatvruli saxe iqneba mis scenur bas da cota mainc, Tundac scenidan, ima-
saxeTa galereaSi, radgan baia dvaliSvi- ze, rac mxolod ocnebaSi SeiZleba axdes.
lis dorina gamoirCeva mravalsaxeobiT,
uxvad iyenebs gamomsaxvelobiT saSuale- troeli qalebi
bebs, romlis wyalobiT misi personaJi saTeatro wreebSi xSirad gaigonebT,
mravalferovnad komikuria. am mxriv, mas rom Tanamedrove qarTul TeatrSi kar-
ar Camouvardeba manana kazakova perne- gi axalgazrda msaxiobi qalebis defi-
lis rolSi. sxvaTa Soris, sxva person- citia. am mosazrebas mTlianad arRvevs
aJebis msgavsad, pernelsac, romelic daTa TavaZis mier samefo ubnis TeatrSi
tartiufis Rrma mexotbea, male gaexsneba dadgmuli speqtakli troeli qalebi,
goneba, raTa aRiqvas yalbi tartiufis romelic perspeqtiulma axalgazrda
persona. speqtaklSi artistuli silaRiT reJisorma dramaturg daTo gabunias
gamoirCevian: Tamar buxnikaSvili (fli- literaturul kompilaciaze dayrdno-
poti), beso baraTaSvili (loiali), zaza biT da xuTi msaxiobis - natuka kaxiZis,
iakaSvili (kleanti), Teona qoqraSvili da magda lebaniZis, kato kalatoziSvilis,
qeTa SaTiriSvili (elmira). salome maisaSvilis da qeTa SaTiriSvi-
tartiufi debiuti iyo mTeli Semo- lis TanxlebiT dadga. speqtaklis musi-
qmedebiTi jgufisTvis axal scenaze, kalur partituraze kompozitorma nika
magram ormagad debiutantebi iyvnen: ana fasurma imuSava. es is gundia, romelze-
vasaZe (mariana), giorgi kiknaZe (damisi) dac dgas samefo ubnis Teatris mimdi-
da paata papuaSvili (valeri). marTalia, nare repertuari. samefo ubnis Teatri
maT aqamde monawileoba hqondaT miRebu- ki Tanamedrove qarTul TeatrSi erT-
li speqtaklebSi, magram aq warmoCindnen, erTi yvelaze mniSvnelovani saTeatro
rogorc marjaniSvilis Teatris perspeq- kera-laboratoriaa, romelic qmnis im
tuli momavali Taoba. produqcias, romelic xels uwyobs zoga-
levan wulaZem Jan batist molieris dad qarTuli Teatris ganviTarebas. es
tartiufis dadgmisas Tavis gundTan: is Teatria, romelic orientirebulia
kostiumebis mxatvar nino surgulaZesTan mxolod SemoqmedebiT Ziebebze. am gun-
da qoreograf gia marRaniasTan erTad dis mier mayureblisTvis SemoTavazebul
imuSava. speqtaklis scenografia Tavad speqtaklebze dayrdnobiT Tamamad Segvi-
reJisors ekuTvnis. speqtakli musikalu- Zlia vTqvaT, rom SemoqmedebiTi procesi
rad zura gagloSvilma gaaforma. am TeatrSi Tanmimdevrulad evoluciuri
levan wulaZis `tartiufi~ mimarTulia da sistemuria.
siyalbis, TvalTmaqcobisa da siZulvi- TvalSi sacemia is garemoebac, rom
lis winaaRmdeg. tartiufis znedacemu- TviT daTa TavaZis Ziebebis areali si-
loba imdenad Semzaravia, rom reJisori tyvisa da moqmedebis Widil-sinTezisa
speqtaklis mTel saeqspozicio nawils ufro masStaburi, Rrma da mimzidveli
misi gamoCenisTvis amzadebs. tartiufis xdeba. moazrovne axalgazrda reJiso-
veragoba sabolood ukidures cinizms ris am speqtaklSi erTdroulad prior-
aRwevs, Tumca yvelaferi Tavis adgilas itetulia: Tema da problema (aqtualo-
lagdeba. es ukve reJisoris survilebia, biT), teqsti (TeatralobiT), msaxiobi
romelsac surs gaeqces arsebul realo- (universaluri SesaZleblobebiT), musika

,,Teatri da cxovreba~
85
(koncefciiT), sivrce da misi gamoyeneba speqtaklis TiToeul monawiles SeuZlia
(moqmedebis Seqmnis unikaluri SesaZle- simRera, Tavisuflad moZraoba, mkafiod
blobebiT) da rac mTavaria, mayurebeli metyveleba, azrovneba ...
(interaqtiulobiT). TiToeuli personaJis monologi gan-
dramaturgma daTo gabuniam reJisor- zogadebas eqvemdebareba, Sesabamisad
Tan da msaxiobebTan erTad imuSava teqs- teqsti politikur konteqsts iZens, amis
tze. bevri maTgani realur monaTxrobze gamo piradi piradulis CarCos scildeba
da istoriebzea dafuZnebuli, nawili ki da is sayovelTao xdeba. samefo ubnis
_ evripides troel qalebze. omgamov- Teatris scenidan scenazeve ganlagebul
lili qali-personaJebi emociurad, dra- mayurebels Cveni Tanamedroveobis aqtu-
matulad, zogjer ki SesaSuri sisada- alur problemebze xmamaRla, mkveTrad,
viT gviamboben qalTa mimarT Zaladobis gasagebad da sakuTar TavTan CasaRrmave-
faqtebze da maT gamocdilebaze. miuxe- blad gvesaubrebian.
davad imisa, rom gabunias da misi Tana-
gundelebis teqsti Cveni epoqis realuri Sua zafxulis Ramis sizmari
adamianebis monaTxrobebs efuZneba da speqtakli Seqspiris komediis mixedviT
speqtaklSi evripides teqstis nawilic musikisa da dramis Teatris samxatvro
aris gamoyenebuli, sintaqsur-stilis- xelmZRvanelma daviT doiaSvilma dadga.
turi TvalsazrisiT maT Soris radikal- is, erTi SexedviT, Seqspiruli inter-
uri sxvaoba ar igrZnoba. me Tu mkiTxavT, pretaciebis standartulobas scildeba
swored es aris dramaturgis ostatoba- da mTlianad emijneba Seqspiris siyvaru-
literaturis saTeatro teqstad qcev- liT gamTbari komediis Teatraluri in-
asTan erTad misi erT stilistikaSi mo- terpretaciis istoriasa da tradicias
qceva. rogorc gamomsaxvelobiTi saSualebe-
reJisoric Txrobis (qarTuli Teat- biTa da xerxebiT, ise komediuri teqs-
risTvis miuCvevel da iSviaT) ucnaur tis gaazrebiT da axleburi konteqstiT.
formas gvTavazobs. ucnauroba ki mizan- bunebrivia, nebismieri gansxvavebuli
scenaTa kontrastul awyobis principSi midgoma klasikuri teqstisadmi azrTa
vlindeba, romelSic sainteresoa ara mx- sxvadasxvaobas iwvevs. albaT gaCndeba mo-
olod Sinaarsi, aramed formac (parale- sazreba (rac ar axalia, Zvelia) - Tu kon-
luri teqsti da qmedeba). speqtaklis mTa- teqsts cvlida da sxva problemaze surda
vari gmirebi axalgazrda qalebi arian, reJisors speqtaklis dadgma, raRa Se-
romlebic omma mocelil yvavilebs daams- qspiris teqsti gamoiyena amisTviso (miT
gavsa _ am mxatvrul Sedarebas speqtak- umetes, roca meore moqmedebaSi icvleba
lSi vxvdebiT. sasowarkveTis miuxedavad piesis Janri, ganwyoba, damokidebule-
speqtaklis gmirebi, Cveni Tanamedroveni, ba personaJTa Soris), magram reJisori
mainc optimistebad rCebian da arc iro- speqtakliT calsaxad gvpasuxobs, rom
niaze amboben uars. is eyrdnoba mxolod da mxolod origi-
daTa TavaZis axal speqtaklSi axalgaz- nalur literaturul pirvelwyaros.
rda qal-msaxiobTa namdvili ansamblia. ver Seedavebi, radgan Seqspiris teqsti
rTulia maT mier Seqmnili mxatvruli yovelgvari interpretaciis saSualebas
saxeebidan romelimes gamorCeva, Tum- iZleva. yovel SemTxvevaSi d. doiaSvilma
ca am konkretul speqtaklSi TiToeul is Sreebi aRmoaCina piesaSi da wina planze
maTgans misTvis damaxasiaTebeli indi- wamoswia speqtaklSi, rac aqamde sxvebs
vidualuroba aqvs _ Seudarebeli si- ar SeumCneviaT. aqve unda aRvniSno, rom
martiviT da bunebrivobiT gamoirCeva am TeatrSi erT karg tradicias Caeyara
magda lebaniZe, xasiaTis simtkiciTa da safuZveli: Tu samefo ubnis Teatri Ta-
Sinagani ZlierebiT _ kato kalatoziS- namedrove ucxour dramaturgiazea ori-
vili, Rrma mgrZnobelobiT _ qeTa SaTi- entirebuli da am mxriv mniSvnelovani
riSvili da natuka kaxiZe, sixistiT da SemoqmedebiTi procesebi mimdinareobs,
Sinagani travmis Sefaruli CvenebiT _ musikisa da dramis Teatri klasikur dra-
salome maisaSvili. TiToeuli personaJi maturgiaze dayrdnobiT axorcielebs
Cvens win dgas rogorc qali gmiri, ro- Teatralur eqsperimentebs (Seqspiris
melic omis msxverplia, glovobs, magram makbeti, zafxulis Ramis sizmari, ro-
mainc TamaSobs, gaurbis mZime mogonebebs meo da julieta, sofokles antigone).
da saTqmels TiTqos Segnebulad welavs. Ziebebi Seqspiris Teatralur samyaroSi
ganmasxvavebeli gamomsaxvelobiTi saSu- ki uneburad aviTarebs da win swevs Teat-
alebebis garda maT bevri ram aerTianebT. ralur process, gamocdilebas sZens re-
#5-6
86
Jisors da zrdis msaxiobs. belTa winaSe. es namdvili siurprizi aR-
es axali speqtakli amis naTeli magali-
moCnda Teatraluri mayureblisTvis.
Tia. reJisori am speqtakliT gacilebiT wlebis win daviT doiaSvilis dawyebulma
daxvewili da Camoyalibebuli saTqmeliT eqsperimentebma axalgazrda msaxiobebT-
(ufro sworad, satkivariT) wardga may- an ukve sasurveli Sedegi gamoiRo, rac
ureblis winaSe, dagvanaxa Seqspiris ko- imaSic gamoixata, rom speqtaklSi miR-
mediis aqamde SeumCneveli Sreebi da weulia ansambluroba. kaxa kinwuraSvils
speqtaklSi vixileT gazrdili axalgaz- (Tezevsi, oberoni), buba gogoriSvils
rda profesionalebi. (Sua) zafxulis (ipolita, titania), ana wereTels (hermia),
Ramis sizmari kidev erTi faqtoris gamo levan kaxels (lisandre), gigi qarselaZes
SeiZleba gaxdes mniSvnelovani Taname- (demetriusi) bevri umuSaviaT sakuTari
drove qarTul TeatrSi. is saukeTeso gmirebis daxatvisTvis, ramac sasurveli
magaliTia multimediuri xerxebis orig- Sedegi gamoiRo kidec, magram speqtak-
inalurad aTvisebisa. dRes es xerxi lSi gamorCeuli aqtioruli namuSevari
aravis ukvirs, saukunis win piskatoris, amjerad ana aleqsiSvils, arCil solo-
qarTul TeatrSi ki marjaniSvilis mier RaSvils da daviT beSitaSvils ekuTvniT.
mignebuli xerxi, sakmaod popularuli mayurebeli maT yovelTvis Tvlida ni-
(samwuxarod, moduric, ise rogorc kvam- Wier da gamorCeul msaxiobebad, magram
li) gaxda qarTul TeatrSi, Tumca, doiaS- aq gansakuTrebulad gamoCnda maTi Semo-
vilis speqtaklebSi kino-tele xerxs qmedebiTi potenciali da dadasturda
(mgrZnobiare da qmediT ekrans) yovelT- fantaziisa da profesionalizmis masSta-
vis gansakuTrebuli datvirTva hqonda. bi. Tu ar vcdebi, maT aqamde ar SeuqmniaT
rogorc l. wulaZe ar asrulebs Tojinisa aseTi srulyofili mxatvruli saxeebi,
da cocxali msaxiobis scenaze urTierTq- sadac erTdroulad gamoCndeboda pro-
medebis Ziebis process, ise doiaSvili fesiuli komponentebis harmoniuloba da
agrZelebs multimediur gamomsaxvelo- erTianoba. viciT anka aleqsiSvilis Sesa-
biT saSualebebSi aRmoCenebs. mis bolo Zleblobebi plastikaSi (kote furcela-
namuSevarSi ki am Ziebebma garkveul simaR-
Zis karmeniT), magram axal speqtaklSi
les miaRwia, rogorc konceftualuri, gamoCnda aleqsiSvilis moazrovneobac,
ise teqnikuri TvalsazrisiT. studia iseve rogorc arCil soloRaSvilis Sem-
zebras videoproeqcia, studia opios TxvevaSi, erT rolSi mravalplanianoba.
animaciuri video, ia nadiraSvilis ga- misi paki aqamde Seqmnili pakebisagan ra-
naTebis mxatvroba reJisoris mierve dikalurad gansxvavdeba, mas, veWvob, sqe-
gadawyvetili scenografiuli sivrce sic ar aqvs, samagierod iumoris grZnoba
srul harmoniulobaSia erTmaneTTan. es da cbierisTvis damaxasiaTebeli unar-
videoinJinris mamuka gabinaSvilis dam- Cvevebi uxvad aqvs. daviT beSitaSvili ga-
saxurebacaa. momsaxvelobiTi xerxebis gamoyenebisas
d. doiaSvilis axal speqtaklSi musiki-arasdros axdens mis sagangebo prezen-
sa da dramis Teatris msaxiobTa didi tirebas da ar mimarTavs mis masStabSi
nawili axal ampluaSi wardgnen mayure- tiraJirebas. am SezRudul gamomsaxv-
elobiT saSualebebSic ki
speqtaklSi ixateba mamis _
`Sua zafxulis Ramis sizmari~ egeosis tragikuli buneba.
aqamde gmiris aseTi gadaw-
yveta (gandegili da gansx-
vavebuli sazogadoebis sxva
wevrebisagan) arc erT msax-
iobs (bunebrivia, reJisor-
Tan erTad) ar SemouTavaze-
bia.
speqtaklis mxiaruli
nawilis mniSvnelovani Semo-
qmedni, msaxiobebi: tato
CaxunaSvili (komSa), badri
begaliSvili (koWa), aleko
begaliSvili (stvira), nata
bereJiani (koxtapruwa),
giorgi toriaSvili (knaWa),
,,Teatri da cxovreba~
87
giorgi baxutaSvili (drunCa) arian. msax- gramis farglebSi aseve warmodgenili
iobTa es gundi kargad xatavs Teatris ku- iyo Tbilisis operisa da baletis saxelm-
lisebs, mis mniSvnelobas, aucileblobas wifo Teatris sabaleto dasis speqtakli
da im yofas, romelSic Seqspiris person- sagalobeli, romelic iuri poxosovma
aJebi cxovroben, maT Soris Cvenc. sakma- dadga qarTul xalxur musikalur Teme-
od eqstravagantulad gamoiyureba anano bze. qarTul musikalur motivebze bale-
mosiZis kostiumebi, romelic sami feris tis Seqmnis idea dasis samxatvro xelmZ-
_ TeTris, Savisa da ruxi yavisferis gra- Rvanels nino ananiaSvils ekuTvnis. sa-
dacias warmoadgens. stilizebuli, asime- baleto warmodgena klasikur sabaleto
triulad aWrili, avangarduli maneriT tradiciebs efuZneba. speqtaklSi JRers
Seqmnili kostiumebi kidev ufro glo- qarTuli xalxuri sakravi Cangi.
balurs xdis moqmedebis dros da person- rusTavelis Teatri festivalze ori
aJTa xasiaTs. moqmed pirTa didi nawili, kameruli speqtakliT iyo warmodgenili,
miuxedavad gansxvavebuli formisa mainc did scenaze kita royvas mier dadgmuli
erTferovan masad aRiqmeba, konstantine speqtakliT fsiqozi 4:48, sadac mTavar
furcelaZis qoreografiuli partitura rols beso zanguri TamaSobs. mayurebe-
ki daxvewil sanaxaobasTan erTad parale- li scenazea ganlagebuli da Soriaxlo-
lur araverbalur siuJets qmnis. dan adevnebs Tvals speqtaklis mTavari
daviT doiaSvilis axal speqtaklSi gmiris zmanebebs. piesa avtobiografi-
darRveulia drois kanonzomiereba, riT- uli xasiaTisaa da is sara keinma dawera
ac man problemis maradiulobas gausva TviTmkvlelobamde ramdenime dRiT
xazi. speqtaklSi gamoikveTa personaJTa adre. qarTul scenaze manamde am piesis
aforiaqebuli buneba, grZnobebis erT- ori sxvadasxva versia Seqmna. kita roy-
maneTSi aRreva, rac aCens asociacias vas speqtakli imaT aris gansxvavebuli,
Cvens TanamedroveobaSi ganviTarebu- rom am mTavar gmirs mamakaci asrulebs.
li movlenebis Sedegad Camoyalibebul Sesabamisad, speqtaklis xasiaTi da gad-
gaurkvevlobaze. erTi SexedviT, laiT wyvetac gansxvavdeba sxva interpreta-
komedias reJisorma tragikuli motivi ciebisagan da is sivrce, sadac TamaSdeba
gamouZebna, rac egeosis, daviT beSitaS- speqtakli.
vilis personaJiT gamoikveTa. egeosi
erTaderTia, romelic kanonis erTguli ***
rCeba da misi tragikulobac swored am mozard mayurebelTa Teatri festi-
erTgulebaSia. valze ori speqtakliT wardga: beso ku-
speqtakli Seqspiris yvelaze popu- preiSvilis warmodgeniT mzis sxivi,
laruli, 66-e sonetis - yvelafriT daR- romelic inglisur enaze gaTamaSda da
lils, sanatrelad sikvdili damrCa... daTa TavaZis axali speqtakliT zamTris
erT-erTi taepiT iwyeba. aseTi dasawyisi zRapari.
komediisTvis uCveulod momeCvena, magram Seqspiris zamTris zRapari pirvelad
roca speqtaklis meore moqmedebis meore daidga qarTul scenaze. piesis pirveli
nawilis msvlelobas vadevnebdi Tvals, Targmani zviad gamsaxurdias ekuTvnis.
sasowarkveTili da gaurkvevlobaSi myo- SesaZloa mxatvruli TvalsazrisiT qa-
fi gmirebis Semyure, CemTvis yvelaferi rTuli teqsti sainteresoa, magram is
naTeli gaxda. miT umetes, roca rezi- saTeatro teqstad ver gamodgeboda.
umes saxiT kanonis mona (yvelaze kargi amitomac axalgazrda reJisorma daTa
gagebiT) egeosi - daviT beSitaSvili, TavaZem piesis axali Targmani dramaturg
aTenis kanonebiT xelSi, safinalo mono- daTo gabunias SeukveTa, romelTanac mas
logs - 66-e sonets bolomde kiTxulobs. muSaobis sakmaod didi gamocdileba aqvs.
vfiqrob, es pasaJi reJisoris erT-erTi Tumca, amjerad damrCa STabeWdileba,
saukeTeso mignebaa speqtaklSi, romelic rom Seqspiris teqsti bolomde ver ga-
naTels hfens speqtaklis paToss da misi moTavisuflda Seqspiris SemaRlebuli
eiforiuli bunebis motivacias. Cven ki, mxatvrulobisagan. Tumca daviT gabu-
kvlavac eiforiul sociumSi varsebobT nias teqstSi SesaZloa Segnebulad aris
da rodis davSoSmindebiT, mgoni, TviT SenarCunebuli riTmiani mxatvruli te-
pakmac ar uwyis. qsti speqtaklis saerTo konceptual-
uri gadawyvetisTvis nawilia, radgan
*** mistikuroba da garkveuli aRmarTuli
Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri kedeli speqtakls Tan gasdevs, rogorc
festivalis qarTuli speqtaklebis pro- xerxi. mistikurobis nawilia speqtaklis
#5-6
88
scenografia, romelic qeTi nadibaiZ- speqtaklis mxatvaria anka kalatoziS-
es ekuTvnis. mxatvari kargad iTvisebs vili. akutagavas moTxrobebis mixedviT
sivrces da mis dekoracias qmediTs xdis, dadgmuli speqtakli adamianis drosa da
romelsac erTdroulad ramdenime fun- sivrceSi mogzaurobaze mogviTxrobs,
qciis Sesruleba SeuZlia, amavdroulad romlis mizanic sikeTisa da borotebis
garemo, romelsac reJisori da mxatvari miRma arsebuli samyaros Secnobaa.
gvTavazoben, mistikuria, rasac kidev qarTuli speqtaklebis programis
ufro aRrmavebs nikoloz fasuris mier erT-erTi yvelaze gamorCeuli speqtak-
SerCeuli musika, romelic am fons kidev li, robert sturuas axal Teatralur
ufro amZafrebs. raki musikaze Camovar- sivrceSi, Teatr-fabrikaSi dadgmuli
da sityva, aqve davsZen, rom rig SemTx- terens maknelis maria kalasi. gakveTi-
vevaSi (gansakuTrebiT meore moqmede- li gaxldaT. maria kalasis cxovrebis
baSi, dialogisa da monologebis fonze) erTi saintereso da sentimentaluri mo-
monotonuri musika xels uSlis mayureb- menti msaxiobma lela alibegaSvilma gaa-
els Sinaarsis aRqmaSi, teqstis gagebaSi. cocxla. `maria kalasi. gakveTili~ r. stu-
daTa TavaZis speqtaklis xarisxi bolo ruas sruliad gansxvavebuli speqtaklia,
periodis mozardSi uCveuloa da sa- formiT, Txrobis stiliTa da maneriT,
siamovno siurprizi mayureblisTvis. gacilebiT Tbili, emociurad datvir-
speqtakli aSkarad sxva mxatvrul xarisxs Tuli, lakonuri, mgrZnobiare, uSualo,
da standarts sTavazobs mayurebels. ama- gulwrfeli - swored am instrumentebis
vdroulad zamTris zRapari axalgaz- wyalobiT speqtakli mayurebelze wa-
rda reJisorisTvis pirveli Sexebaa Se- ruSlel STabeWdilebas tovebs. reJiso-
qspiris samyarosTan, romelic, vfiqrob, ris maRal ostatobasTan erTad usaTuod
reJisorma warmatebiT daZlia da kidev aRniSvnis Rirsia lela alibegaSvilis
erTi saintereso speqtakli SesTavaza qa- namuSevari da misi kolegebis: daviT dar-
rTvel mayurebels mniSvnelovani samsax- Cias, daviT uflisaSvilis didi mondome-
iobo ansambliT, romelTagan gamoirCe- ba Rirseuli partniorobisaTvis.
odnen: Tamar mamulaSvili, daviT xax- festivalze kidev bevri saintereso
iZe, ioseb xvedeliZe, gaga SiSinaSvili, speqtakli iyo warmodgenili, romleb-
salome maisaSvili, ana zambaxiZe da ia sac albaT, Cemi kolegebi amave Jurnalis
Wilaia. speqtaklSi axalgazrda msaxio- furclebze etapobrivad da konkretu-
bebTan erTad (giorgi SavguliZe, rati lad ganixilaven. erT saJurnalo werilSi
goguaZe, nika nanitaSvili) monawileobda Znelia Caatio is mravalferovani reper-
pavle nozaZe. is saerTo samsaxiobo ansam- tuari analiziTurT, romelic Tbilisis
blis konteqstidan amovardnili iyo sxva saerTaSoriso Teatraluri festivalis
(paTetikuri, Sesabamisad siyalbeSepa- qarTuli speqtaklebis programis farg-
ruli) Teatraluri xerxebiT cdilobda lebSi vnaxeT.
Cvens darwmunebas. daTa TavaZem Tavisi
axali speqtakliT Rrmad
Cagvaxeda adamianis sulebSi `xorumi qarTuli cekvaa~
da dagvarwmuna, rom nebism-
ieri boroteba odesme mainc
marcxdeba da masze sikeTe
imarjvebs. optimisturi, ge-
movnebiT momzadebuli spe
qtakli, vfiqrob, mozard
mayurebelTa Teatris rep-
ertuarSi sakadris adgils
daikavebs.
axmetelis Teatrma Tavi-
si repertuaridan yvelaze
saukeTeso speqtakli ma-
giis saocrebani (reJisori
goga TavaZe-umcrosi) war-
moadgina, romelSic akaki
xidaSeli, zurab avsaja-
niSvili, kaxa joxaZe da ana
matuaSvili monawileoben.
,,Teatri da cxovreba~
89

s aCuqari _ 2013
lela wifuria

2013 wlis Tbilisis Teatraluri avtorebis mier. festivalis datvirTul


cxovreba imiTac aris gamorCeuli, rom grafikSi warmodgenebi erTmaneTs emTx-
oTxi wlis iZulebiTi pauzis Semdeg aRs- veoda. amdenad ucxouri speqtaklebis mi-
dga xelovnebis saerTaSoriso festivali moxilva iqneba Cveni statiis mizani.
saCuqari. amJamindel saqarTveloSi wlevandel saCuqars didi molodini
festivalebis simravliT veRaravis gaak- axlda cnobili reJisorebis aRiare-
virveb. umetesad festivalebis xarisxi buli speqtaklebi da msoflio premiera
saerTaSoriso standartebs akmayofi- Tbilisis scenaze amgvarad iyo daanon-
lebs es marTlac, sasixarulo movle- sebuli wlevandeli safestivalo pro-
naa. Tbiliseli mayurebeli namdvilad grama. festivalis gaxsnis pativi piter
ganebivrebulia maRalmxatvruli war- brukis speqtakls, kostiums xvda. war-
modgenebiT da es procesi marTlac, misa- modgenamde rusTavelis Teatris scenaze
salmebelia. oRond, nu daviviwyebT im damontaJebul patara ekranze videoCa-
garemoebas, rom saerTaSoriso standar- naweri aCvenes msoflioSi aRiarebuli
tis damkvidreba saqarTveloSi swored reJisori piter bruki, romelsac saCuqa-
saCuqris damsaxurebaa. rTan mravalwliani TanamSromloba
saCuqari arasodes yofila mxolod akavSirebs, uaRresad Tbili sityvebiT
Teatraluri festivali. `saCuqris egi miesalma Tbilisel mayurebels.
diT sxvadasxva wels imarTeboda kinofes- kostiumi samxreT afrikeli mw-
tivalebi, gamofenebi, quCis msvlelobe- erlis ken Tembas moTxrobis mixedviT
bi, koncertebi. rac Zalze mniSvnelovania Seiqmna. moTxroba 50ian wlebSi daiwera,
saCuqari mravali wlis ganmavlobaSi magram aparTeidma, yvela Savkanaiani mw-
pirveli festivali iyo, sadac ucxouri erlis nawarmoebebis msgavsad, ken Tem-
warmodgenebis Cvenebis paralelurad bas Txzulebebic akrZala. SesaniSnavi
xdeboda qarTuli speqtaklebis Cveneba mwerali gadaasaxles, sadac is maleve
da misi gatana saerTaSoriso asparezze. gardaicvala siRaribis, simartovisa da
wlevandel saCuqarze warmodgenili smisgan... moTxrobis gasceniurebuli
qarTuli speqtaklebis umetesoba ukve versia Tavdapirvelad frangul enaze
gaanalizebulia `Teatri da cxovrebis~ daidga. speqtakli Zalze warmatebuli

#5-6
90
iyo. safestivalo katalogSia dabeWdi-
li piter brukis sityvebi: ram gvai-
Zula xelaxla dagvedga is speqtakli,
romelmac ukve mTeli msoflio moiara
frangul enaze? pasuxi sakmaod martivia
TeatrSi araferi dgas uZravad, zogi
Tema ubralod kargavs aqtualobas, zo-
gierTi ki isev aqtualuria. vfiqrob,
reJisoris pozicia zustad gamoxatavs
moTxrobaSi warmoCenili problematiki-
sadmi damokidebulebas. piter brukma
mari elene estienesa da frenk kravCikTan
erTad Seqmna adaptacia, sadac ken Tembas
moTxrobasTan erTad motobi muTloat-
ses da barnei simonis nawarmoebebis mo-
tivebic gamoiyena. kostiumis mTavari speqtaklSi gamoyenebulia musikaluri
gmirebi Savkanianebi arian axalgazrda Temebi, romlebsac instrumentulis ga
wyvili filemoni da matilda da maTi me- rda vokalurad mSvenivrad asrulebs
gobrebi aseve Savkaniani axalgazrdebi matilda misTvis fatalurad qceul saR-
da musikosTa trio akordeonisti, saq- amoze. piter brukis speqtakliT festiva-
sofonisti da gitaristi. speqtaklis li maRal registrSi daiwyo, patriarqi-
SemsrulebelTa asaki personaJebis Se- reJisoris axalgazrduli warmodgeniT.
satyvisia. da rac Zalze mniSvnelovania wlevandeli saCuqari erTgvarad sa
speqtaklis reJisurac aseve axalgaz- Teatro dinastiebis warmoCeniT gamo
rduli sulis matarebelia asakovani irCeoda. brukebis dinastia irina bru-
msoflio Teatris gamorCeuli reJiso- kis sami speqtakliT iyo warmodgenili.
ris dadgmasac axalgazrdul grZnobaTa irinas ocnebis Teatri ase hqvia Teat-
bunebas warmoaCens scenaze. aq yvelafers ralur dass, romelsac piter brukis
simartivis elferi aqvs genialuri si- Svili xelmZRvanelobs. sami warmodge-
martivis, sadac personaJebis urTier- na saerTo saTauriTaa gaerTianebuli:
Tobebi aseve martivi detalebiT Seqm- kunZulis trilogia qariSxali
nil scenografiaSi gaTamaSebuli mizan- Seqspiris piesis adaptacia, odisea
scenebiTaa gaerTianebuli. Calisfer homerosis mixedviT da monaTa kunZuli
portalze ganlagebuli sxvadasxva feris _ pier marivos mixedviT. am literatu-
skamebi da magidebi, piupiterebze gan- rul TxzulebebSi adamianebisa da wylis
Tavsebuli notebi da sakidze Camokonwi- stiqiisgan gariyuli gmirebis lokaciis
alebuli erTaderTi da ganumeorebeli adgili kunZulebia. es kunZulebi xdeba
kostiumi speqtaklis mTavari gmiri, swored maTi gamocdis adgili, saidan-
matildas sayvarels rom darCa da co- ac Tavis daRweva mravali dabrkolebis
lisTvis mudmivi sindisis qejnis sazomad gadalaxvasa da sulieri Rirebulebebis
gardaiqmna Seuracxyofili qmris xelSi. gadafasebasTan aris dakavSirebuli. sami-
speqtaklis sasiyvarulo samkuTxedis ve warmodgena saerTo dekoraciaSi TamaS-
epizodebi yovelgvar erotiulobasaa deba (mxatvari norle ginefri korbeli).
moklebuli. warmodgenis dasawyisSi bed- scenaze navis nawili, sakidze Camokonwi-
nieri colqmris sarecelis gaTamaSeba alebuli bevri tansacmeli, aseve bevri
xdeba: erTmaneTze Tavmidebuli wyvili WurWeli da sxva uamravi butaforiaa. es
skamebze zis da saerTo gadasafarebeli yovelive kunZulebze yofis qaoturobis
aqvs mifarebuli. uaRresad sadad gadaw- yofis gancdas badebs, romelic speqtak-
yvetil mizanscenaSi qmris siyvarulis is lidan speqtaklSi gadadis. saerTo prin-
xarisxi Cans, romelic Semdgom filimons cipiT gaerTianebul trilogiaSi geniosi
SurisZiebisken ubiZgebs. erotiulobas Seqspiris, agreTve geniosi homerosis da
moklebulia matildas damokidebuleba ganaTlebis epoqis mentoruli nawarmoe-
sayvarlis fenomenisadmi. vnebaTaRel- bebi erTi da igive principiTaa dadgmu-
vaze metad matildas qmedebebSi sinazis li. reJisori uaRresad amartivebs, sce-
gamZafrebuli moTxovnileba ufro war- nografis mier Seqmnil sayofacxovrebo
moCndeba. melodramatuli samkuTxedi, qaosSi zedmiweviT miwier, primitiulo-
romelic Sendobis deficitis gamo ax- bamde dayvanil moqmed pirebad aqcevs
algazrda qalis daRupviT mTavrdeba. geniosebis Seqmnil zeaweul grZnobaTa

,,Teatri da cxovreba~
91
bunebis gmirebs da aSkarad marcxdeba poziciebic, vercxlisferi ZafebiT sce-
Seqspirsa da homerosTan WidilSi. am nis mTel simaRleze Camokidebuli Zaf-
gamartivebis gamarTlebas irina bruki ebiT Seqmnili ulamazesi scenografiac
gmirebis problematikis yofiT WrilSi da kidev maRali quslebic swored sx-
warmosaxviT cdilobs prospero mza- vadasxva feris koTurnebze Semdgari mo-
reulia, romelsac piceria waarTves da cekvaveebi qmnidnen im saocar sanaxaobas,
misi tragediac es aris. rac Seexeba odis- romelic `kulberg baletis~ avtoritets
eas, is saskolo gakveTilis Temad da ganapirobebs mTels msoflioSi.
moyvarulebis mier ambis gaTamaSebad aris wlevandeli saCuqris siurprizi iyo
warmodgenili. rom ara monaTa kunZuli, paniveJisis dramatuli Teatris speqtak-
albaT zogadi warmodgena irinas ocne li gamarjoba, xalxo. Cemi Taobis may-
bis Teatris Sesaxeb arcTu saxarbielo urebels kargad axsovs paniveJisis Teat-
iqneboda. franguli saganmanaTleblo ris gastrolebi TbilisSi da ganumeo-
mizanswrafvis literatura reJisoris- rebeli donatas banionisis brwyinvaled
gan ar moiTxovda zedmet gamartivebas. Sesrulebuli roli sikvdilis rokvaSi.
irina brukma mxolod epoqa Secvala da es Teatri litvis patara qalaqSi iozas
ocdameerTe saukuneSi gadmoitana moq- miltinisma daaarsa da amJamad Teatri am
medeba, magram srulad SeinarCuna fran- reJisoris saxels atarebs. meoce sauku-
guli rokokos stilis simsubuqe da nis meore naxevarSi paniveJisis Teatri
daxvewiloba. speqtaklis moqmed pirebs aRiqmeboda rogorc profesionalizmis
frangi msaxiobebi uaRresad organulad etaloni, romelic sabWoTa sinamdvileSi
da laRad ganasaxiereben. speqtaklSi evropul saTeatro kulturas amkvidreb-
bevria iumori, sarkazmi... garda erovnu- da. gamarjoba, xalxo nodar dumbaZis
lobisa, pier marivos da irina brukis az- me, bebia, iliko da ilarionis mixedviT
rovnebis stilis Tanxvedrac aSkaraa da dadga vasil CigogiZem. mas ozurgeTis
swored am garemoebam ganapiroba kun- saxelmwifo dramatul TeatrSi nodar
Zulis trilogiis bolo warmodgenis dumbaZis nawarmoebebis mixedviT araerTi
warmateba. saintereso dadgma ganuxorcielebia, am-
andergraund musikis xmauriani saRa- denad evropeli gurulebis xilvas didi
mo riyeze amgvarad iyo daanonsebuli interesiT eloda mayurebeli. dabejiTe-
stas naminis musikaluri jgufis kon- biT SeiZleba iTqvas, rom am molodinma
certi. stas namini adrec wvevia saqarT- namdvilad gaamarTla. scenaze vixi-
velos. rusuli rok musikis erT-erTi leT xalasi guruli iumoriT gajere-
mniSvnelovani warmomadgenlis saSems- buli evropuli warmodgena. samwuxarod,
ruleblo xelovneba udavod maRali kul- speqtakls ar axlda qarTuli subtitre-
turis matarebelia. sasiamovno faqtia, bi. mayurebeli, ra Tqma unda, adekvatu-
rom Tanamedrove TineijerebSi SeiniSne- rad reagirebda nodar dumbaZis roma-
ba didi interesi hard rokis mimarT. Ta- nis dialogebi mayurebelTa umetesobam
namedrove axalgazrdoba gasuli sauku- TiTqmis zepirad icis, magram subtitrebi
nis am musikalur mimdinareobas rogorc mainc daaklda warmodgenas. speqtaklis
klasikas, ise aRiqvams da hard rokis mxatvaria lomgul murusiZe. dekoracia
WeSmarit Tayvanismcemladaa Camoyalibe- mxolod funqciuri detalebiT iyo Seqm-
buli. am tendenciis formirebaSi rusul nili, rac scenografias konkretuls da
andergraunds Tavisi wvlili miuZRvis. daxvewils xdida: scenis siRrmeSi, maRla
vfiqrob, am garemoebamac ganapiroba Ria dakidebul bondis xidze zurikela meris
cis qveS gamarTuli stas naminis koncer- misdevs, ukana fonze Tovlis brWyvialis
tisadmi didi interesi da warmateba. efeqti iqmneba... mxatvris gemovneba gan-
`kulberg baleti~, Sveduri sabaleto sakuTrebiT kargad Canda am epizodSi.
dasi mexuTe aTwleulia wamyvan pozicias qarTuli sadadgmo jgufisa da evrope-
inarCunebs Tanamedrove cekvis sferoSi. li msaxiobebis erToblivi Semoqmedeba
maRali quslebic, romelic saCuqarze sixalisiT, gemovnebTa da zomierebiT
iyo warmodgenili, maRali xelovnebis gamoirCeoda.
nimuSi iyo. amgvari sacekvao xelovneba saCuqris safestivalo programeb-
qarTul qoreografiul xelovnebaSi ar Si mravali wlis ganmavlobaSi didi ad-
aris damkvidrebuli. `kulberg baletis~ gili ekava monospeqtaklebs. SeiZleba
warmodgena erTdroulad iyo moZraobis iTqvas, rom warmatebuli monospeqtak-
Teatric, cocxali qandakebebis Souc, lebi am festivals gansakuTrebulsac
cocxali figurebisgan Seqmnili kom- xdida, vinaidan fiqris da analizis is
#5-6
92
xarisxi, romelic karg monospeqtaklSi ba Sailokis cxovrebis analizi da real-
miiRweva, sanaxaobriv efeqtebze agebul urad im tragediis warmoCena, romelic
Teatralur SouSi TiTqmis ar gvxvdeba. mxolod erTi personaJis ki ara, mTeli
rodesac scenaze erTi msaxiobis mono- ebraeli eris tragediad gamTliandeba.
logs vismenT, faqtobrivad mxolod may- da kidev erTxel ismis kiTxva, nuTu, oc-
urebelTan aRsarebis mowmeni vxdebiT, dameerTe saukuneSi es problema SeiZleba
sadac personaJis piriT msaxiobi misTvis kvlav iyos aqtualuri Tu antisemitiz-
yvelaze mtkivneul problemaze saubrobs mis xelovnebis nawarmoebis Temad qceva
da auditoriaSi Tanamoazres eZebs. gai ubralod gafrTxilebaa saimisod, rom
mastersonis monospeqtakli Sailoki msgavsi saSineleba aRarasodes ganmeor-
Tanagansjisa da Tanamoazreobis garda, des?
saqarTvelosa da danarCeni msofli- 2013 wlis saCuqris programaSi
osTvis Zalze mtkivneuli Temis anti yvelaze didi interesi da molodini dim-
semitizmis problemisadmi Tanalmobis itri krimovis laboratoriis speqtak-
aRZvris miswrafebiTac iyo niSneuli. lebis mimarT iyo. am interess mravali
CvenTvis, qarTvelebisTvis, visTvisac, faqtori ganapirobebda didi avto-
sabednierod, marTla ucxoa es problema, riteti, romelic am axalgazrdul dass
garet armstrongis piesa ubralod Zalze aqvs mopovebuli, oTxi warmodgena, TiTq-
saintereso dramatuli eqsperimentia, sa- mis erTi sezonis repertuari, msoflio
dac antisemitizmis Tema Sailokis isto- premiera Tbilisis scenaze da kidev
riazea dafuZnebuli. Seqspiris venecie- dimitri krimovis warmomavloba is qa-
li vaWari JanriT komediaa, magram garet rTveli TeatralebisTvis kargad cnobi-
armstrongis SeTavazebuli Sailokis li saxelganTqmuli reJisoris, anatoli
biografiis analizi Sailoks, marTlac efrosisa da aseve cnobili kritikosis
tragikul personaJad warmoaCens. getoSi _ natalia krimovas Svilia. dimitri kri-
mcxovrebi, motyuebuli da gaZarcvuli movis mier warmodgenili speqtaklebiT
Sailoki, romelsac erTaderTi qaliS- gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas, rom es
vili motaces da romelic Seqspiris pi- is iSviaTi SemTxvevaa, rodesac niWieri
esidan ubralod qreba, unda vivaraudod, mSoblebis Svili kidev ufro niWieria.
rom kvdeba amgvaria Sailokis realuri reJisuraSi igi mxatvrobidan movida
biografia, romelsac Tanamedroveo- Tavdapirvelad scenografi iyo. es gare-
bis gamorCeuli msaxiobi gai mastersoni moeba gansazRvravs misi laboratoriis
udidesi ostatobiT acocxlebs scenaze. unikalurobas saCuqarze warmodge-
Seqspiris veneciel vaWarSi Sailokis nil oTxive speqtaklSi scenografiuli
megobars, Tobals mxolod rva striqoni gadawyveta yvela warmodgenis koncefci-
eTmoba. swored Tobalis poziciidan xde- is upirvelesi gamomxatvelia. ufro met-

,,Teatri da cxovreba~
93
ic, Teatraluri mxatvroba, multimedia, bolos warmoadgina. katia, sonia, polia,
romelsac xSirad mimarTavs dimitri kri- galia, vera, olia, tania... ufro dimitri
movi, kostiumebi, grimi, ubralo rekviz- krimovis cnobierebis prizmidan warmo-
itic ki ara mxolod moqmedi, aramed saxul buninis samyaros warmoadgens, sa-
TiTqos gasulierebulic ki aris warmod- dac TamaSis wesi Secvlilia. sisastikisa
genebSi. es garemoeba arafriT amcirebs da sasowarkveTilebis nacvlad reJisori
msaxiobis rols dimitri krimovis war- iumoriTa da gamomgoneblobiT gajere-
modgenebSi. piriqiT erTian ansamblSi bul siurealizmisa da naturalizmis
aRqmul saxilvelSi yvelaferi exmareba nazavs gvTavazobs. Tojinad warmosaxu-
dass, rom uaRresad emociurad gadmosc- li qalebi da individualobas moklebuli
es reJisoris konceptualuri xedva. sa- munji kinos statistebad moazrebuli
gangebod minda aRvniSno laboratoriis mamakacebi speqtaklis moqmedi pirebis
msaxiobebis meierholdiseuli momza- zogadi daxasiaTeba amgvaria. kardonis
debis done. araCveulebrivi plastikiT, yuTebSi SefuTili Tojina qalbatonebi
SesaniSnavi vokaluri monacemebiTa da rig-rigobiT Tavisufldebian yuTebis
rusuli fsiqologiuri TeatrisTvis dam- tyveobidan da xazgasmuli metyvelebis
axasiaTebeli damajereblobis xarisxiT defeqtebiT da, rig SemTxvevaSi, daSlili
gamorCeuli axalgazrduli dasi namdvil sxeulebiT warmosaxulebi cdiloben Ta-
TanamoazreTa koleqtivad warmogvidga vianTi istoriebis moyolas Tu plastikiT
sxvadasxva Janris speqtaklebSi. speqtak- warmosaxvas. Sav smokingebSi Cacmuli ma-
lidan speqtaklSi es axalgazrda msax- makacebi, romlebic xan orkestrantebi
iobebi erTnairi ostatobiT asruleben arian da xanac deklamatorebi, bevrad
rogorc dramatul scenebs, aseve Sesan- ufro koketurebi, vidre qalbatonebi...
iSnavad ukraven sxvadasxva instrumentze dimitri krimovi amgvarad warmosaxavs
da, saWiroebis SemTxvevaSi akrobatul miseul buninis bneli xeivnebis binad-
nomrebsac SesaniSnavad asruleben. Seg- arT... speqtaklSi gamoyenebuli multime-
nebulad ar vasaxeleb maT gvar-saxelebs diac munji kinos fragmentuli warmod-
aq dasSi yvela ostatia da vinmes gamo- genaa. speqtaklis finalSi ki mayurebeli
yofas marTebulad ar miviCnev. vfiqrob, speqtaklis monawileebTan erTad buninis
dimitri krimovis sruliad usazRvro saxlmuzeumis eqskursantebad iqcev-
fantaziis relizeba mxolod amgvar das- ian, sadac sportul qurTukebsa da Sarv-
Tan TanamSromlobiT aris SesaZlebeli. lebSi Cacmuli ukve yofili buninis per-
pirveli speqtakli, romelic dimitri sonaJebi ocdameerTe saukuneSi amgvarad
krimovis laboratoriam festivalze transformirebulebi warmogvidgebian.
warmoadgina, katia, sonia, polia, galia, Jirafis sikvdili, dimitri krimovis
vera, olia, tania... ivane buninis moTxro- laboratoriis mier festivalze warmod-
bebis ciklis, bneli xeivnebis mixedviT genili meore speqtakli daanonsebuli
iyo dadgmuli. emigraciaSi dawerili iyo rogorc koleqtiuri namuSevari.
moTxrobaTa es cikli buninis Semoq- rogorc aRmoCnda, es fraza koleqtiur
medebis gviandel periods miekuTvneba. dramaturgias gulisxmobda. teqsti msax-
dimitri krimovi safestivalo katalog- iobebis mier moTxrobil sakuTar isto-
Si aRniSnavs: buninTan bneli xeivnebis riebs moicavda isini yvebodnen sakuTar
yvela moTxroba cudad mTavrdeba, bed- bavSvobaze, emociebze, erTerTi msax-
nieri dasasruli arc erT maTgans ara iobi qali, romelic axloblebis fotoe-
aqvs. es moTxrobebi SemaZrwunebelia Ta- bs awyobda scenaze da gaurkvevel kavka-
vianTi sinamdviliT an gamogonilobiT siur enaze metyvelebda da xangamoSvebiT
es ukve Cvens aRqmazea damokidebuli. me wamoiZaxebda qarTulad: xmeli suneli.
mas arc veTanxmebi da arc uarvyof. Ta- erTi SexedviT, am Tavwakruli Sahidis
visi filosofiuri sasowarkveTilebiT verbaluri kontaqti auditoriasTan
is ubralod Sokismomgvrelia. filoso- saTeatro saswavleblebis savarjiSos
fosi, xelovani ki is adamiania, romelmac gavda, damokidebulebis gamosaTqmelad
icis saidan iwyeba yvelaferi da riT rom imeorebs Semsrulebeli. realu-
mTavrdeba. bneli xeivnebi swored aseT rad ki msaxiobma komikuri elementebiT
tkbil-mware mogonebebs asaxavs. Sezavebuli sevdiani biografia Seqmna
vfiqrob, dimitri krimovis speqtakli gaurkveveli kavkasiuri warmomavlobis
filosofiuri sasowarkveTilebis Sem- qalis ambavi, romelsac axloblebis mo-
cveli ar aris am koncefciiT dadgmuli sagonrad fotoebiRa SemorCa. person-
speqtaklebi laboratoriam festivalis aJebis TavSeyris mizezi ojaxis ufrosis,
#5-6
94
anu cirkSi momuSave Jirafis gardacva-
lebaa. _ absurdi, romelic ucnauri kon-
struqciis Jirafis agebisa da konkre-
tuli multimediuri CanarTebis fonze
viTardeba. Tanamedrove TeatrSi mul-
timedia siaxled aRar iTvleba, magram es
dimitri krimovis am warmodgenaSi gamoy-
enebuli kinematografiuli epizodebi
ufro koncefciisa da ocnebis nazavad
aris warmodgenili. proeqciebi sxvadasx-
vagvaria xan karebi, romelSic realuri
adamianebi Cndebian Tu qrebian, uzarmaz-
ari Tevzi, emir kusturicas arizona
ocnebis gafrenil Tevzs rom gvagonebs,
xanac msoflios udidesi qalaqebis Tavze
gadafrena. mTlianobaSi es absurduli
kolaJi ritmul da niWierebiT aRbeWdil
mTlianobad ikvreba, romlic Teatris
arc erT standartSi ar jdeba da sruli-
ad unikaluria formiTac da koncefcii-
Tac.
ebrauli Temis sulisSemZvreli fi-
losofiur-vizualuri tragikuli xilva
SemogvTavaza dimitri krimovma labo-
ratoriis saxelganTqmul speqtaklSi
opusi # 7. dimitri krimovis es warmod-
gena rusTavelis Teatris scenaze gaTa-
maSda, oRond auditoriac scenaze iyo
ganTavsebuli da erTian sivrceSi TiTqos
ara mxolod mayureblad, aramed Tana- krimovis speqtaklebis analizi klasi-
monawiledac moiazreboda. erT-erT in- kuri saTeatro formebTan SefardebiT,
terviuSi dimitri krimovi aRniSnavda, am warmodgenisa ki _ miT ufro. pirveli
rom es warmodgenaa yvela msxverplis moqmedeba multimediis gamoyenebiTaa Se-
xsovnas eZRvneba. dabejiTebiT SeiZleba qmnili. scenis kedelze Cndeba rogorc
iTqvas, rom es speqtakli namdvilad mon- foto, aseve moZravi gamosaxulebebi
umentur suraTs xatavs im mravalsauku- sxvadasxva asakis Tu socialuri fenis
novani Zaladobisa, romelsac ebraeli ebraelisa. yvela maTgani individia, gan-
eri ganicdida saukuneebis manZilze da sxvavebuli da erTaderTi. mxolod mas
gadaWarbebuli ar iqneba Tu Tavad war- Semdeg, rac isini Zaladobis msxverplni
modgenas miviCnevT yvela drois msxver- xdebian, TiTqos speqtaklis dekoraciis
plisadmi miZRvnil monumentad. Sav-TeTr kedlidan daberili haeris mier sivrceSi
siurealistur xilvebSi gacxadebuli afrialebul qaRaldis nakuwebad gar-
rekviemi CemTvis opusi# 7is pirveli daiqmnebian. gansakuTrebiT emociuria
moqmedebis aRqma amgvaria. speqtakli or msxverplad qceuli bavSvebis warmosax-
damoukidebel ambavs aerTianebs pirve- vis epizodebi: kedelze mixatuli saT-
li moqmedeba genealogia aRmosav- valiani bavSvebis konturebidan msaxiobi
leT evropeli ebraelebis ulmobel ga- erT-erTs xels CasWidebs. konturebi
nadgurebas gvixatavs, rigiTi ebraelebis TiTqos seriuliad aris gadamravlebu-
devnis epizodebis warmosaxvaa, meore mo- li. aseve Zalze STambeWdavia patara msx-
qmedeba ki geniosebze zewolis fantasma- verplTa fexsacmelebis Camoyris epizo-
goriuli xilvaa, sadac mTavari moqmedi di da wiTeli sabavSvo baTinkebis svla
piri dimitri SostakoviCia, xolo mTa- da SeerTeba saerTo sasaflaod moazre-
vari musikaluri Temebi me7 simfoniida- buli fexsacmlebis grovasTan. pirveli
naa. dimitri krimovi safestivalo kata- moqmedebis finali mainc optimisturia
logSi aRniSnavs: pirveli nawili bevr iesos Soba scenaze minimaluri gamom-
ubedur adamianze mogviTxrobs, meore ki saxvelobiTi saSualebebiT kacobriobis
erT Zalian ubedur kacze, romelic amave es udidesi sixaruli TamaSdeba... da kidev
dros geniosia. SeuZlebelia dimitri erTxel minda gamovxato Cemi da albaT

,,Teatri da cxovreba~
95
aseve yvela qarTvelis sixaruli imis noebisa da adamianuri Rirsebebis Tana-
gamo, rom ara Tu amgvari Semzaravi faqte- fardobaze.
bi, aramed saerTod devnac ebraelebis onore de balzaki. Canawerebi berd-
mimarT saqarTveloSi arasodes yofila. iCevze wlevandeli saCuqris bolo war-
opusi #7-is meore moqmedeba Sos- modgena, dimitri krimovis laborato-
takoviCi geniosTa msxverplSewirvadaa riis meoTxe speqtakli iyo festivalze.
moazrebuli. uzarmazari roiali, rom- msoflio premiera amgvari statusiT
lis fonzec adamianis masStabi saTa- iyo daanonsebuli es warmodgena da dimi-
maSod aRiqmeba da uzarmazari 5-metriani tri krimovis sruliad araordinaruli
saTamaSo deda samSoblod wodebuli speqtaklebis mxilvel Tbiliseli may-
Tojina es meore moqmedebis hiper- ureblis molodins pirveli Semfaseblis
bolizebuli sagnobrivi metaforebia, rolic amZafrebda. msoflio premieris
gasulierebuli sagnebi, romlebic moq- wina dRes Zalze samwuxaro ram moxda
medi pirebis datvirTviTaa warmosaxuli moulodnelad gardaicvala 22 wlis
speqtaklSi. deda samSoblos ramdenime asistenti polina. dasic da maTi xelmZ-
msaxiobi marTavs da es uzarmazari To- Rvanelic dilemis winaSe aRmoCndnen.
jinac mTavari moqmedi piria, romelic sadResaswaulo ganwyobas, cxadia, ve-
geniosebs sdevnis. scenaze meoce sauku- Raraferi daabrunebda, magram udidesi
nis dasawyisis ruseTis uniWieresi xe- pasuxismgeblobis grZnoba da WeSmariti
lovanebis fotoebiT xelSi cekvaven msax- profesionalizmi mwuxarebaze aRmateb-
iobebi meierholdi, axmatova, maiakovs- uli aRmoCnda. rogorc dimitri krimovma
ki, SostakoviCi... isini xdebian deda sam- pirad saubarSi ganacxada, polina momxre
Soblos samizne, uzarmazari Tojina pis- iqneboda, rom speqtaklebi ar CaSliliyo.
toletiT dasdevs acekvebul fotoebs da laboratoriis msoflio premieris rang-
warmatebiT anadgurebs maT. gamaogne- Si gamarTuli bolo warmodgenebi Teat-
beli epizodia roialebis cekva scenaze risTvis Tavdadebuli asistenti gogonas
7 roialis formis makets Semoagoreben. xsovnas mieZRvna.
portalze moZravi roialebi trialeben, speqtakli anton Cexovis sami dis
erTmaneTs ejaxebian. roialebis cekva mixedviT Seiqmna. anton Cexovis drama-
SostakoviCis me7 simfoniis im Temaze turgia da misi piesebis mixedviT dadg-
sruldeba, romelsac mtris Semosvla muli warmodgenebi udavod aris rusuli
ewodeba. SostakoviCma am marSis tipis saTeatro esTetikis erTerTi ZiriTa-
musikiT faSistebis Tavdasxma aqcia musi- di ganmsazRvreli. anton Cexovis dra-
kalur SiSismomgvrel Temad. dimitri maturgiisTvis upirvelesad niSneuli
krimovis SeTxzuli epizodi kidev ufro fsiqologiuri wiaRsvlebi meoce sau-
SemaZrwunebelia, radgan mxedvelobasa kunis rusuli Teatris warmodgenebSi
da smenaze erTdroulad zemoqmedebs. araerT Rrma da saintereso warmodgenad
miuxedavad amgvari fragmentebis sim- gansxeulda. meoce saukunis oTxmociani
ravlisa, warmodgenaSi aseve mravladaa wlebis dasawyisSi, im periodSi, rodesac
iumori, groteski... deda samSoblo dimitri krimovis saTeatro azrovneba
solo partias asrulebs moedineba mdi- yalibdeboda, moskovis TiTqmis yvela
nare volga liudmila zikinas reper- Teatris repertuarSi iyo Cexovis pie-
tuaridan am simReras dimitri krimovis sebi. lideris pozicia samxatvro Teatrs
laboratoriis msaxiobi namdvili saope- eWira es bunebrivicaa, stanislavskis
ro momRerlis doneze mReris. Semdeg sistemis koncefcia Cexoviseuli person-
deda samSoblo dimitri SostakoviCis aJebis gamarTuli fsiqologiuri war-
gamosaxulebis Tojinas iyvans xelSi. epi- mosaxvis meTodologiis SemuSavebasac
zodis bolos ki portalze deda samSob- efuZneba. im periodis samxatvro TeatrSi
los damxoba es reJisoris SemoTavaze- jer kidev idgmeboda nemirovC-danCenkos
buli optimisturi finalia da vfiqrob, mier dadgmuli sami da cxadia, aRdge-
es epizodi sabWoTa kavSiris, borotebis nili versia. da rac uaRresad yuradsaRe-
imperiis damxobis metaforad moiazreba. bia anatoli efrosis, dimitri krimovis
`nuTu marTla SeuZlia iseT sityvebs, mamis saocari `alublis baRi tagankis
rogoricaa kaTolike, marTlmadidebeli, TeatrSi mSvenieri ala demidova ranevs-
ebraeli, raime saxis gansakuTrebuli kaias rolSi, vladimir visockis lopaxini
pirovnuli Rirsebisa da damsaxurebis da uaRresad ansambluri, metaforuli
gamoxatva?- Cexovis es sityvebi didi mw- daxvewili sanaxaoba. amgvar tradiciebze
erlis damokidebulebas asaxavs sarwmu- aRzrdili dimitri krimovi Cexovis pi-
#5-6
96
xeli aqvs, irinas yurebi heronimus bosx-
is naxats gvagonebs, olgas uzarmazari
qveda tuCi srulad deformirebulia...
garegnulad mSvenieri am personaJebSi
aravinaa... ratom warmoaCina amgvarad re-
Jisorma rusul scenebze lamis gaideale-
buli, naTel momavalsa da sasargeblo
muSaobaze meocnebe adamianebi? speqtak-
li iwyeba marlen ditrixis repertuaris,
lili marlenis simReris fonze marSuli
msvlelobiT. mxrebze micvalebuli aqvT
gadebuli. yvela personaJi erTnairad,
mundirebSi Semosili gadakveTs rusTave-
lis Teatris parterSi Seqmnil scenas da
mayurebelTa darbazs, romelic Teatris
scenazea mowyobili. ra aris es? iqneb
reJisoris prologSive gamotanili ga-
naCeni, romelic man samxedroebs gamou-
tana. Cexovis sami dis personaJebi xom
swored oficrebi an oficerTa STamo-
mavlebi arian da Tanac Zalian amayoben
amiT. opusi #7-is naxvis Semdeg srulad
gacxadda reJisoris damokidebuleba
yovelgvari momwesrigeblebis mimarT.
swored samxedroebma Caidines danaSauli
kacobriobis winaSe, politikosebis nebis
aRmsruleblebad yvela epoqaSi swored
Zalovanebi arian. samxedroebi aRas-
rulebdnen danaSaulebriv qmedebebs.
esis dadgmisas radikalurad gansxvaveb- opusi #7-is Zaladobis aRmsrulebelTa
uli gziT midis, iseve, rogorc yvela sxva fesvebic Cexovis periodis samxedrTa
avtorTa nawarmoebebis dadgmisas. Sorisaa. evropis Jandarmad wodebuli
Zvel da axal formebs araviTari mniS- ruseTis imperiis jariskacebi sulac ar
vneloba ar aqvs. pirovneba am formebze iyvnen mxolod samSoblos damcvelebi.
fiqris gareSe wers. is wers, radgan azre- isini warmatebiT awarmoebdnen dampy-
bi Tavisuflad moedineba misi sulidan. roblur omebs da samSoblos samsaxurad
es anton Cexovis sityvebia da is mwerlis swored sxvaTa samSoblos dapyroba mi-
Sesaxeb gamoTqvams am mosazrebas, Tumca aCndaT da maT STamomavlebs aseve miaC-
es fraza, cxadia, saTeatro xelovnebazec niaT dResac. dimitri krimovis ganaCeni
SeiZleba gavrceldes, albaT kidev ufro marTlac humanurad warmoCndeba im vi-
metadac, radgan TeatrSi forma kidev Tarebis fonze, romelic opusi #7~-is
ufro TvalsaCinoa, vidre literturaSi. apokalifsur xilvebSi gacxadda. jaris-
iumori da satira sinamdvilis mxatvru- kaculi Ceqmis qveS myofTaTvis moZala-
li asaxvis es formebi anton Cexovis Semo- dis gaidealeba absurdulia. vfiqrob,
qmedebis adreuli periodisTvis ZiriTa- dimitri krimovis aRqma da sami dis kon-
dia. arc groteski Tu sarkazmia ucxo cefciis amgvarad gaazreba ara mxolod
Cexovis SemoqmedebaSi. sami da dramaa, am axleburia, aramed marTebulic. rac Se-
Janrs miakuTvnebs Tavad avtori sakuTar exeba personaJTa urTierTobis siste-
qmnilebas da misi interpretatorebic mas, is, erTi mxriv, uaRresad Cexovi-
scenebze swored dramad warmosaxavdnen seulia, ojaxis wevrebis urTierTobaTa
am nawarmoebs. dimitri krimovis speqtak- fsiqologiuri detalebis damuSavebiT,
lSi personaJebis urTierTobaTa sistema da, meore mxriv, misi suirealisturi kon-
Sinagani dramatizmiT aris aRbeWdili, teqstiT aris warmosaxuli. igive msaxio-
oRond warmodgenis forma siurealis- bebi uSualo kontaqtSi Sedian mayure-
tul groteskad aris warmosaxuli. yvela belTan fotoebs aCveneben, cdiloben
personaJis habitusi deformirebulia CaiTrion moqmedebaSi. mkveTri grimiT
maSas uzarmazari cxviri aqvs, verSinini deformirebuli personaJebis tansac-
calxelaa, salionis ki saerTodac sami meli aseve ama Tu im personaJisadmi re-
,,Teatri da cxovreba~
97
Jisoris koncefciis gamomxatvelia da li. xanZris epizodis gaTamaSeba martivad
konkretuli personaJisadmi reJisoris da, amave dros, uaRresad saxierad xdeba
damokidebulebis vizualizacias war- spilenZis taStSi qaRaldisgan gamoW-
moadgens. andrei prozorovs Sarvalze ril qalaqis detalebs da personaJebs
qalis kaba aqvs gadacmuli, vfiqrob imis wvaven. epizodis finalSi debi xanZrisgan
niSnad, rom mas reJisori meoTxe dad dazaralebulTa dasaxmareblad qveda
moiazrebs, irinas ki TeTr sabaleto kaba- boloebs ixdian da maqmanebian sacvlebSi
ze Savi epoletebiani samxedro mundiri rCebian. es epizodi sabavSvo TamaSs gva-
acvia, misi mamakacuri Sinagani Tvisebebis gonebs. garda uSualod sami dis epizo-
qalis sxeulSi Serwyma amgvarad warmois- debisa, warmodgenaSi TamaSdeba aluzi-
axeba. nataSa, romelic am speqtaklSi uri fragmenti sirano de berJerakis
ukve andreis colia, ori TojiniT war- cnobil siyvarulis axsnas rom gvagonebs.
mosaxuli bavSvebiT aris warmodgenili. speqtaklSi gaTamaSdeba Sarlota karlo-
igi kabas ixsnis da xelovnuri mkerdidan vnas aluziac germanuli teqstebiTa da
Svilebs aWmevs... sruliad grotesku- fokusebiT. srulad hiperbolizebulia
lia eqimi zedmiweviT msuqani, JRali Tolias aluzia warmodgenis bolos
parikiTa da sisxliT dasvrili TeTri msaxiobebi sxeulis deformirebul de-
xalaTiT. qirurgiuli xerxiT xelSi igi talebs ixsnian da grims iSoreben. ver-
ufro yasabs gvagonebs. debis ojaxuri Sinini Tofs isvris da scenaze zemodan
Sekrebas naturaluri bostneuliTa da frinvelebis mulaJebi cviva weroebis
xiliT daxunZlul sufrasTan Tan axlavs Tu sxva frinvelebis /speqtaklis da-
saojaxo kinoqronikis naxva, romelic sawyisSi cocxali qaTami iyo moqmedebis
maT Tavze ganTavsebul ekranze xdeba. monawile/... Cexovis samyaros dimitri
sityva TamaSi Cems SemoqmedebaSi, al- krimoviseuli filosofiur-siureal-
baT yvelaze mniSvnelovani sityvaa... Tu isturi xedvis prizmaSi gaTamaSeba
vgrZnob, rom Cemi namuSevari TamaSs gavs, vfiqrob, amgvari saxeldeba Seesatyvise-
yvelaferi kargadaa, Tu ara, ese igi ra- ba uaRresad STambeWdav warmodgenas, ro-
Rac arasworad gavakeTe es dimitri melic wlevandeli saCuqris finaluri
krimovis sityvebia. vfiqrob, reJisoris akordi iyo. gadauWarbeblad SeiZleba
pozicia naTlad gamoxatavs saTeatro iTqvas, rom dimitri krimovis labora-
samyarosadmi da, kerZod, Cexovisadmi toriis oTxma speqtaklma wlevandeli
damokidebulebis models. es warmodgena saCuqari Teatraluri xelovnebis namd-
marTlac TamaSis struqturiTaa agebu- vil dResaswaulad aqcia.

#5-6
98

samyaro Teatralis
TvaliT
nodar gurabaniZe

hamlet gonaSvilis xma


ansambl `rusTavis~ espaneTSi gastrolebisas, koncertis dros,
xSirad vmdgarvar kulisebSi hamlet gonaSvilis gverdiT. am jan-
RoniT savse vaJkacs, romelsac saxis mkveTrad Camoqnili nakvTebi
ganumeorebel iers aniWebda da mis mamakacur Zalmosilebas amx-
elda, scenaze gasvlis win ucnauri ram emarTeboda sul mTlad
fiTrdeboda, Canacrdeboda da cxvris nestoebi uTrToda, rogorc
jiSian cxens, didi derbis win. igi iyureboda scenisaken, magram misi mzera, raRac Soreulis,
miuwvdomels eZebda, igi Rrmad iyo danTqmul-CaRrmavebuli sakuTar arsebaSi da aq daZrul
melodias usmenda, misgan iyo tyvedqmnili da monusxuliviT garindebuli. am dros igi WeSmari-
tad, brinjaosagan iyo, TiTqos, Camosxmuli, magram rogorc misi solo simReris dro dadgeboda
da rampis Suqze marto unda damdgariyo, misi saxis mkacri Crdili naTlis Suqad gardaisaxebo-
da da Tavisi gulis siRrmidan RvTaebriv melodias aZlevda gzas, romelic sul maRla da maRla
miiwevda zecis siRrmeSi, damatyveveblad amorxeuli xmiT Semosili. am dros am xmasTan erTad
`mRerodnen~ misi kriala, Taflisferi Tvalebi. mis mzeraSi irekleboda es RvTaebrivi hangebi.
misi xma umal gipyrobda. igi mReroda rogorc oskar uaildis bulbuli, romelsac TeTri
vardis ekalze hqonda mTeli Rame mkerdi mibjenili, raTa Tavisi gulis sisxliT wiTlad SeeRe-
ba igi.
hamletis gardacvalebac raRac mistikuri suliT iyo mosili: miwaSi CarWobil rkinis palos
daeca mkerdiT da misi gulis sisxli Seiwova vano sarajiSvilis kaxeTis miwam.
...rac unda grZeli melodia emRera, xanmokle, wamierad geCvenebodaT, radgan gsurdaT
dausruleblad gagrZelebuliyo axali sicocxlis momniWebeli es netareba. amav dros am xmaSi
martoobis sevda Tvlemda. xalxiT gaWedil darbazSi igi marto idga uflis winaSe da misi xma
Cven, mokvdavT, idumlad migviZRoda uflisaken, TiTqos am xmiT Tavad mSveniereba gvimxelda
Tavis arss.
...seviliis grandiozul taZarSi, romlis kedlebidan macxovari da mociqulebi imzirebian,
hamlet gonaSvilma, gundTan erTad, imRera qarTuli sagaloblebi. gaocebuli mrevli yurs
miapyrobda sxva samyarodan movlenil xmebs da monusxuli ver garkveuliyo cxadSi ismenda
am RvTaebriv hangebs Tu sizmarSi. xolo Tvaluwvdeneli TaRebis qveS dasadgurebuli siCume
aTasgzis ufro mWermetyveli iyo, vidre sityvaSi gacxadebuli misteria.
...qalaq santenderSi, centralur moedanze, Ramis Tormet saaTze, daiwyo koncerti ansambl
`rusTavisa~ da Sotlandiel qalTa gundis monawileobiT.
gariJraJze, sastumroSi dabrundebulT, verandaze gamarTul vaxSamze, moulodnelad
dagvadgnen Tavze mSvenieri Sotlandieli qaliSvilebi, Semoexvivnen hamlets da rigrigobiT
ukocnidnen yels, saidanac aseTi RvTaebrivi xma amodioda. visxediT Ramis usazRvro siCumeSi,
dilis niavi arxevda cadawvdenil kiparisebs da tanmaRali palmebis wveroebs. hamleti ki mRe-
roda da ase gvegona, am Rameul siCumeSi melodia zecidan eSveboda dedamiwaze.
hamletis gardacvalebam Tavzari dasca mis Tayvanismcemlebs... Tavzari daecaT xelisuf-
alT: verafriT ver gadawyvites, Tu sad daesaflavebinaT igi... maxsovs, rogor mimodioda, fer-
dakarguli saxiT, anzor erqomaiSvili maRal instanciebSi... bolos iZulebuli gaxda eTqva: `Tu
,,Teatri da cxovreba~
99
Tqven gabrkolebT imaze fiqri, Tu sad unda damasaflaon me, hamletis Semdeg amaze nu swuxarT,
me, babuaCemis, artem erqomaiSvilis, gverdiT damkrZalaven Cemi Wirisufalnio~.
gardacvalebidan meormoce dRes, sufrasTan kompozitor oTar TaqTaqiSvils da Cems Soris,
mcire xniT, Camojda hamletis da, profesiiT eqimi da aseTi ram gagvando: _ hamleti xidan ar
Camovardnila, igi gulis infarqtiT gardaicvala, mxolod amis Semdeg daeca miwaSi CarWobil
rkinis palos, magram mTavari sxvaa dedaCemisagan farulad, paTanatomebs, amovaWrevine ham-
letis xorxi da spirtian kolbSi vinaxav. eqimebi, larintogolebi gaognebuli meubnebodnen:
`msgavsi xorxi arc saxelmZRvaneloebSi gvinaxavs da, miT umetes, arc cxovrebaSi masSi uamra-
vi, ucnaurze ucnauri xveuliao.
mTavari, albaT, isaa, rom hamletis saxiT, TviT qarTuli buneba mReroda, es simRera ki ibade-
boda misi gulis siRrmeSi da am xorxis gavliT xdeboda CvenTvis sacnauri, `TiTqos uzenaesis
sunTqvam gaiara mis arsebaSi~ (j.x.jibrani `ieso, Ze kacisa~ (Targmani manana gigineiSvilisa).

`es robiko an agvaSenebs, an dagvaqcevs~


robert sturuas Seu-
Zlia Tqvas, rom `xelisuf-
alTaTvis me viyavi is prob-
lema, romlis gadaWrac
maT ar SeeZloT~. es fraza
Tanabrad exeba komunis-
tur reJimsac da gansa-
kuTrebiT, qarTvel nacebs.
maxsovs, gasuli sauku-
nis 70-ian wlebSi gaxmau-
rebuli fraza, romelsac
eduard SevardnaZes miawerdnen: `es robiko an agvaSenebs, an dagvaqcevs SevardnaZe, sturua~. es
iTqva genialuri, Cemi azriT, absoluturad unaklo reJisoruli speqtaklis, `riCard III~ pre-
mieris dReebSi da ara `yvaryvares~ gamo, romelsac maSindelma partiulma ideologebma TerT-
meti `gasinjva~ mouwyves. marTalia, r.sturuas `yvaryvare~ miaCnia Tavis yvelaze srulyofil
speqtaklad, magram me `riCardi~ mgonia misi didi Semoqmedebis gvirgvini.
b-n eduardi, intuiciisa Tu gamocdilebis gamo, arc ki cdila `sturuas problemis gadaWras~,
radgan win iyureboda da icoda (Tu grZnobda) ra mimarTulebiT ganviTardeboda movlenebi.
am or saxelganTqmul speqtakls, Tu mxolod e.w. `politikuri Teatris~ poziciebidan gan-
vsjiT maSin unda vaRiaroT, rom `riCardi~ gacilebiT saSiSi iyo komunisturi reJimisTvis, vi-
dre `yvaryvare~. cxadia, `yvaryvarizmis~ problema yovel dros da yoveli reJimis pirobebSi
maradiulia da saxifaTo, Tumca, sturuam farsul-groteskul stilSi warmoadgina yvaryvares
metamorfozebi da igi, bolos, namdvil sanagve yuTSi moisrola, raTa kvlav aRmdgariyo da
macxovaris saxiT gamocxadeboda xalxs. magram riCardi sisxlze, Zaladobaze, absolutur ti-
raniaze aRmocenebuli es monstri, romelic koSmaruli ZaliT anadgurebda mowinaaRmdegeebs
da mxolod borotebas sTesda irgvliv, gacilebiT Tavzardamcemi iyo imdroindeli sabWoTa
xelisuflebisaTvis, romelmac `wauyrua~, `ver dainaxa~ reJisoris Canafiqri.
mainc, unda vTqva, or alternativas Soris `agvaSenebs~ _ `dagvRupavs~. arCevani SeCerda
pirvelze (`agvaSenebs~)...
nacxelisuflebas esmoda Tu ra problema iyo misTvis r. sturuas mxolod arsebobac ki da
man gadawyvita (rogorc aRmoCnda, egona rom gadawyvita) robert sturuas problema da aq dauS-
va swored sabediswero Secdoma, ramac mcire roli rodi iTamaSa maTi xelisuflebis diskredi-
taciaSi da, Semdeg, damxobaSi.
gansxvaveba or ukanasknel prezidents Soris isaa, rom maSin yovlisSemZle SevardnaZe mix-
vda: _ mas ar SeeZlo `sturuas problemis gadaWra~. ai, yovlisSemZle saakaSvils ki egona, rom
mas yvelaferi SeeZlo, is ki ar uwyoda, rom mxolod TviT sturuas xelewifeboda Tavisi prob-
lemis gadawyveta... da igi wavida Rirseulad, raTa ganaxlebuli saxiT dabrunebuliyo. veravin
damarwmunebs imaSi, rom am winaswarmetyveluri niWiT dajildovebulma (rac araerTgzis aRmin-

#5-6
100
iSnavs Cems werilebSi) winaswar ar icoda nacebis gardauvali da samarcxvino kraxis ambavi...
dabrunda ise, rogorc es did xelovansa da did adamians Sehferis Tavisufali yovel-
nairi Surisgebisagan, mZime gancdebisagan Tavdaxsnili. mas SeeZlo msoflio dramaturgiidan
iseTi piesis arCeva, romlis dadgmiTac sabolood gamouyvanda wirvas ara mxolod mTlianad
saakaSvilis reJims, aramed ukanasknel xans momravlebul ugunur, da amdenad, urcxv magineb-
lebsac. me vurCie kidec bertold brextis piesis `arturo uis karieris~ dadgma, piesisa, sa-
dac didi sarkazmiTaa naCvenebi totaluri Zalauflebisaken dauokebeli ltolva axalgazrda
gangsterebisa da maT mier Cadenili borotebani qveynis saTavisaken mimaval gzaze. `ki, davdgam~
dameTanxma eSmakuri RimiliT da am dros, igi gulSi sul sxvas fiqrobda (rogorc mas saerTod
sCvevia). axla, rogorc davinaxeT, `mariam kalasis~ dadgmiT, igi fiqrobda `wminda xelovneba-
ze~, Teatris, musikis, genialuri Semoqmedis Zalmosilebaze. igi gadasaxlda sul sxva samyaro-
Si, sadac mxolod amaRlebuli grZnobebi, azrebi, miswrafebani batonobdnen, sadac sulierebis
diadi substancia Tavisuflad dahqris tanjviT, konfliqtebiT, sixarbiT, daundoblobiT,
garyvnilebiT gatanjuli Cveni samSoblos Tavze. Tavad xom gadasaxlda xelovnebis `gansawmen-
delSi~, Cvenc Tan wargvitaca `beatriCes~, am SemTxvevaSi, maria kalasi lela alibegaSvilis,
winamZRolobiT.
madloba baton roberts amisTvis.
P.S.
amboben, da aqa-iq weren kidec axla davinaxeT Tu rogor hyvarebia msaxiobi r.sturuaso,
Tu rogor SeuZlia mas SemoqmedebiTi aRmafrenis unetares wuTebs aziaros igi da personaJis
sulier samyaroSi datrialebuli qaosisagan rogor daixsnas.
dRevandel Taobas ar unaxavs misi mravali Sedevri, da bunebrivia, ar icis Tu rogori Rrma
fsiqologiuri simarTliT iyo Seqmnili scenuri saxeebi, vTqvaT, artur mileris `seilemis
procesSi~, sadac brwyinavdnen zina kverenCxilaZe, iza gigoSvili, sergo zaqariaZe, ediSer
maRalaSvili, guram saRaraZe; mono-speqtakli `amherstis mSveneba~, sadac z.kverenCxilaZem
martosuli poeti qalis dauviwyari, fsiqologiuri portreti Seqmna. aqve unda vaxsenoT am
msaxiobis medea (Jan anuis `medea~) da bolos, Tundac ramaz CxikvaZis mefe liri groteskisa da
fsiqologiis es ucnauri, genialuri Serwymis unikaluri nimuSi.
asakis miuxedavad, r.sturuas Semoqmedeba uWknobi axalgazrduli energiisa da gansacvi-
frebeli xilvebis demonstrirebaa.
`udidesi bednierebaa flobde axalgazrdad darCenis xelovnebas~. (oskar uaildi)

formis cvlileba
mark Sagali amtkicebda, rom droTa ganmavlobaSi formam didi cvlileba ganicada. am iro-
niul da paradoqsul mxatvars ekuTvnis aseTi fraza: `formis progresi: - mdidrulad Cacmuli
romis papi SiSveli qristes gverdiT~. aseTi ramac aqvs naTqvami, `parizi Cemi meore vitebskiao~.
axla warmoidgineT, meoce saukunis dasawyisis ruseTis Rrmad provinciuli qalaqi, Tavisi xis
Cabnelebuli saxlebiT, Raribuli ebrauli dasaxlebebiT da mixvdebiT mxatvris ironias.

morcxvi belmondo
saxelganTqmul kino-msaxiobs Jan-pol belmondos amJamad erTaderTi gonieri, yov-
lismcodne konfidenti hyavs es aris misi erTguli ZaRli. am cxovels laparaki rom SeeZlos,
albaT, uamrav saintereso ambavs SevityobdiT italiuri fesvebis mqone frangi varskvlavis
romantikuli Tavgadasavlebidan. miuxedavad imisa, rom cxovrebaSi Zalian morcxvi adamiani
yofila, amas xeli ar SeuSlia misTvis, raTa saxeli gaeTqva, rogorc qalTa gulTampyrobels.
oTxmoc wels gadacilebuli, insultisagan dauZlurebuli belmondo ambobs, rom uqalod
cxovreba erT dResac ar SeuZlia.
bravo!

oqtombris revolucia da moda evropaSi


aleqsandre vasilevi, modebis istorikosi, Tavis wignSi `moda XIX-XX saukuneebis istori-
is sarkeebSi~ Zalze saintereso cnobebs gvawvdis evropaSi, upiratesad parizSi, moRvawe (mo-
muSave) qarTvel qalebze. es qalebi qarTuli aristokratiis maRali fenebidan yofilan gamo-

,,Teatri da cxovreba~
101
sulebi. a. vasilevi amJamad parizSi cxovrobs da iseTi mdidari koleqcia hqonia, rom `moskovis
muzeumSi~ 2013 wels gamarTul modebis vernisaJSi orasi kostumi da aTasxuTasi aqsesuari war-
moadgina.
sainteresod daweril mis wignSi erTi gansacvifreblad paradoqsaluri ambavi amovikiTxe:
1917 wels oqtombris revoluciam ruseTSi modis podiumze axali bumi gamoiwviao. am sayovel-
Tao kataklizmma mZlavri biZgi misca modis bizness mTel evropaSi. damSeuli da gaRatakebuli
ruseTidan evropas miawydnen naSimSilebi, gamxdari, Camoqnili qaliSvilebi. gansakuTrebuli
popularobiT sargeblobdnen SavTmianebi da TaflisferTvaleba qalebi. am moTxovnaso
SeniSnavs a. vasilevi idealurad pasuxobda qarTveli qalebis garegnoba. amitomac ase mrav-
lad iyvnen isini warmodgenilni modis samyaroSi. gansakuTrebuli popularobiT sargeblobda
Tavadis qali WavWavaZe. mas kariera dauwyia rogorc e.w. `kabinis qals~ (e. i. kabinaSi, ganmar-
toebiT, uCvenebda axal siluetis kabebs mdidar qalebs) da Semdeg didi warmatebisTvis miuR-
wevia (Tumca, misi kariera kinaRam dasawyisSive Sewyda: _ (erTi zedmeti funTuSis SeWmisTvis
gaZeveba daupires). a. vasilevi CamoTvlis qarTvel Tavadis asulebs: Tavadis qali meri eristo-
va, Tavadis qali mia obolenskaia, elisabed grabbe, ana voroncova-daSkova
. es qalbatoni umal moeqca saxelganTqmuli koko Sanelis yuradRebis centrSi sul
male igi gaxda Sanelis kompaniis saxe. Semdeg WavWavaZis qalma Seqmna sakuTari `modis saxli~, sa-
dac kabebs ikeravdnen mTeli evropisa da amerikis maRali wris umdidresi qalebi. koko Saneli
amayobda, Turme, rom masTan qarTveli `princesebi~ muSaobdnen. 1929 wlidan qarTvel qalTa
hegemonias bolo moeRo modis samyaroSi gabatondnen qeraTmiani rusi qalebi... vwer amas da
TavSi mitrialebs saxelganTqmuli mxatvar-dizaineris, Teatrze uzomod Seyvarebuli pier
kardenis (balerina pliseckaias didi Tayvanismcemeli, usasyidlod ukeravda Teatralur kos-
tumebsac da niadag saxmar tansacmelsac) sityvebi: `Tanamedrove kuturiebi imaze ki ar fiqro-
ben Tu rogor Caacvan qalebs, aramed imaze, Tu rogor gaxadon maT~.
me mgoni, dRevandel qarTvel gogonebs sruliad ar sWirdebaT aseTi kuturiebi isini Tvi-
Ton SiSvldebian an gasuli saukunis samociani wlebis pankebiviT dadian daglejil-dafxrewili
jinsis SarvlebiT, saidanac SiSveli xorci mouCanT... aqve, barem gavixsenoT pankebis erT-erTi
popularuli lozungi: `ake love, not war!~

sxva pikaso
parizSi ukve karga xnis winaT Casulma axalgazrda mark
Sagalma usayvedura poet giiom apoloners, pikaso ratom
ar gamacanio. `ras ambob, mark miugo apolinerma pika-
sos yvela megobarma sicocxle TviTmkvlelobiT daam-
Tavra~. wamikiTxavs, rom pikaso mZime xasiaTis, Seupovari
da jiuti adamiani iyo, magram ar megona, Tu ase daundobe-
li iyo megobrebis da uaxloesi naTesavebis mimarT. sul
axlaxan rusul enaze gamovida pikasos SviliSvilis mari-
na pikasos wigni `babua~, sadac igi cdilobs sademarkacio
xazi gaavlos adamiansa da Semoqmeds Soris erTmaneTi-
sagan unda ganvasxvavoT es ori cnebao. ` , ,
, ~. Tu gaviTvaliswinebT, rom maria pi-
kaso, pablo pikasos pirveli meuRlis, olga xaxlovas SviliSvilia, maSin ase Tu ise, mainc gas-
agebi gaxdeba misi mkacri gamoTqmebi genialuri babuis mimarT. Cems erT etiudSi `SurisZieba
pikasoseburad~ (ix. Jur. `Teatri da cxovreba~ #6, 2012) vwerdi imis Sesaxeb, Tu rogor sZulda
olga xaxlova pikasos (masTan Tanacxovrebis wlebi cxovrebas yvelaze saSinel periodad mi-
aCnda am daucxromel metrfes) da rogor iyo gawamebuli misi pretenziebisagan. maria pikasos
wignSi ki olga bebia, RvTisnier qalad aris gamoyvanili. maSin roca `pikaso iyo monstri, rom-
lis SemoqmedebiTi cxovrebis axali etapi iwyeboda yoveli axali sayvarlis gaCenisTanave. pi-
kaso ara mxolod Trgunavda, aramed `Wamda~ erTi-meores miyolebiT Tavis colebsa Tu sayvar-
lebs. am TvalsazrisiT, babua SeiZleba rom namdvil monstrad miviCnioT~.
`...babuaCemis genia damangreveli xasiaTisa iyo axloblebTan mimarTebaSi~. Semdeg marina pi-
kaso CamoTvlis pablo pikasos mier ganadgurebul adamianebs, pirvel rigSi, asaxelebs sakuTar

#5-6
102
mamas, anu pikasos siZes, romelic mxatvris mZRoli iyo (da kapikebs uxdida, galoTda, kibosgan
gardaicvala), Semdeg Tavis Zmas, pablitos, romelmac ver aitana mudmivi damcireba mamamisisa-
gan da Tavi moikla, xolo maria tereza valterma (romelic pikasos sayvareli iyo wlebis man-
Zilze) Tavi CamoixrCo, SublSi tyvia ikra Jaklin pikasom (mxatvris meore coli).
TviTon didi pablo ambobda Cemi sikvdili gamoiwvevs namdvil katastrofas, romelsac
didi msxverpli mohyvebao (gulisxmobda Tavisi kolosaluri memkvidreobis gayofis gamo
atexil davas).
maSasadame, marTali yofila Cveni keTili da sayvareli nika agiaSvili:
`agiaSvilsa nikaso...
ar nayvareba pikaso,
gadairia pikaso
ra davuSave nikaso~.
(lado asaTianis funagoria)
P.S. autanel siduxWireSi gatarebuli wlebis Semdgom (gardacvlili Zmis, pablitos, gapati-
osnebisa da dakrZalvis fulic ar mqondao wers) milioneri maria pikaso aqtiur qvelmoqmede-
bas eweva. vietnamSi sofelic ki aaSena oboli da upatrono bavSvebisaTvis.

`alublis baRi~ komediaa Tu drama?


boris akuninis (grigor CxartiSvili) axali deteqtiuri romanis `Savi qalaqis~ gmiri, fri-
ad ganaTlebuli `supermeni~ erast fandorini fiqrs Seupyria: - ratom uwoda Cexovma Tavis
yvelaze sevdian da yvelaze srulyofil piesas, `alublis baRs~, komedia?! mZime avadmyofobiT
Sepyrobili a. Cexovi am piesis premieris wina dReebSi amaod umtkicebda k. stanislavskis me
komedia davwere, da Tqven ki igi dadgiT TiTqmis rogorc tragediao.
b. akuninis gmiri (romelic, romanis mixedviT, mwerlis debma miiwvies ialtaSi, Zmis Semoq-
medebiTi memkvidreobis Semswavlel komisiaSi samuSaod), eTanxmeba Cexovs, Tumca Taviseburad
ganmartavs piesis Janrul bunebas: _ Wleqis umZimesi formiT daavadebulma a. Cexovma icoda,
rom male mokvdeboda da TiTqos grZnobda kidec, rom misi sevdiani cxovrebis dasasruli uTu-
od SeiZenda erTgvar komikur elfers. marTlac, germaniidan samSobloSi igi Camoasvenes `va-
gon-macivriT~, romelsac didi asoebiT ewera (xamanwkebisaTvis). aq uneburad moxda
`amaRlebulis damcroba komikuri elementiT, rac ase Seesabameba Cexovis stils~.
erast fandorini aq avtoris, boris akuninis, azrs gamoxatavs, xolo b.akunins avtors gax-
maurebuli wignisa `mwerali da TviTmkvleloba~ aseTi rameebi ar eSleba.
P.S.
Jurnal `Teatrisa da cxovrebis` mkiTxvels vurCev waikiTxos misi deteqtiuri romani `mTe-
li samyaro Teatria~, sadac daxatulia Teatraluri cxovrebis warmtaci suraTebi. Tavisi in-
trigebiT, sasiyvarulo TavgadasavlebiT, iluziebiT, TavganwirviT, urTierTqiSpobiT, aRta-
cebiTa da... mkvlelobebiT...

,,Teatri da cxovreba~
103
isini ar moswrebian taZris Semoga-
mogoneba renSi ubnisa Tu saqalaqo masStabis krim-
inalebis xmaurian garCevebsa da sisxlian
orTabrZolebs.
maTTvis ar dauberavs farRalala,
`eZiebde morRveul kar-fanjrebSi zamTris qars,
Zval-rbilSi ar SesvliT susxi da yinva.
ilias `gandegili~ maxsendeba :
da ` da iq, sad wmindanT udidebiaT

hpovebde~ RmerTi msjavris da WeSmaritebis,


iq, sad uwiravT uflisa mimarT
msxverpli qebisa da RaRadebis,_
anu ambavi aw Soris nangrevT da natamalTa
marto qari-Ra dadis da qSuis,
erTi Teatris Seqmnisa da gamomfrTxali Weqa-quxiliT
mun Sexvewili nadiri QRmuis.~
sandro mrevliSvili
sad iyvnen maSin es moyayane populiste-
bi, romel xvrelebsa da soroebSi imale-
bodnen oficialuri doqtrinis SiSiT!
`didi sjulis kanoni~: `Cveni codvebis xmas ratom ar iRebdnen, rodesac taZ-
gamo eklesiaSi movlenili gansacdelebis ris sivrce cixis saknebad iyo gadaRobil-
Jams, zogierTi wmida taZari saepiskop- danawevrebuli? an rodesac xelovnebis
oebSi da monastrebSi viRac-viRaceebis muzeumis sacavad gamoiyeneboda, an kidev.
mier iqna datacebuli. . . Tu maTi mimta- . . aRar minda gavagrZelo.
ceblebi moindomeben maT dabrunebas da ratom ar imaRlebdnen xmas, rodesac
AaRdgenil iqna Zveleburad, friad keTi- respublikis meTaurebs taZris afeTqeba
li da mSvenieri saqme gamova~. hqondaT gadawyvetili da mis adgilze
es amonaridi nikeas wmida VII msoflio propagandistuli funqciiT datvir-
krebis me-13 kanonidan imisTvis movitane, Tuli grandiozuli nagebobis aSeneba. am
rom erTxel da samudamod gavaqarwylo saSineli ganaCenis sisruleSi moyvanisgan
yvela warmomavlobis `moRvawis~, _ gind taZari mxolod mxatvar dimitri Sevard-
anafora ecvas, gind saero samoseli, gind naZis Tavgamodebam ixsna - rasac Seewira
Ciniani iyos da gind uCino, _uxiagi da kidec es SesaniSnavi xelovani ocdaaTiani
populisturi, Tavgamodebuli dayvedre- wlebis sisxliani represiebis mZvinva-
ba: `Tqven taZarSi Teatri gqondaT~. rebisas.
maT daaviwydaT, ra ideologia mefob- diaxac, samocdaaTiani wlebis axal-
da samocdaaTian wlebSi, rom ama Tu im gazrdebma gavbedeT, `mimtacebelTagan~
gauqmebul taZarSi saeklesio msaxurebis taZari `mivitaceT~, movuareT, gavapati-
aRdgenaze ocnebac ki SeuZlebeli iyo. osneT, darajad davudeqiT mis kedlebs,
maT ar ician, an ar undaT icodnen, rom Semogareni gavamSveniereT, qarTuli si-
Tbilisis, da saerTod, qarTuli xuroT- tyva da sagaloblebi avaJRereT, aTas ga-
moZRvrebis es umniSvnelovanesi Zegli saWirsa da arakomfortul pirobebs ga-
Svelas iTxovda. vuZeliT, Tbiliselebi Zveli qalaqisken
isini ar arian imis momswre, rom taZris SemovabruneT, da rodesac dahkra Jamma,
kedlebs da wmida sanawiles saukunovani gakrialebul-ganaTebuli, `mimtacebel-
WuWyi, obi da mtveri faravda. Tagan mitacebuli~, kvlav deda-eklesias
rom mravaWirnaxul kedlebs gamvlel- davubruneT, riTic `friad keTili da mS-
gamomvlelni, adgilobrivni da tur- venieri saqme gamovida~.
istebad movlenilni, SardiTa da feka- piradad me `didi sjulis kanonis~ Se-
liebiT abinZurebdnen, xolo ukve sakma- gonebis ufro mjera, vidre medrove pop-
od gaxSirebuli narkomanebi moxmarebul ulistebis.
instrumentebs taZris SigniT da gareT im DdRes ki, batoni oTar liTaniSvilis
uxvad mimoabnevdnen. winadadebam sagonebelSi Camagdo. Qguma-
niT mivxvdi, rom raRac did movlenasTan
gagrZeleba. meqneboda saqme.
dasawyisi ix. `T da c~ #5,6. 2012 w. #2, 4. 2013 w. _ vifiqreb-meTqi, vupasuxe da oTaxi-
#5-6
104
dan gamovedi. centralur (moskovi) xelisuflebaSi,
davfiqrdi... da mivedi daskvnamde, rom romelic mkacrad akontrolebda respub-
es SemoTavazeba ar iyo SemTxveviTi. likis biujets, da zogierTi adgilo-
Tbilisis xelmZRvanelobaSi axali brivi renegati funqcioneris cnobiere-
Taoba movida, axali xuroTmoZRvruli baSi, eSmakma gaiRviZa. marTalia, frTxi-
ideebiT, qalaqdagegmarebis axali xed- lad, magram ukve yalibdeboda da Zalas
viT, qalaqis istoriuli nawilisadmi axa- ikrefda Zveli qalaqis dangrevisa da mis
li damokidebulebiT. adgilze `Tanamedrove sabWoTa qalaqis~
Tbilisis istoriuli nawili, ro- aSenebis idea.
melic unikaluria garemosTan SerwymiT, es barbarosuli azri CanasaxSive unda
landSafturi arqiteqturiT, funqci- mokveTiliyo, mas imTaviTve unda dapiri-
uri datvirTviT, evropuli da aRmosav- spireboda Seuqcevadi qmedeba.
luri motivebis sinTeziT, yoveldRiuri samocdaaTiani wlebis dasawyisSi
cxovrebis wesiT (modus vivendi), gansa- saqarTvelos kompartiis centraluri
kuTrebul sivrcobriv da esTetikur at- komitetis pirveli mdivnis Tanamdeboba-
mosferos qmnis. ze kompromisuli vasil mJavanaZe xistma
unikaluri `Zvel Tbilisi~ gaqrobis eduard SevardnaZem Secvala. dadga axa-
saSiSroebis winaSe idga. li ideebis, axali mimarTulebebis Ziebisa
muSaTa klasis gaZliereba, ricxo- da damkvidrebis periodi.
brivi zrda, socialisturi saxelmwi qarTvelma arqiteqtorebma aqtiurad
fos struqturuli siZlieris upirobo daiwyes Tbilisis istoriuli nawilis
safuZvelia. meore mxriv, industriuli reabilitaciis koncefciaze fiqri. am
ganviTareba zogadad globaluri proce- process TanamoazreebTan erTad qalaqis
sia. omis Semdgom msoflioSi industriu- mTavari arqiteqtori SoTa yavlaSvili
li urbanizmi qalaqTdagegmarebaSi mTa- da arqiteqturuli saxelosnos ufrosi
var tendenciad Camoyalibda. (mxolod XX giga baTiaSvili Caudgnen saTaveSi.
saukunis bolo aTwleulma daupirispira partiis propagandistuli kursis
mas `ekologiuri, konceptualuri arq- erT-erT mTavar mimarTulebad miCneu-
iteqtura~). am gamowvevas verc Tbilisi li iyo `saxalxo zeimebisa~ da `masiur
gadaurCa. sul raRac aTiod weliwadSi RonisZiebaTa~ gamarTva. swored maT unda
qalaqis macxovrebelTa ricxvi Svidasi eCvenebinaT msofliosTvis sabWoTa ada-
aTasidan milionamde gaizarda. tafobSi mianis `bednierebiT~ gabadruli saxe,
moqceuli qalaqis sivrce SezRudulia. samzeoze gamoetanaT `qveynis miRwevebi~,
`axali ubnebis da dasaxlebebis~ mSene- TvalnaTliv eCvenebinaT `socializmis
bloba, marTalia, tafobidan `gasul~ upiratesoba~. mwifdeboda `Tbilisobis~
gareubnebSi daigegma, magram `fron- dResaswaulis yovelwliuri Catarebis
tis xazi~ Zveli qalaqisken miiwevda idea. `TbilisobisTvis~ yovewliurad
da `blokadiT~ emuqreboda istoriul Zveli Tbilisis erT-erTi quCa, ubani
nawils. mdgomareobas isic amZimebda, rom an kvartali unda ganaxlebuliyo, rac
Zveli Senobebi, warsuli SemosevebiT dan- logikurad jdeboda `RonisZiebis~ xar-
greulis sanacvlod naCqarevad aSeneb- jTaRricxvaSi. aseTi masStaburi aqci-
ulni, TavisiT iSleboda. XIX saukuneSi isTvis ki propagandistuli manqana xar-
aSenebuli Senobebi, imperuli mdgrado- jebs ar daiTvlida.
biT, zogi ampiris da zogi vaWrul-ekleq- am ideis xorcSesxmas dro, kargad
tikuri arqiteqturiT, ase Tu ise, jer gaazrebuli taqtika da TvalismomWreli
kidev uZlebda dros. istoriul nawilSi SefuTva sWirdeboda. baton oTar Lli-
sruliad uvargisi gaxldaT komunika- TaniSvilTan Cemi saubari 1973 wlis zaf-
ciebi, saniaRvre da sakanalizacio siste- xulis damdegs Sedga. pirveli `Tbiliso-
mebi. am mxriv sanimuSoa `riyis~ (`peskis~) ba~ eqvsi wlis Semdeg, 1979 wlis Semodgo-
magaliTi. mtkvris marcxena napirze mde- maze gaimarTeba! manamde ki saWiro iyo
bare es ubani ganumeorebeli koloritiT dauyovneblivi qmedeba _ sazogadoebis,
xasiaTdeboda, magram ormocdaaTiani gansakuTrebiT axalgazrdobis, Zveli
wlebis bolos iq iseTi antisanitariuli Tbilisisken motrialeba, konkretuli,
situacia Seiqmna, rom aRaraferi eSvele- xelSesaxebi magaliTis Seqmna.
boda buldozeriT miwasTan gasworebis da aseTi xelSesaxebi magaliTi, _ Zve-
garda. li Tbilisis gulSi, mitovebul xuroT-
da `riyem~ parizis `kloakis~ bedi moZRvrul ZeglSi, axalgazrduli Teat-
gaiziara. ris amoqmedeba SeiZleboda gamxdariyo.
,,Teatri da cxovreba~
105
amgvarad, axalgazrduli Teatraluri cocxle daiwyebs feTqvas, iqneb, pirvel
koleqtivis Seqmnis mokrZalebuli idea mercxals _ Teatrs _ mercxlebis gundi
didi, sazogadoebrivi, patriotuli da mohyves da Zvel qalaqs axali gazafxuli
erovnuli masStabis SinaarsiT ivseboda. daudges!
batoni oTaris oTaxidan gamosulma SevZlebT ki, rom sazogadoeba, may-
cnobil moqandakes, elguja amaSukels urebeli mivaCvioT metexisken mimaval,
davureke. metexi elgujas droebiT sax- keTilmouwyobel bilikze svlas?
elosnod hqonda gamoyenebuli _ firo- anazdad ioane zosimes formula gamax-
smanis qandakeba ukve gamoZerwili Hiyo da senda: `slvai Cveulebisamebr mamulisa...~
yalibs iRebda, raTa Semdeg qarxanaSi gae- iqceva es `saqme saWoWmanebi~ svlad
gzavna da brinjaoSi Camoesxa. `Cveulebisamebr mamulisa?~
vTxove, platoze amosuliyo. paemani `eZiebde da hpovebde, irekde da gange-
erT saaTSi davTqviT. Ros!~
metexis platoze, elgujas molodinSi elgujam xis farRalala karebs bo-
fiqrebi kvlav foriaqobdnen. qlomi axsna da taZarSi SemiZRva.
bedma kidev erTxel `zust dros~, Sua taZarSi, gumbaTis qveS, firosma-
`zust adgilze~ mimagdo. nis uzarmazari qandakeba idga. muxlmo-
cxovreba Cemi amocanis sazogadoe- drekil firosmans gulSi Caexutebina
bis interesebTan Tanxvedris unikalur samsxverplo batkani.
SesaZleblobas mTavazobda. elgujas gavande Canafiqri.
sapatio, mamuliSviluri misiaa! _ did saqmes gaakeTebT.
sxva risTvis unda daSTes Cems wil mo- aseTi iyo Cveni drois erT-erTi uS-
cemuli dro, niWi da jani! esaniSnavesi xelovanis, `qarTlis dedis~,
es maRalfardovani lozungi rodia, `vaxtang gorgaslis~, `vefxisa da moymis~
mitingze mosulTa aRtkinebisTvis. da mravali sxva SesaniSnavi qandakebis av-
es mrwamsad unda iqces, yoveldRiuri toris elguja amaSukelis verdiqti. ax-
energiis uSret wyarod unda dadindes! lac maxsovs misi sityvebi:
magram. . . _ Sen Cvens xelSi davaJkacdi. Sens
gavuZlebT ki TeatrisTvis aucilebe- gemovnebasa da Cveni kulturisadmi did
li, yofiTi infrastruqturis ararsebo- siyvarulSi eWvs veravin Seitans. darw-
bas istoriuli Zeglis_taZris pirobeb- munebuli var, taZarTan urTierTobaSi
Si. verafers miaSeneb, kedels ver Seexebi taqts ar daarRvev, mowiwebiT moepyrobi,
_ lursmansac ki ver CaaWedeb... sivrcis moeferebi am Zvel, mravalWirnaxul ked-
gatixrva-gadaRobvaze xom laparakic lebs, WuWysa da nagavs gaitan. damiloc-
zedmetia! nixar, Sens gverdiT migule. or-sam dRe-
arqiteqtura mkacrad gikarnaxebs rep- Si aq xelosani yalibis aRebas daiwyebs.
ertuars, mxatvrul stilsa da sceno- albaT, sami kvira dasWirdeba. axla, Tu
grafias, SezRudavs yovelgvari, nacadi ginda, darCi aq da iocnebe. wasvlisas kari
Teatraluri sadadgmo teqnologiebis kargad dakete, gasaRebi SenTan darCes, me
gamoyenebas. mxatvruli metafora, mTli- saTadarigoc maqvs.
anad speqtaklisa Tu calkeuli scenis taZarSi davrCiT me da firosmanis qa-
gadawyvetac xom arqiteqturasTan zust ndakeba.
SesatyvisobaSi, an absurdamde miyvanil `Cvens xelSi davaJkacdi...~ elgujas am
SeusabamobaSi unda eZio uciloblad, sityvebma 1956 wlis gazafxuli gamaxsena.
`scena-kolofis~ saukuneebiT dagrovi- maSin, pirvelad, stalinuri reJimis
li, nacad Stampebad qceuli xerxebi aq ar Semdeg, `daTbobis~ periodSi, Tbilisis
gamodgeba! `cisfer galereaSi~, uxvad gamoifina ax-
msaxiobebs mayureblis `xelis gulze~ algazrda mxatvarTa da moqandakeTa na-
mouwevT moqmedeba, uwyveti Sinagani daZ- muSevrebi. axali Taoba axali xelweriT,
abulobiT, tyuilsa da siyalbes verc man- axali xedviT, axali esTetikiT, axali
Zili STanTqavs da verc sivrce gaaqrobs. TemebiTa da siuJetebiT movida, xolo
kidev mravali, SemoqmedebiTi Tu or- maTi xelovneba sulac ar hgavda `revo-
ganizaciuli problema usaTuod iCens luciur~, `sakolmeurneo~ da `sawarmoo~
Tavs, romelTa gadaWris gareSe Canafiqri panegiriks.
realobad ar iqceva. Cems `amqarTan~, Wabukobisa da qaliS-
samagierod, metexis taZarSi amoqmede- vilobis A Aasaks miRweul skolis ramdenime
buli Teatri sazogadoebis `xelis gul- moswavlesTan erTad, gamofenas vewvieT,
ze~ aRmoCndeba. Zvel TbilisSi axali si- da siaxliTa da Tanamedroveobis majisce-
#5-6
106
miT savse xelovnebiT aRtacebulni, ukve bolos galereis Sua darbazSi, Sesasv-
vtovebdiT `cisfer galereas~, rodesac lelis mopirdapire kedelze, uzarmazar
mokamaTeTa jgufs SeveCexeT: axalgaz- panos mivadeqiT. `1905 wlis revolucia~
rda mxatvarebis jgufi ufrosi Taobis _ ase erqva am `Sedevrs~. aSkarad etyobo-
kolegebs gacxarebiT ekamaTeboda. da, rom mxolod ideuri mosazrebis gamo
zurab niJaraZe, Tengiz mirzaSvili, iyo gamofenili, Torem mxatvruli Tval-
dima erisTavi, rezo Tarxan-mouravi, sazrisiT araferi hqonda saerTo mTli-
levan cucqiriZe, merab berZeniSvili, anad gamofenasTan.
irakli oCiauri, elguja amaSukeli, da _ amaze raRas ityviT?_ mommarTa
maT winaaRmdeg galereis imdroindeli galereis direqtorma.
direqtori da masTan erTad, `Zvelebis~ _ es TemiT aSkara spekulacia aris
ramdenime warmomadgeneli. meTqi, _ vupasuxe Tamamad.
elguja amaSukelma uecrad xeli Cven- mxatvrebs sicili waskdaT, xolo gaw-
sken gamoiSvira: bilebuli direqtori swrafad gavida
_ modiT, axalgazrdebs vkiTxoT, mos- darbazidan.
wonT Tu ara! im dRidan daiwyo Cemi megobroba, Cemze
_ Zalianac mogvwons _ vupasuxe. ufros, magram im dros axalgazrd mxat-
_ mainc, ra mogwonT? _ CameZia yifi- vrebTan. xSirad vstumrobdi maT stud-
ani. iebsa da saxelosnoebs, veswrebodi maT
magaliTisTvis dimitri erisTavis gauTavebel diskusiebsa da Sexvedrebs.
naxati `klasobana~ avirCie da gudas piri metexis taZarSi martod darCenils,
movxseni. Semdeg zurab niJaraZis na- fiqrebi da ocneba momeZala.
muSevrebTan gadavediT, da ase, TiTqmis `hamleti~. . .
mTeli galerea moviareT. gaRimebuli elsinori metexis taZarSi!
saxeebiT Segulianebuli, `varCevdi~ na- SemTxveviTi Tanxvedra, Tu SemTxveviT
muSevrebs da mxatvrebis gundTan erTad, gamovlenili kanonzomiereba?
eqskursiaTmZRoliviT, davabijebdi naxa-
tidan naxatisken. . .
(gagrZeleba iqneba)

,,Teatri da cxovreba~
107
viCnioT, rom ocneba, molodini da imedi
absurdis, rogorc gvaZlevs saSualebas ganvixiloT adamiani,
rogorc fuWi zmaneba, rogorc arSemdgari
imedebi, anu unda SevafasoT adamiani re-
terminis da alurad - uaryofiTad da araviTar SemTx-
vevaSi dadebiTad~. am filosofiuri mim-
dinareobis fuZemdeblobiTi principebis
cnebis warmoSobis mixedviT egzistencialistebi cdiloben
ipovon gamosavali, gamoiyvanon adamianTa
sakiTxisaTvis modgma da, kerZod, adamiani-pirovneba im
moraluri krizisidan, romelSic, TiTqos
bedisweris gardauvalobiT, Sevida kaco-
brioba. am krizisidan gamosavals egzis-
egzistencializmidan tencialistebi eZeben ara ukve Seqmnili da
absurdamde dadgenili socialuri wyobilebis prin-
cipebis SecvlaSi, aramed individis un-
arianobaSi, moipovos sakuTari, WeSmariti
egzistencia sakuTar yofierebaSi yalbi
giorgi afxazava da aranamdvili, SeniRbuli `me~-s ngrevis
gziT.
egzistencialuri esTetikis safuZv-
lebis mixedviT, xelovneba samyaroSi ada-
meoce saukunis dasawyisSi, kerZod ki mianebis yofas garkveul forma-Sinaarss
ocian wlebSi, safrangeTSi ufro da ufro unda aniWebdes, pirvel rigSi, maRali xe-
popularuli xdeba `poeturi~, `probl- lovneba, romelic, Tavis mxriv, `metafizi-
emuri~ da `inteleqtualuri~ drama. yo- kur Sifrogramas warmoadgens, rac pirvel
fierebis winaaRmdegobrioba, samyaros rigSi, transcendenturTan anu RmerT-
arasrulyofileba, kacobriobis, rogorc Tan makavSirebel jaWvs warmoadgens~. ami-
aseTis, Seumdgaroba - es is mTavari mimar- tomac egzistencialuri Teoria xSirad
Tulebebia, ra principebiTac iqmneboda es miiCneva ara filosofiur mimdinareobad,
nawarmoebebi. avtorTa garkveulma nawilma aramed rogorc mimdinareoba xelovnebaSi.
da, maT Soris, dramaturgma Jan Jirodum magram, albaT ufro swori iqneba, miviRoT
nawilobriv moaxerxes erTgvari winaswarm- egzistencializmi, rogorc garkveuli da
etyveleba imisa, Tu rogor da ra gziT gan- konkretuli filosofiuri mimdinareobis
viTardeboda kacobrioba da gansazRvres safuZvelze Seqmnili saxelovnebo mimar-
im mimarTulebebis veqtori, rasac adamian- Tuleba. amitomac egzistencialuri mim-
ebi airCevdnen momavalSi. am mimdinareobis dinareobis warmomadgenlebi, metwilad,
mimdevarTa umetesoba abstraqtuli human- gamoxataven TavianT Sexedulebebs da
izmis kuTxidan ganixilavda kacobriobis msoflmxedvelobas ara filosofiuri
ganviTarebis gzebs, maTi nawarmoebebis traqtatebis, aramed mxatvruli nawarmoe-
fuZed ZiriTadad ganzogadebuli filoso- bebis saxiT. imisaTvis, rom egzistenciali-
fiur-eTikuri ideebi iyo gamoyenebuli da stebma TavianTi ideuri mimarTulebebi
xSirad maTi nawarmoebebi poetikur-fan- danergon sazogadoebaSi, Teatralur xe-
tasmagoriul formas Rebulobda. lovnebas mimarTaven, vinaidan es sinTetu-
realobis aRqmis tragizmamde day- ri xelovnebis dargi saxviTi xelovnebis,
vanili uimedo mcdeloba da, amavdrou- literaturisa Tu musikis msgavsad, Ziebis
lad, yvelafris epicentrSi adamianis procesSi imyofeboda. Jan-pol sartri
pirovnebis Cayeneba, pirovnebis bedi Teatrs sakuTari ideebis gamosaxatavad
sazogadoebaSi, rwmena da urwmunoeba, si- `idealur tribunas~ uwodebs, amitomac,
cocxlis miznis dakargva da mopoveba. filosofiuri kuTxiT danaxuli, Tundac
mTlianobaSi, egzistencializmisaTvis yvelaze primitiuli cxovrebiseuli situ-
damaxasiaTebelia samyaros aRqma, rogorc acia Tu movlena misTvis dramatuli moq-
tragizmis apoTeozisa. es `krizisis fi- medebis safuZvlad iqceva.
losofiaa~, romelsac Zalze kritikuli zustad revoluciur meoce saukuneSi,
da sakmaod araerTazrovani dadebiTi mid- socialuri da istoriuli cvlilebebis
gomebi da mxareebi gaaCnia. `aucilebelia, gamo, individisa da sazogadoebis dapiri-
rom adamianebi sabolood Caswvdnen imas, spirebam axali tipis absoluturi tra-
rom realurad mxolod realoba unda mi- gizmis JReradoba SeiZina. xelovnebaSi am
#5-6
108
konfliqtma pirovnebasa da sociums Soris gnairad SeiZleba ganvsazRvroT _ xarx-
`uamravi, Tavisi poeturobiT ganmsWvalu- ari, romelsac wyvets qviTini, romelic
li da mkafiod JReradi buntaruli bobo- dagvabrunebs yovelgvari komikuris saT-
qari moZraobebi~ warmoqmna, raTa is meTo- avesTan _ sikvdilze fiqrTan~ aseT peri-
dika, romelsac mimarTavdnen egzisten- frazirebas ukeTebs Jan Jene pier-karon
cialistebi da inteleqtualuri dramis bomarSes gamonaTqvams `iZulebuli vxdebi
mimdevrebi, SeecvalaT saxelovnebo sfer- gavicino imisaTvis, rom tirils avarido
oTi da am gziT mTlianad evropis sazoga- Tavi~. Tavisi nawarmoebebiT absurdistebi
doeba, krizisSi Sevida. Tavad egzisten- amtkicebdnen, rom komikuri _ tragiku-
cialistebma axali gza ipoves da Cauyares lia, xolo tragedia - sasacilo. garda
safuZveli axal mimdinareobas. egzisten- amisa, avtorebi cdilobdnen, rom sakuTar
cializmis filosofiuri koncefcia axali nawarmoebebSi Janrebis aRrevis garda xe-
mimarTulebis ideur fuZed iqca da sax- lovnebis da, kerZod, sasceno xelovnebis
elovnebo sferoSi Seiqmna idealuri pi- sxvadasxva ganStoebis nazavi SeeqmnaT, mag-
robebi revoluciuri gadatrialebisTvis. aliTad, pantomima, cirki, miuzik-holi, da-
mis kulminaciur wertilad absurdistuli daisturi poezia da sxva. absurdistebTan
xelovneba iqca. xSiria yvelaze paradoqsuli nazavebi da
mimdinareobis warmoqmnam bevri araer kompilaciebi realurisa da warmosaxviTi-
Tgvarovani da, metic, sakmaod uaryofiTi sa, sizmriseuli da naturalizmamde day-
rezonansi gamoiwvia sazogadoebaSi - ra vanili yofierebisa. siuJetebi absurdis
aris absurdi? es egzistencialuri kul- dramaSi xSirad msxvrevad xazs, an Tundac
turis ganStoebaa, Tu inkarnacia? an mori- maqsimalurad gaubraloebul da ganzrax
gi axali bruni kulturis sferoSi? iqneb, gamartivebul fabulas warmoadgens. xSir-
saerTod, es ubralod morigi avanturaa, ad, scenaze aqtiuri qmedebis da deteqtiu-
msgavsi bevrisa, romelic Seiqmna mxolod rad CaxlarTuli siuJeturi svlebis nacv-
imisaTvis, rom ubralod raime axali Se- lad absoluturi statika da umoqmedoba
qmniliyo? da mainc, ra aris is unikaluri, sufevs _ `agonia, sadac realuri qmedeba
ganmasxvavebeli niSnebi, romlebic axa- ar arsebobs~ ase uwodebda am process eJen
siaTebs `absurdis xelovnebas~, rogorc ionesko. personaJebs xSirad ar esmiT da
aseTs da ra aris is konkretuli dramatur- arc usmenen erTmaneTs, absurdistuli
giuli da literaturuli Taviseburebebi, dramis personaJebi xSirad arakomunika-
romlebmac sabolood Secvales msoflio belur erTeulebs warmoadgenen da maTi
saxelovnebo mimarTuleba? pirvel rigSi, teqsti xandaxan erTdroulad, magram erT-
absurdistebis `uTqmeli manifesti~ gar maneTisagan yovelgvari kavSiris gareSe
kveul kulturul bunts warmoadgenda. warmoiTqmeba, umiznod, sivrceSi - harold
isini Tamamad esxmodnen Tavs im tipis xe- pinteri am xerxs `monologebis paralel-
lovnebas, romelsac Tavad uwodebdnen izms~ uwodebs.
`realizmis groteskul dabneulobas _ absurdistuli xelovnebis erT-erT
sazizRari, calsaxovani da primitiuli, qrestomaTiul nawarmoebad alber kamius
mdabiuri da vulgaruli Txroba, romelic `sizifes miTia~ miCneuli. es aris nawar-
damaxasiaTebelia Wkuismswavleli litera moebi, romelSic pirvelad, SemoqmedebiT
turisaTvis~. avtorebi, erTi xelis mosmiT filosofiur naSromSi `absurdis~ cnebaa
spobdnen saxelovnebo sivrceSi arsebul aRwerili. garda amisa, aRsaniSnavia, rom
yovelgvar reglaments, ugulebelyofdnen kamium cneba `absurdi~ ara marto filoso-
saukuneebis ganmavlobaSi Camoyalibebul fiuri kuTxiT aRwera, aramed es termini
kanonebs da arRvevdnen yovelgvar CarCo miusadaga saxelovnebo sferos. sizife,
ebs. `maSineriumiT dawesebuli sazRvrebis kamius mixedviT, wamebulia. man RmerTebi
garda, ar arsebobs araviTari sazRvari, ganarisxa da amis gamo usasrulo wamebi-
garda Cemi warmosaxvisa~, - aRniSnavda didi sTvisaa ganwiruli. amavdroulad, sizife
dramaturgi eJen ionesko. absurdistebi warmoadgens tyves sakuTari bediswerisa
saocar nazavs qmnidnen realurisa da ire- _ `RmerTebi Tvlidnen, rom ar arsebobs
alurisas, maT nawarmoebebSi Zalze rTulia sasjeli ufro saSineli, vidre gauTave-
gamokveTo romelime konkretuli (sufTad beli keTeba imisa, rasac sargebloba ar
gamokveTili) Janri. tragikomedia, tragi- moaqvs da momavlis imeds spobs~. zustad
farsi, fsevdodrama, komikuri melodrama am momentze amaxvilebs yuradRebas kamiu
- es is ZiriTadi mimarTulebebia, romelTa- da xsnis am situacias, rogorc ukiduresad
ganac iqmneboda absurdistuli xelovneba absurduls - erTi mxriv, sizife msxver-
TeatrSi. `me vTvli, rom tragedia Semde- plia bediswerisa, igi ganwirulia imisT-
,,Teatri da cxovreba~
109
vis, rom gauTaveblad iSromos, akeTos meoce saukune da, kerZod, meore naxevari,
saqme unayofod. es mdgomareoba misTvis mTeli Tavisi paradoqsuli cvlilebebiT
sasjelia manamde Cadenili qmedebis gamo. gaxda yvelaze noyieri niadagi imisaTvis,
aRniSnuli situacia misTvis erTgvarad rom am Teoriam mimdinareobis xasiaTi mi-
Tavisufali arCevanis Sedegs warmoadgens. iRo. novaciebma mecnierebaSi, ekonomikaSi,
garda amisa, SevxedoT situacias, rodesac TeologiaSi, sportSi, medicinasa Tu kul-
sizife ukve iZulebulia akeTos is, rac turaSi, revolucia moaxdina misma mimarTe-
sasjelad aqvs mikuTvnebuli. aqac, kamius bam adamianis cnobierebam samyarosTan da,
mixedviT, sizife inarCunebs Tavisufali ra Tqma unda, cnebebma - adamiani, samyaro
adamianis mdgomareobas. ubralod, misi es da sociumi _ gansxvavebuli JReradoba
qmedeba iqceva misi cxovrebis arsad `misi SeiZines. yofierebis paradoqsi, es zogadi
suliereba, sakuTar bedisweraze maRla miswrafeba adamianis TviTganadgurebisak-
dgeba~. Tavisufali adamianis arCevani, en, sicocxlis, rogorc uazro daberebis
gadawyvetilebis damoukideblad miReba procesis, ufro uazrod da umiznod qce-
- es aris is mTavari, razec kamiu amaxvi- vis tendenciebi, romelic ase mtkivneulad
lebs yuradRebas. sizifes mdgomareobis da aqtualurad gaJRerda meoce saukunis
absurduloba isaa, rom igi absoluturad msoflioSi, iqca biZgad imisaTvis, rom ab-
Tavisufalia Tavis arCevanSi da is, rasac surds, rogorc mimdinareobas, saboloo
sizife yoveldRe akeTebs, ar kargavs misT- forma mieRo.
vis aqtualobas. misi SemarTeba da mizan- `yovelive umizezodaa gaCenili, sisus-
dasaxuloba ar klebulobs miuxedavad teSi viTardeba da misi sikvdili SemTx-
imisa, rom qvis mTaze goreba absolutu- veviTia. uazroa is, rom gavCndiT, uazroa,
rad usargeblo saqmea da miuRwevel mizans rom vkvdebiT~ - alber kamius es fraza
warmoadgens. kamiu migviTiTebs imaze, rom erTgvari gasaRebia da, SeiZleba iTqvas,
fuWi da absoluturad uazro saqmis keTe- garkveulwilad, modelia im alogikurobi-
ba xdeba adamianis uzenaesi amocana da misi sa, romelzec dafuZnebulia absurdistu-
cxovreba arsad yalibdeba. es erTgvarad li filosofia da nawarmoebebi. samyaros
kamiuseburi midgomaa adamianis paradoq- winaSe ususurobis SegrZneba, Tavad sa-
suli cxovrebisadmi. paradoqsuli mdgo- myaros paradoqsuloba da qaosi, romelic
mareoba, romelSic sizife imyofeba, erT- laitmotivad miyveba Cvens SedarebiT mS-
gvari modelia adamianis sicocxlisa. vid da movlenebiT naklebad datvirTul
Cven viciT dasawyisi (dabadeba) da dasas- yoveldRiurobas, es is Tematikaa, razedac
ruli (sikvdili), danarCeni ki (adamianis si- werdnen absurdistebi.
cocxle) sizifes Sromas warmoadgens. ada-
miani maSin aRwevs Tavisuflebisa da sidi- antiTeatri, antidrama, absurdi
dis uzenaes piks, rodesac misTvis is saqme,
romelic absoluturad uazro da Seus- vinaidan meoce saukunis `Tanamedrove
rulebelia, iqceva misi cxovrebis arsad Teatris damaarseblebs~ miaCndaT, rom
da es paradoqsuli mdgomareoba iZens adamianis yofiereba iracionaluria da
udides mniSvnelobas. kamius mixedviT, paradoqsuli, Sesabamisad, am Teoriis
zustad asaxavs adamianis yofis absurdu- proecireba moaxdines TavianT Semoqmede-
lobas dabadebidan sikvdilamde. `sizife baSi. antiTeatris Teoriis mimdevrebma
absurdis gmiria, mTeli Tavisi vnebebiT da da antidramaturgiis avtorebma uaryves
sakuTari wamebulobiT. RmerTebis uaryo- im droisTvis Camoyalibebuli dramatur-
fa, sikvdilis siZulvili, sicocxlis wy- giuli kanonebi da principebi, kerZod
urvili usazRvro wamebis fasad ujdeba, ki, sakuTari Semoqmedebidan mokveTes is
vinaidan adamiani iZulebuli xdeba akeTos tradiciuli xerxebi da midgoma, romle-
saqme, romelsac bolo ar uCans~. bic fsiqologiur damajereblobasa da
aRsaniSnavia is faqti, rom `absurdis- naturalizmze iyo dafuZnebuli. uaryo-
tuli midgomis~ moTxovnileba Cndeba ma- fil iqna mizez-Sedegobrivi kavSiri er-
Sin, roca kacobrioba da, kerZod, adamiani, Tian struqturaSi, siuJetisa da qmedebis
yofierebis krizisSi imyofeba. `absurdi erTianoba-logikuroba - dramaturgiuli
ibadeba adamianis gonebisa da samyaros az- nawarmoebis mTlian konstruqciaSi ale-
rdakarguli dumilis Sedegad~. absurdi goriebiT da bufonadisTvis damaxasiaTe-
aris ara forma, aramed ufro metad simp- beli xerxebiT xasiaTebis gamokveTilo-
tomis xasiaTs atarebs. igi gviCvenebs, Tu ba konkretulobisgan abstragirebuli
ra mdgomareobaSi imyofeba adamiani da personebiT Seicvala. saxe icvala nawar-
misi Tanamedrove sociumi. albaT, swored moebebis struqturam, am nawarmoebebis
#5-6
kiTxva-amokiTxvis midgoma da meTodika ydes, Sewydes mxolod imitom, rom saTqme-
mTlianad gardaiqmna. erT-erT xSirad gam- li da gasakeTebelic aRaraferia, magram
oyenebad xerxs, romelsac mimarTaven ab- ara absurdistebTan da ara antipiesaSi.
surdistebi, `qaosis meSveobiT warmoqmni- am tipis `araklasikur~ da `aradramatur-
li SeusabamobaTa jaWvi~ ewodeba, romelic giul~ midgomas Tavad beketi usvams xazs.
evropul dramaturgiaSi gamokveTilad is Tavisi personaJebis sityvebiT gveub-
alfred JarisTan SegviZlia aRmovaCinoT. neba - `aRaraferi maqvs saTqmeli... araferi
Tavisi buntaruli ideebi, romlebic Ta- xdeba... aravin modis, aravin midis... ra
namedroveobas uswrebdnen, Jarim gamoiy- vqnaT?~ aq beketi mimarTavs unikalur da
ena da mTavar principad aiRo Tavis piesaSi mxolod absurdistuli dramaturgiisTvis
`mefe ubiu~. es principi, sadac Seusabamo- damaxasiaTebel xerxs - is scenaze samarise-
baTa jaWvi ikvreba da erTian xazad yal- bur dumils qmnis. es dumili, pauzebi da
ibdeba gonivruli da konkretuli, Tumca ubralod molodiniT gamowveuli siCume
metwilad zedapiruli logikurobis gziT, dialogis ekvivalenti xdeba, is dialogis
safuZvlad daedo eJen ioneskos adrindel tolia da am SemTxvevaSi, xSirad sityve-
piesebs. da vinaidan zedapirulad mainc bze bevrad ufro metyvelia. klasikur
- `raRac saxis logikas es SeusabamobaTa dramaturgiaSi Cven vxedavT movlenebis
jaWvi inarCunebs, maSasadame, personaJebi- Tanmimdevrul ganviTarebas, absurdis-
sTvisac es xazi damajerebeli xdeba da tebTan da, kerZod, beketTan Cven vxedavT,
TiToeuli xazi raRac konkretul logikas Tu rogor ar viTardeba araferi, rogor
eyrdnoba~(21). eJen ioneskos miaCnda, rom xdeba araferi, molodinis garda, magram
`Teatri maqsimalur hiperbolizebas unda am molodinSic araferi xdeba. miuxedavad
axdendes misTvis miniWebul pirobiTobaSi imisa, rom garkveuli simptomebi radi-
da amavdroulad, unda aCendes `yofiTobis kalurad gansxvavdeba da ewinaaRmdegeba
fantastiur Sres~.(18) klasikur dramaturgiul principebs, ar-
faqtia is, rom absurdistuli drama- sebiTad is fuZeebi da dramaturgiuli
turgiis (antiTeatris) nawarmoebebi mie- kanonebi maqsimalurad SenarCunebulia
kuTvneba radikalurad gansxvavebul dra- ara zedapirze, aramed Rrma, arsebiT Sree-
maturgiul skolas. aqedan gamomdinare, bSi. gamokveTilia personaJebis qmediTi
sakamaToa imis mtkiceba, rom es nawarmoe- xazebi, maTi konfliqturi amocanebi. aR-
bebi klasikuri dramaturgiisaTvis dam- saniSnavia mTavari konfliqtis Seqmnisa
axasiaTebeli TvisebebiT da kriteriume- da misi ganviTarebis principebic. mTavari
biT unda iqnas ganxiluli da Sefasebuli. konfliqti absurdistul dramaturgi-
aucileblad unda aRvniSnoT is garemoeba, aSi ara marto situaciur xasiaTs atarebs,
rom tradiciuli da dakanonebuli safuZ- xSirad es msoflmxedvelobiTi poziciebis
vlebis uaryofa am mimdinareobis mim- dajaxebaa, romelic ara yofiT da so-
devrebis TviTmiznad ar unda miviCnioT. cialur uTanxmoebaSia, aramed is filoso-
mTeli rigi ganzrax Cadenili dramatur- fiur rangSia ayvanili. personaJebisTvis
giuli da literaturuli `Secdomebi~ da yofiTi problemebi ucxo araa, maT Cveu-
garda amisa, Teatraluri kanonebis dar- lebriv scivaT, SiaT, isini zrunaven Werze
Rveva, mxolod dramaturgiul xerxad unda da ocneboben mSvid Zilze. erTi SexedviT,
vaRiaroT. metic, aRsaniSnavia, rom umete- maT awuxebT igive, rac yvela mokvdavs da
soba absurdistuli dramaturgiuli naS- xSirad mTeli maTi winaaRmdegobebi da
romebisa klasikuri principiTaa awyobili. konfliqti am problemebis irgvlivaa. vin
nawarmoebebis analizisas, umeteswilad, aris godo Tu ara is, vinc vladimirsa da
sakmaod mkafiod SegviZlia gamovkveToT estragons daapurebs, daaZinebs da gadaw-
klasikuri struqtura - eqspozicia, kvanZis yvets maT problemebs, harold pinteris
Sekvra, ganviTareba, kulminacia, kvanZis deiviss ki, araferi sWirdeba Tu ara mS-
gaxsna da finali. am mxriv, sakamaToa msj- vidi TavSesafari, magram absurdistebTan
eloba, miekuTvneba Tu ara absurdistuli mTeli es Tematika filosofiur da zoga-
dramaturgia dramaturgiis Janrs, Tu mas dsakacobrio JReradobas iZens. avtorebs
mxolod sasceno teqstebi (teqstebi Teat- gamohyavT Cvengan arafriT gansxvavebuli
risTvis) SeiZleba vuwodoT. personaJebi da xSirad isini yovel Cven-
naTelia, rom klasikur dramaturgiaSi ganze bevrad ufro martivebi arian. yove-
cneba dialogi uzenaesia da dramaturgi- li mcire gamarjveba Tu marcxi, romlebic
uli masalis ganmsazRvrel faqtors war- maT patara scenuri sivrciT gansazRvrul
moadgens. klasikur dramaturgiaSi dia- samyaroSi xdeba aris msoflio da zogad-
logi, qmedeba ar SeiZleba amoiwuros, gaw- sakacobrio movlenebis mikroversia. Cven
vxedavT, rom batoni godos mosvla adami- modeli, is principi, romelzec ewyoba
anTa modgmis Svelis da gadarCenis tolfa- absurdistuli antipiesebi, metwilad
sia. deivisi ki am patara Caketil sivrceSi cxovrebiseuli modelebis anareklia mis
cdilobs daangrios is kedeli, romelic ukidures mxatvrul formaSi da `adami-
adamianebma aaSenes sakuTari sulis izoli- ani iracionaluris pirispir aRmoCndeba,
rebisTvis. amgvarad, absurdistebTan ise, magram mas uCndeba dauokebeli survili,
rogorc sxva aravisTan, yofa, romelSic iyos bednieri da samyaros gonierebas Cas-
cxovroben personaJebi, scdeba martiv da wvdes. absurdi Cndeba maSin, rodesac es
cxovrebiseul farglebs. ubralo, adami- adamianuri survili samyaros mdumare uaz-
anuri problemebi imdenad ganzogadebu- robas ejaxeba.~
lia da abstragirebuli, rom zogadsakaco-
brio JReradobas iZenen. absurdi da scenuri kaTarzisi
absurdistebi TiTqos gvTavazoben
unikalur msoflmxedvelobiT models: nuTu, msoflio dramaturgiis mTeli
`arafers azri ar aqvs, vinaidan yofa, sa- rigi Sedevrebi imisTvis aris Seqmnili,
myaro, cxovreba azrgamoclilia~ - ab- rom adamianma sasowarkveTilebiTa da ui-
surdis Teatris personaJebi, mSvidni Tu medobiT aRsavse cxovreba, kidev ufro
aforiaqebulebi, Tavidanve Seguebulni muq ferebSi dagvanaxvos? Cven vuyurebT
arian am azrs. Tavidanve, Cndebian Tu ara warmodgenas, vkiTxulobT traqtats Tu
isini sasceno sivrceSi, Tan iyoleben sa- vusmenT radiopiesas, es sibnele ufro
sowarkveTisa da uimedobis uzarmazar da ufro gviTrevs. Cven vpoulobT am sib-
Sleifs _ `adamianebi saflavebis piras neles sakuTar TavSi da Cvens irgvliv, es
vibadebiT~ _ semuel beketis es sityvebi wyvdiadSi Cafluloba gardauvali pro-
absurdistebis personaJebis devizia, maTi cesia, romelic absurdis avtorebisTvis
msoflmxedveloba da mrwamsi. isini, is- warmoadgens scenisa da mayureblis urT-
eve rogorc maTi individualuri samyaro ierTobis meTods. am SemTxvevaSi mayure-
da garda amisa, mTeli samyaro maT irgv- beli gadis am gzas da rogorc rezultats,
liv, manifestad gvicxadeben amas, TiTqos isev sibneles Rebulobs. ori wertilis,
cdiloben, rom ukanaskneli imedi Caklan dasawyisisa da dasasrulis, dakavSireba
CvenSi, mayurebelsa Tu mkiTxvelSi. reaq- erTmaneTTan, erTgvar jadosnur wres war-
cia ki sxvadasxvaa _ dawyebuli gauge- moadgens, romelSic vimyofebiT Cven. es is
bari da gauazrebeli sasowarkveTiT, dam- wrea, romelzec dadis adamiani gamosavlis
Tavrebuli homeruli xarxariT, romelic ZiebaSi da xSirad mainc ver poulobs mas.
ibadeba dramatulad yvelaze daZabuli am dros absurdistebis amocanas araviTar
scenis dros. yovelgvari adekvaturi reaq- SemTxvevaSi ar warmoadgens mkiTxvelsa Tu
cia, rac SeiZleba gaaCndes normalur da mayurebelze raime saxiT zegavlenis mox-
arafriT gamorCeul adamians, absurdis dena. absurdistebi ar cdiloben gamoiwvi-
Teorias ewinaaRmdegeba, vinaidan alogi- on CvenSi protestis grZnoba da Semdgomi
kuria da paradoqsulia samyaro. person- aqtiuri qmedebis survili - isini arc ime-
aJebis reaqciebic da maTi qmedebac xSirad dis gaCenas, arc rwmenis danergvas cdilo-
am paradoqsis logikas eqvemdebareba _ is ben mayurebelSi - piriqiT, isini yvelanai-
paradoqsulia, iracionaluria da alogi- rad cdiloben, Cven (mayurebeli Tu mkiTx-
kuri. veli) sakuTari Sinagani samyaros yvelaze
orive sawinaaRmdego mtkicebuleba, `ab- Rrma da bnel ufskrulSi CagvZiron, dagva-
surdi Semgueblobis filosofiaa~ da is, naxvon Cveni cxovrebis da yofis yvelaze
rom `absurdi SebrZolebaa pirovnebasa da bneli mxareebi, xolo kaTarzisi, ganwmenda
yofierebas Soris~, marTebulad unda mi- am sibnelisagan speqtaklis naxvis Sedegi
viCnioT da am ori urTierTgamomricxavi unda iyos. am mxriv, uxilavi kavSiri sce-
(paradoqsalur-absurduli) poziciis Se- nasa da darbazs Soris, urTierTqmedeba
jamebisas vRebulobT Semdeg rames - erTi mayurebelsa da personaJebTan, Sokur Te-
mxriv, SebrZoleba da aqtiuri mcdeloba rapias hgavs - imisaTvis, rom davinaxoT da
raimes cvlilebisa absurdistuli Teat- Semdgom movipovoT sakuTar TavSi naTeli,
ris Teorias ewinaaRmdegeba, magram meore didi xnis `sibneleSi moxetialeebad~ unda
mxriv, es gadaWarbebuli umoqmedoba viqceT.
da yvelanairi qmedebis uaryofa Tavad kaTarzisis misaRwevad avtorebi sxva
qmedebis ukidures formad SeiZleba mi- dasxva gzas mimarTaven _ mayurebeli xe-
viCnioT. aqedan gamomdinare, SegviZlia davs Cveni drois or wamebuls (`godos
davaskvnaT, rom absurdistuli Teatris molodinis~ vladimirsa da estragons),
112
romlebmac gaazrebulad ganvles TavianTi olod Semdeg mas SeeZleba, Caswvdes avto-
gza _ gza gaazrebidan qmedebisaken da Sem- ris Canafiqrs~.
dgom, godos molodinisaken. magram Cven am kaTarzisi absurdistuli xelovnebis
personaJebs aRar aRviqvamT ganzogade- erT-erTi yvelaze niSandoblivi elemen-
bul da abstraqtul zeadamianebad, aramed tia, aq is cnobili cneba, rom mayurebeli
maTSi Cveulebriv mokvdavebs vxedavT, rom- Teatridan gansxvavebul adamianad unda ga-
lebsac yoveli CvenganisTvis Zalian axlo vides, absolutamdea ayvanili. araviTari
da nacnobi cxovreba gaaCniaT da rezulta- zegavlena, araviTari moralis wakiTxva
tad vRebulobT absolutur identifici- scenidan, mxolod ucnauri da CvenTvis
rebas maTTan. beketi hiperbolizebulad gaugebrad mimzidveli saxeebi, momajadoe-
gvixatavs samyaro-Waobs, sadac erTaderTi beli atmosfero, grZnobaTa da emociebis
sicocxlis simbolo (xe) didi xnis mkvdar- kontrastuli cvlilebebi da bolos, ab-
ia da sadac mxolod emociebi, tkivili da soluturad gaugebari da auwereli Sina-
sinanulia. am SemTxvevaSi, beketis samizne gani simsubuqe da Sveba - es absurdistuli
ara Cveni goneba, aramed Cveni emociuri sa- kaTarzisia.
myaroa. dialogebi, pauzebi, zedmiwevniT
aRwerili mizanscenebi erTaderT rames In the beginning of XX Century and namely in the 20s in
emsaxureba - atkinos Cvens suls, raTa amis France poetic problematic and intellectual drama is
Semdeg Sveba vigrZnoT. `beketis siRrm- becoming more and more popular. The controversy of ex-
iseuli pesimizmi, miuxedavad yvelafrisa, istence, the world imperfection, failure of mankind as such
- these are the main directions and focuses, on the basis of
kacobriobisadmi imdenad usazRvro si- which principles these works of art were created.
yvaruls Seicavs, rom mxolod da mxolod Since second half of XX century absurd drama became
izrdeba amazrzenobisa da sasowarkveTis one of the most popular movement in the world theatre.
wyvdiadSi CaRrmavebisas da rodesac saso- Huge part of the most popular theatre performances are
warkveTa ukidegano xdeba, TanagrZnobas da based on absurd drama and different branches of this bril-
sibraluls sazRvari ar aqvs.~ liant dramatic movement. The base of the most popular in
gansxvavebuli gza gaaCnia ioneskos an XX century dramatic direction was existential philosophy
mroJeks. maTi personaJebi ufro metad and existential art.
egreT wodebul `niRbebs~ warmoadgenen, In spite of absurd drama authors were negotiating con-
romelTac mxolod is Tvisebebi gaaC- nections between absurd drama and existentialism, we can
find a lot of elements of existential art in their works. Lot
niaT, rac xels uwyobs ideur-Tematuri of existential authors gave a lead to absurdist and modern
Canafiqris gamoxatvas da realizebas. drama writers and made a very important base for a whole
Tuki beketTan xSirad absurdulobasTan modern art.
paralelurad absolutur naturalizms The person and society, fight between person and
vxedavT, am SemTxvevaSi suraTi filigran- whole world this was the manifests of existential authors.
ulad damuSavebulia da absolutur esTe- They tried to change the world and change modern human
tikur sizustemdea miyvanili. es avtorebi because of the political and social ruin of XX century. But
ara Cvens emocias, aramed Cvens racional- in spite of their cultural revolutionary movement in art and
urs mimarTaven. maTi piesebi ufro metad social, existential direction collapsed and absurd tendencies
winaswarmetyvelebas an erTgvar gafrTx- became the main direction in world of art.
Absurdist tendencies in literature and drama creation
ilebas warmoadgenen. Cven gveZleva dro, was unique. It was isolated from
gavyveT siuJetur xazs, movlenebis Tan- political ideology in their creative works and authors
mimdevrul ganviTarebas da, rac mTavaria, formed absolutely unique course in modern art - apolitical
avtorebi gvaiZuleben, gavTiSoT droebiT art. They always noticed, that priority might be given to the
Cveni emocia da civi gonebiT davfiqrdeT most actual themes, such is
da gavaanalizoT momxdari, gaviazroT mov- The Human, reason of life, humans existence, his emo-
lenebis savaraudo ganviTareba speqtak- tional experience, etc. The Human is the
lis dros da maSinac ki, rodesac Teatri- most actual and invariable equality in any kind of social
dan gavalT. es absurdisTvis damaxasiaTe- and equals eternity. This became the main point of absurd
beli unikaluri Tvisebaa - absurdistebi movement.
TiTqos gvkarnaxoben ara mxolod mxatvru-
li saxeebis gziT, aramed pirdapir, rom Cven xelmZRvanelebi:
maTi personaJebis msgavsni varT, ubralo,
TiTqos arafriT gamorCeuli adamianebi, profesori vasil kiknaZe,
romlebsac kacobriobis stagnaciidan gam- profesori giorgi margvelaSvili
oyvanis misia akisriaT. `mayurebelma unda
aRiqvas is, rasac xedavs scenaze, mudmivad
akavSirebdes ganvlils azrobrivad da mx-
,,Teatri da cxovreba~
113

dramaturgia
xuTi Sexvedra da arc araferi...
Tamar barTaia
moqmedi pirni:
qeTi
nika
silke
zurabi
nini
gogita

diqtori: klinika. kbilis eqimis mo- nika _ ho, ra Tqma unda. xval gnaxavdi,
sacdeli. nika Tavis rigs elodeba. iqve Tu... gcalia...
patara magidaze dawyobil Jurnal- qeTi _ sad? isev iq xom ar mepatiJebi?
gazeTebs uinteresod furclavs. Semo- naqiravebSi.
dis qeTi da mis pirdapir jdeba. nika _ aa?! gaxsovs? Sen iq namyofi xar?
qeTi _ ara, ver movaswari, kidev gaqvs
nika _ gamarjoba... im xalxTan kontaqti?
QqeTi _ gamarjoba... nika _ ara, saidan? is ubani saerTod
nika _ rodis Semoxvedi, ver daginaxe daungreviaT.
qeTi _ mec ver daginaxe qeTi _ ramdeni welia, aqeT ar yofilx-
nika _ kbilis eqimTan xar? ar?
QqeTi _ xoo, Sen? rodis Camoxvedi? nika _ kai xania, bolos rodis gnaxe?
nika _ erTi kviraa. ra xdeba Sensken? qeTi _ gogitas dakrZalvaze.
QqeTi _ ra vici?! iseTi araferi, Sen- nika _ ho, gogitas dakrZalvaze. didi
sken? dro gavida mas Semdeg.
nika _ Cemskenac iseTi araferi qeTi _ hoo, didi dro gavida.
qeTi _ rodis miemgzavrebi?
nika _ zeg. kabineti iReba da silke gamodis.
QqeTi _ zeeg? aaa?
nika _ xval axali sastumro ixsneba, silke _ nik, Zalian dagRale, ara?
Cemi proeqtia, sanapiroze... nika _ gaicani, es Cemi meuRlea. es qe-
qeTi _ aaa? ...vici, xoo, sanapiroze, ki Tia, Cemi megobari.
yvela magaze laparakobs, ar vicodi, Seni silke _ ou, Zalian sasiamovnoa, silke.
proeqti iyo. qeTi _ qeTi.
nika _ xo, Cemia, Sensken ra xdeba? silke _ ra kargia, rom marto ar iyavi,
QqeTi _ iseTi araferi. Torem Zalian vnerviulobdi, imden xans
nika _ gamexarda Seni naxva. gacdevine. araCveulebrivi eqimebi gyavT.
qeTi _ mec. aba, CvenTan katastrofuli fasebia, Tan
nika _ Seni telefoni ara maqvs. droc ara gvaqvs. bavSvebma albaT, ga-
qeTi _ arc me, Caiwere. dadges saxli. es biWebi mainc ar vici, sul
nika _ axlave... miTxari aba...ici raa, kudSi unda sdio, Tqven ramdeni Svili
modi, Sen TviTon Camiwere, aq raRac sxva- gyavT?
nairad aris. qeTi _ mee? erTi.
qeTi _ kargi (uwers nomers) ... ai, zaric silke _ biWi?
gamovuSvi ( telefoni rekavs), Sens nomer- qeTi _ ara, gogona.
sac davafiqsireb. silke _ nik, dapatiJe sastumros gaxs-
#5-6
114
naze Seni megobari? wasvla.
nika _ ara, jer ver movaswari, gepati- qeTi _ QSeni Zma, mgoni maleve dabrunda.
Jebi, xval 5-saaTzea gaxsna. nika _ ho da mere afxazeTis omic male
qeTi _ didi madloba. daiwyo...
silke _ ai, mosawvevic, SegiZliaT vinme qeTi _ vici, Cemi mezobelic magasTan
wamoiyvanoT, or kaczea. erTad daiRupa. guga.
qeTi _ didi madloba. Tqvenc mestum- nika _ xo, guga magari tipi iyo, me dasa-
reT... Caize... flavebazec ar gamomiSves.
silke _ siamovnebiT, vgiJdebi ise mi- QqeTi _ xo, maSin yvela magaze lapara-
yvars saqarTveloSi stumrad siaruli. kobda, lanZRavdnen frangebs, viza ar
xval ukve dagegmili gvaqvs, zeg mivfri- misceso.
navT, dRes SesaZlebelia? nika _ frangebi arafer SuaSi ar iyvnen,
qeTi _ dRes?! ki, ra Tqma unda. mamaCemis Cawyobili iyo.
silke _ oo, Zalian kargia! qeTi _ kai raa?!..
nika _ didi madloba! nika _ amas winaT gamomityda, SemeSin-
silke _ aba droebiT, saRamomde! da, rom Senc ar damekargeo. ise rom Camov-
qeTi _ kargad brZandebodeT! suliyavi, omSi ar vici, magram aqedan naR-
nika _ naxvamdis! dad arsad aRar wavidodi.
qeTi _ naxvamdis! qeTi _ maSin swored moqceula diplo-
mati mama.
*** nika _ TviTon ase Tvlida...mec poli-
Sexvedra pirveli. skolis ezo: tikisTvis mamzadebda, magram mTlad ver
gavumarTle.
nika _ biWo, es gogo vin aris? qeTi _ axla didi xniT xarT Camosuli?
gogita _ aris ra, Cvens paralelur nika _ axali sastumros aSenebas apir-
klasSi gadmovida. eben da momiwvies.
nika _ ra qvia? qeTi _ sad? aq? baTumSi?
gogita _ mgoni, qeTi. nika _ xoo, momenatra aqauroba, sia-
nika _ icnob? movnebiT davTanxmdi. daginaxe Tu ara,
gogita _ ra iyo SeCema, gulSi xo ar Ca- egreve gicani, saerTod ara xar Secvli-
givarda? li.
nika _ ooo, nu, ici raa, Sen.. QqeTi _ marTla? mec maSinve gicani. sad
diplomatia da sad arqiteqtura? ratom
Sexvedra meore Seicvale profesia?
nika _ diplomatoba da politika Cemi
nika _ gamarjoba. saqme arasodes iyo, esec mamaCemma gadaw-
qeTi _ gamarjoba. yvita, magram...
nika _ Cven, mgoni, pirvelad ar vxvdeb- qeTi _ magram, raa?!
iT erTmaneTs. nika _ ra da gavizarde amasobaSi, ha, ha,
qeTi _ cota xans erT skolaSi vswav- ha...
lobdiT. qeTi _ ise marTla gazrdili xar ha, ha,
nika _ mecxre klasSi, erTi semestri, ha, skolaSi am simaRle marTla ar iyavi...
mere me Cxubi momivida da sxvagan gadami- nika _ asea batono, rac damoukidebeli
yvanes. gavxdi, simaRleSic gavizarde, ha, ha, ha.
qeTi _ xo, maxsovs, mere aRarc Semxve- qeTi _ zura! zura! aqeT! (eZaxis). Cemi
drixarT arsad. qmaria, me meZebs.
nika _ mere me... saerTod wavedi, mamaCe- zura _ mogce gasaRebi?
mi diplomatiuri misiiT gaiwvies da Cvenc QqeTi _ ar minda, Caabare, sad midixar?
iZulebis wesiT gavyeviT. gaicani nika.
QqeTi _ ar gindodaT wasvla? zura _ zura, gamarjoba.
nika _ ara, ra mindoda.?!... arc me da nika _ gamarjoba, nika.
arc Cems Zmas. 15,17 wlis biWebs mTeli saZ- zura _ fexburTis saTamaSod mivdiva
makaco aq gvyavda, arsadac ar gvindoda rT, Sen ras izam? axla gicaniT, batoni

,,Teatri da cxovreba~
115
karlos Svili xarT, xoo? nika _ ha, ha, ha...
nika _ gaxlavarT. qeTi _ da me, erTi kinkila gogo. da va-
zura _ kai wavedi QqeTus! biWebi melo- keTebdi am Tarazos.
debian, Sen ras izam? nika _ erTi kargad amixseni, ra ra aris
QqeTi _ rames movifiqreb. eg Tarazo?
zura _ ukacravad, kargad brZandebo- qeTi _ ai, aseTi daaxloebiT 30-40 san-
deT. mixaria, rom gagicaniT. timetria, xis, Txeli, zemoT SuaSi aqvs
nika _ gmadlobT, mec moxaruli var damagrebuli odnav moRunuli patara Su-
Tqveni gacnobiT. kargad brZandebodeT! Sis mili, romelic metalis CarCoSia Cas-
zura qeTis kocnis da midis. muli da milis centrSi aris aRmniSvneli
uxerxuli pauza. xazi. Tu es xelsawyo swor adgilas devs,
xazi da haeris burTula erTmaneTs unda
nika _ Svilebi gyavT? kveTdnen.
QqeTi _ ara! nika _ a, xoo, vici, gamaxsenda, nanaxi
nika _ axali daqorwinebulebi xarT? maqvs.
QqeTi _ ara, sami welia. Sen? nika _ da Tarazos gakeTeba saidan mo-
nika _ me TerTmeti wlis gogona myavs. givida azrad?
qeTi _ marTla?! ar vicodi, coli qeTi _ me ra momivida, am kacma, wris
frangia? xelmZRvanelma gadawyvita, ufro ioli,
nika _ ara, coli ar myavs da arc myo- etyoba, araferi moafiqrda. mokled dav-
lia, Cemi Svilis deda frangia. diodi da naxevari weli vaSalaSinebdi mag
qeTi _ gasagebia. Sens Tarazos, bolos iseTi profesiuli
nika _ Tu gcalia, sastumros mSene- donis Tarazo davamzade, ra Tqma unda,
blobis adgils gaCveneb, mere iqneb yavac Cemi ostatis didi daxmarebiT.
dagvelia sadme zRvis piras. nika _ da miitane skolaSi...
qeTi _ ki, rogor ar mcalia, siamovne qeTi _ xo, rogorc xdeboda Cvens
biT! dros. dagvavales, Tqveni xelnakeTebi
moitaneTo da mec mivitane. gogoebma moi-
*** tanes TojinebisTvis Sekerili kabebi,
zRvis sanapiro, talRebis xma, Soridan is- naqsovebi, naxatebi da me...
mis musika. nika _ Sen Tarazo, ha,ha,ha. da rogor
qeTi da nika mTeli guliT icinian. damTavrda eg ambavi?
nika _ ha, ha, ha, au, didi xania amdeni ar qeTi _ Cemma damrigebelma Savi dRe
micinia. mere mere? mayara, matyuara xaro. mere mSoblebi dai-
qeTi _ ra vici, egeTi ucnauri bavS- bares, saxlidan Tarazo mouparia da Tan
vi viyavi, yvelafris wreSi vewerebodi, ityueba, rom me gavakeTeo. dedaCemma arc
yvelaferi mainteresebda. etyoba, im dRe- ki icoda, ra iyo Tarazo, isic ar icoda,
sac garkveviT Tqves, rom marto biWebi rom am wreze davdiodi, mokled, mere
gvindao, magram me es ar gamigonia, mar- yvelaferi gairkva..
to wre gavigone da Cavewere, rom mivedi nika _ araCveulebrivi istoriaa, Za-
marto biWebi damxvdnen. maswavlebelma lian bevri vicine, TiTo Wiqa xom ar dagve-
kidev, WaRara kaci iyo, kargad maxsovs, lia Tu geCqareba ukve?
CaTvala, rom ise mindoda mis wreze sia- qeTi _ ara, sad meCqareba. isini fexbur-
ruli. miuxedavad gafrTxilebisa ukan ar Tis mere restoranSi midian saqeifod...
davixie. mokled daafasa Cemi didi mondo- nika _ xo, ar ?!...
meba da amiyvana wreSi. qeTi _ ara, imaTi danaxva aRar SemiZlia,
nika _ ha, ha, ha, aRar SemiZlia, mere? amomivida yelSi yoveldRe erTi da igive,
mere? fexburTi-daleva, fexburTi daleva...
qeTi _ am wres erqva `norC teqnikosTa
wre~, momavali mecnieri biWebi dadiod- nika _ ici raa?! raRac, zustad aseTi
nen, yvelas saTvale ekeTa, namdvili ge- warmomedgine, rogoric xar. Sen gagima-
niosebis saxeebiT, giJebi, gemebs da TviT- jos, Zalian mixaria, rom SevxdiT...
mfrinavebs aSenebdnen. QqeTi _ mec, axla Sen momiyevi ras

#5-6
116
akeTebdi amden xans evropaSi? ciaSi.
nika _ rodis brundebi TbilisSi? qeTi _ axla, ra vqna?
QqeTi _ erT kviraSi. nika _ axla gaxoxdi, ar SegeSindes,
nika _ damireke da gaCveneb Cems na- meore oTaxSi mogiwevs gasvla. uhaeroba
muSevrebs, zogierTis maketic maqvs sax- xom ar aris?
elosnoSi, xo damirekav? QqeTis _ ara, normaluria.
QqeTi _ ki aucileblad, saqarTveloSi nika gadis, ismis xoxvis xma, didxans
rodemde rCebi? mixoxavs.
nika _ Tvis bolos mivdivar, sanapir- QqeTi _ vai, nika, Sena xar?
oze xo ar CavideT? nika _ meore mxridan SemovZveri, es
qeTi _ wamo. aris amis mTeli saidumlo. erTmaneTisT-
vis ucxo adamianebi sxvadasxva oTaxidan
*** SemoZvrebian da aq xvdebian erTmaneTs
Sexvedra mesame: pirvelad.
nika _ mogwons Cemi saxelosno? QqeTi _ Sen saidan SemoZveri?
qeTi _ araCveulebrivia. nika _ meore bolodan.
nika _ xoo?! mec momwons. aseTi iq rom QqeTi _ ver gxedav.
mqondes?!... ise Tavidan mamaCemis iyo. nika _ es principSi ori ucnobi ada-
aq gansakuTrebuli stumrebi amoyavda, mianisTvis aris, romlebic pirvelad aq
diplomatebi, etyoba, sxva oTaxebisgan xvdebian, da sanam dainaxaven, manamde Seg-
izolirebuli rom iyo, ufro Tavisu- rZnebebiT aRiqvamen erTmaneTs.
flad gegmavdnen TavianT gaiZverul geg- QqeTi _ ra magaria?! warmomidgenia, ko-
mebs. munistebis dros es rom sadme gaekeTebi-
qeTi _ ha, ha, ha... naT, ra ambavi atydeboda.
nika _ Tore ara raa! me kidev mag dros nika _ hm...
teroristoba mindoda, iseTi protesti QqeTi_ saidan gavZvreT?
mqonda yvelafris mimarT. nika _ aq ver motrialdebi, an ukan-
qeTi _ ramdeni yvavili gqonia? ukan unda waxvide xoxviT, an win, imas unda
nika _ xoo, dedaCemma zamTris baRi gayve, vinc aq Segxvda. Tu ukan waxval e.i.
gaakeTa da amis movlaSi gayavs dro. aba imas ar ginda rom gayve, es imas niSnavs,
me wlis ganmavlobaSi erTi Tvec ara var rom ar mogewona.
aqeT da... mokled mogewona sastumros qeTi _ ho, magram Tu ver trialdebi...
proeqti? nika _ magaSia saqme, ver trialdebi,
qeTi _ Zalian. rodis daiwyeba mSene- magram ukan-ukan xoxviT wasvla girCevnia,
bloba? imasTan erTad win wasvlas.
nika _ albaT, erT weliwadSi. qeTi _ me ra vqna?
qeTi _ es ra aris? nika _ Seni gadasawyvetia.
nika _ es Cemi Zmis gakeTebulia, ma- qeTi _ ukan dabruneba ar minda.
Sin yvela sigiJed Tvlida, axla mTel nika _ maSin me unda gamomyve.
msoflioSi aseTi rameebi yvela Taname- qeTi _ ramxela mxrebi gqonia, gareT ar
drove xelovnebis muzeumSia. damifiqsirebia.
qeTi _ ra aris, ver vxvdebi. nika _ mec aRmovaCine raRac.
nika _ kai, modi agixsni. es aris naWris- QqeTi _ raa?
gan Sekerili mili, alag-alag naxvretebi nika _ Sennair qals verasodes veraf-
aqvs, rom haeri HSemovides. naxe, ram sig- ris gakeTebas ver davavalebdi.
rZea, amaSi unda SeZvre da gaxoxde. QqeTi _ ratom?
QqeTi _ mere? nika _ Semecodeboda, iseTi susti xe-
nika _ oo?! axla yvelaferi Tu giTxari lebi gaqvs.
winaswar, maSin siurprizi aRar gamova. nika _ kargi, ar gawvaleb, aqve axlosaa
qeTi _ kargi, SevZvrebi. gamosaZromi.
nika _ ki batono. QqeTi _ marTlaa?
nika _ xo, erTxel mamaCemi Zalian gam-
moqmedeba xdeba naWris milis konstruq- warda, nakuwebad undoda eqcia es `naWris

,,Teatri da cxovreba~
117
samoTxe~, Cemi Zma eZaxda ase. dedaCemma nika _ mec saSineli protesti mqonda
gadaarCina daWras, magram erT adgilas mamaCemis da komunistebis mimarT, es ziz-
mainc moaswro rom gaeWra. Ri Cemi ojaxidan iwyeboda. yvelgan kar-
qeTi _ gagiJdeboda Seni Zma. los biWi viyavi, arsad ar mqonia namdvili
nika _ sxvaTa Soris, ar gakera da am urTierToba. Cemi ojaxis privilegire-
adgils jojoxeTis xvreli daarqva. bulobidan gamomdinare, an ZaliT met-
QqeTi _ ha,ha,ha, magari tipi yofila masnebodnen, anda xazgasmiT gamoxatavd-
Seni Zma. nen Cems mimarT siZulvils. sinamdvileSi
nika _ ki, maSin kidev ise ver vxvde- namdvilad rogoric viyavi, mxolod Cemma
bodi. Sen Zalian moewonebodi. Zmam icoda. am ramdenime wlis win, Tbili-
qeTi _ marTla? sis erT Zvel ubanSi patara oTaxi viqi-
nika _ sul konfliqti hqonda Cems rave, rogorc soflidan Camosulma stu-
mSoblebTan, sul Cxubobdnen, rom gar- dentma, sxva saxeliT da sxva gvariT. ai iq,
daicvala, imis mere mamaCems aq fexi aRar iseTi mimiRes, rogoric var. saerTo tua-
moudgams. letiT, saerTo samzareulo, davdivar
imaT dabadebis dReebze, naTlobebze, wam-
naWris milidan gamodian tanisamoss Camoi- lebi mimaqvs, roca vinme avad xdeba. mori-
bertyaven. geobiT vgvi kibeebs, gamaqvs nagavi. ician,
rom dauswrebelze vswavlob da amitom ar
qeTi _ arada, garedan rogori uzrun- var sul iq. axla goniaT, rom sazRvarga-
velyofili da bednieri ojaxi CandiT. reT var wasuli ojaxis sarCenad. binis
nika _ vCandiT. uzrunvelyofilebi qiras dRemde wesierad vagzavni. Zalian
albaT, viyaviT kidec, bednierebi _ ara- vuyvarvar da mec Zalian miyvars, magram
sodes... mrcxvenia amden xans rom vatyueb. sul
qeTi _ ... mexvewebian, an naTesavi ara gyavs, an me-
nika _ mamaCems viRacam Caagona, rom aq gobari, Senc vinme moiyvane, gagvacanio.
Sens biWs narkomanebi amoyavs da wamals iqamde aravis miyvanis survili ar gamCe-
iCxiraveno, magitomac Wrida. nia, pirvelad mominda, rom SenTan erTad
QqeTi _ ramdeni boroti adamiania. mivide im xalxTan, Tan, simarTlis Tqmis
nika _ arc umagisoba iyo, amovida da droc dadga, wamoxval?
marTlac, ipova nemsebi. mere dedaCemi qeTi _ wamoval.
eca, ar daWrao, SeeSinda, biWi saxli- nika _ Zalian magari viRaca xar! qa-
dan ar gaqceuliyo, mamaCemma makrateli lebis oTxmocdacxrameti procenti Tu
moisrola, raRacam aisxlita da dedaCems asi ara, aucileblad damisvamda erT
fexSi SeerWo, Zlivs gadaarCines, arteria SekiTxvas.
hqonda dazianebuli. qeTi _ ra SekiTxvas?
qeTi _ arada, narkomani Svili mis wlo- nika _ im xalxTan ra statusiT warmad-
biT naSeneb karieras xo daangrevda. geno, anu Cemze ras etyvi: Seni vin varo?
nika _ Tumca, male piriqiT moxda. qeTi _ ise marTla ras etyvi?
qeTi _ raze ambob? nika _ ras vetyvi da vetyvi, rom erTad-
nika _ Cemi Zmis sikvdilis mere, omSi erTi qalia, vinc profesionaliviT amza-
gmirulad daRupuli Svilis mama gaxda. debs Tarazoebs da iqneb, rameSi gamogad-
qeTi _ hoo. geT. ar aris sakmarisi?
nika _ ho, magram, sabednierod, poli- qeTi _ savsebiT sakmarisia! wavedi.
tikidanac samudamod wavida da samsaxu- nika _ kargi, xval aq modi da erTad
ridanac... amis mere daviwye mamaCemis wavideT.
Seyvareba, Torem bavSvobidan megona, rom
magaze ufro didi mteri ar myavda. ***
qeTi _ ra ucnauria cxovreba. ar minda meore dRe, qeTis da zuras saxli. Q
wasvla, magram Cems qmars unda Sevxvde.
nika _ kargi. erTi raRac minda rom zura _ fexburTis mere saqeifod mi-
giTxra. vdivar nunukas agarakze.
qeTi _ miTxari. qeTi _ me ver wamoval.

#5-6
118
zura _ ratom?
qeTi _ saqme maqvs, sxvagan mivdivar. qeTi _ ici, nika miyvars.
zura _ sad sxvagan midixar? nini _ raa?
qeTi _ megobars unda Sevxvde. qeTi _ xoo, axla mivxvdi, rom aqamde
zura _ vin megobars? aravin myvarebia, es adamiani namdvilad
qeTi _ gaxsovs, zRvaze rom gagacani? Cemi meore naxevaria, am sityvis miSvnelo-
zura _ vin ro gamacani, karlos biWi? bac axla gavige.
mere eg ra Seni megobaria? nini _ gagiJdi, gogo?! mogklavs Seni
qeTi _ Zalian gTxov, Sevpirdi, erTgan qmari...
unda gavyve. qeTi _ meore ambavic maqvs...
zura _ ras Sepirdi? Sen xo ar gamo- nini _ ra iyo?
qliavdi, axlave Caicvi da Camodi manqa- qeTi _ fexmZimed var?
naSi. gelodebi. nini _ raa?! moxda Tqvens Soris rame?
qeTi _ au, Zalian gTxov raa, am erTxel, qeTi _ ara, gagiJdi?! TiTic ar dauka
xval mifrinavs, mere mogiyvebi, Zalian rebia, arc araferi uTqvams, magram dar-
magari ambavia. wmunebuli var, rom isic igives grZnobs.
zura _ raa, ras momiyvebi, Sen xo ar nini _ meramdene TveSi xar?
gagiJdi, gogo? qeTi _ damSviddi, ori Tvis fexmZime
qeTi _ araferi xdeba. Zalian gTxov var, is ki ukve naxevari welia, rac wasu-
amaRam mifrinavs, Sevpirdi. lia.
nini _ es ra miTxari, ramdeni welia rac
zura silas gaawnis qeTis. erTad xarT Sen da zura?
sami ara da axla ...
zura _ ra, araferi ar xdeba?! egRa qeTi _ oTxi.
maklia, rame xdebodes. droze Caicvi da nini _ da ra moxda. ki, magram...
CamoeTrie. qeTi _ etyoba, namdvilma qalma gaiR-
viZa CemSi...
ismis manqanis karis gaRebis da daketvis
xma, manqanis daqoqva da adgilidan daZvra (anu ***
qeTi zuras manqanaSi Cajda). Sexvedra meoTxe

zura _ bodiSs gixdi, ver movzome, ma- ismis CoCqoli, dakrZalvaa.


gram... gadamiyvane Wkuidan. nika _ gamarjoba, qeTi!
SenSi ki ar mepareba eWvi, RmerTma dami- qeTi _ gamarjoba!
faros... Sen ar ici kacebis ambavi, magis qeTi _ rogor Camofrindi? amboben,
nabozari dedac, proeqtze ainteresebs aeroporti daketiliao?!
ara Seni azri?! hm, davai raa, daaxvios... nika _ specialuri reisiT.
mamamisis Svili mamamisisnairi gaiZvera qeTi _ gogitas sikvdils verasodes
iqneba, erTi magis Zma iyo normaluri mag warmovidgendi.
ojaxSi da isic moineles. eg verc maSin da nika _ ar vici raa, arada CemTan apir-
verc axla, ver gaigebs, vin aris, erTi Cum- ebda Camosvlas..
Cumelaa, fu magis! qeTi _ rogor xar Sen? aaSenes Seni sas-
kai, mapatie, SevrigdeT, mwu (kocnis). tumro?
Senc makoce, Senc makoce, Torem, icode nika _ rad undaT am qveyanaSi ramis
xramSi gadaveSvebi. (kocnis). aSeneba, aq mxolod dasangrevad aris
Cemi suleli gogo, xo ici, rogor mi- momarTuli xalxi. ra uqniaT rusTavelis
yvarxar... prospeqtisTvis, kadrebSi kidev ase ar
Canda. oooh.
manqanis xma TandaTan ikargeba. qeTi _ gezizReba ara, aquroba?
nika _ ar unda mezizRebodes?
*** qeTi _ kargi, wavedi, gamexarda Seni
ramdenime Tvis Semdeg. naxva.
( qeTi da nini, QqeTisTan saxlSi. ) nika _ mec, sasaflaoze ar modixar?

,,Teatri da cxovreba~
119
qeTi _ ara ver wamoval, bavSvs ZuZus umro gaixsna da gogoebTan erTad mivdi-
vawoveb. var.
nika _ Svili SegeZina? qeTi _ eg romeli _ sanapiroze?
qeTi _ xoo, gogo myavs patara, Svidi ana _ xo, sanapiroze.
Tvis. ismis karis gaxurvis xma.
nika _ gilocav! QqeTi mobilurs aiRebs da nomers moZebnis.
qeTi _ gmadlobT! qeTi _ gamarjoba, nika!
nika _ naxvamdis! nika _ gamarjoba, qeTi!
qeTi _ naxvamdis! qeTi _ ici raa, isedac imdeni yalbi
dReebi iyo Cems cxovrebaSi, rom aRar min-
*** da imas kidev erTi mivamato. mokled, Sen
(QqeTis saxli . qeTi da nini. ) TviTon moifiqre rame mizezi, rom CemTan
aRar moxvideT!
qeTi _ ici, nika iyo Camosuli gogitas nika _ kargi, me ukve veZeb am mizezs.
dakrZalvaze. dagirekav, roca marto Camoval, Tu Sei-
nini _ mere? Zleba?
qeTi _ araferi. Cemi xeli eWira, orive qeTi _ SeiZleba... keTil mgzavrobas
xeliT, roca memSvidobeboda. gisurveb.
nini _ giTxra rame? nika _ madlobT.
qeTi _ iseTi araferi. qeTi _ aba, Sexvedramde!
nini _ magisTvis damibare, mec megona, nika _ Sexvedramde!
rame mniSvnelovans momiyvebodi.
qeTi _ ki, mniSvnelovanic maqvs, ga-
davwyvite, zuras gavcilde.
nini _ raa, gagiJdi gogo, aseT dros?
Tan patara bavSviT?
qeTi _ gadawyvetili maqvs.
nini _ axla sad aris zura?
qeTi _ fexburTis saTamaSod arian wa-
suli, mere sadRac saqeifod midian.
nini _ codoa.
qeTi _ ara mgonia, isic daisvenebs.
nini _ nanob, colad rom gayevi?
qeTi _ ras ambob, maSin es xo ar meyole-
boda, naxe ras gavs.

ismis patara bavSvis tirili.


Cveni dReebi.
(qeTis saxli. QqeTi da ana)

ana _ de, ra xdeba, vinmes velodebiT?


qeTi _ xo, Cemi Zveli megobari davpati-
Je Caize Tavis ucxoel colTan erTad.
ana _ xoo?! me ar vicnob?
qeTi _ ara, ici raa, raRac ara var magaT
xasiaTze.
ana _ mere magaze advili ra aris, dau-
reke da rame moigone!
qeTi _ movigono?
ana _ ho, ra problemaa?... Tu ar ginda...
qeTi _ marTali xar, principSi gasax-
senebelic araferia.
ana _ kai, me wavedi, magari axali sast-

#5-6
120

axali wignebi

`gadamwvari mze~
aleqsandre orbelianis sazogadoebam da gamomcemlobam `Cveni mwerloba~ gamosc
es gamoCenili qarTveli mwerlisa da sazogado moRvawis, rostom CxeiZis wigni `gad-
amwvari mze - uSangi CxeiZis biografiuli natexebi~. igi Sedgeba oTxi Tavisagan, dar-
Tuli aqvs mimarTva mkiTxvelisadmi, epilogi da ori werili. pirveli werilis avto-
ri, cnobili Teatrmcodne nodar gurabaniZe mimoixilavs avtoris wigns, xolo nino
vaxania gvesaubreba zestafonSi uSangi CxeiZis iubiles Taobaze.
pirvel TavSi _ `labirinTidan ambionze~ avtori ogiust rodenis fraziT `imRere,
rogorc buneba mReris, oRond ufro xmamaRla~ msjelobs kote marjaniSvilisa da misi
legendaruli msaxiobis, uSangi CxeiZis mxatvrul esTetikaze, am xelovanTa scenur
simarTleze. am filosofiur msjelobaSi rostom CxeiZe faqizad aqsovs msaxiobis
biografiis mniSvnelovan detalebs. ase xatovnad mogviTxrobs igi msaxiobis mier
scenaze gadagmul pirvel nabijebze, partniorebTan urTierTobebze, did reJisor-
Tan naTamaSeb pirvel umniSvnelo rolebze, SemoqmedebiT cxovrebaze `hamletamde~.
meore Tavi poet simon Ciqovanis leqsis striqoniTaa dasaTaurebuli `Zma hamlet,
bavSvi urieli, brZeni yvaryvare~. aq avtori mwerluri ostatobiT mogviTxrobs ham-
letis rolisaTvis msaxiobis Sinagan mzadebaze, aseve urielisa da iagos saxeebisadmi
misi damokidebulebis umcires fsiqologiur pasaJebze. avtori amdidrebs am mxat-
vrul warmosaxvas TanamedroveTa TvaliT danaxuli detalebiTac. ase magaliTad,
is gviambobs, rogor dainaxa marjaniSvilis genialurma Tvalma yvaryvareSi raRac
donkixoturi... igi aRniSnavs, rom uSangi CxeiZis CenCi rolSi gardasaxvis iseTi iS-
viaTi nimuSi iyo, rom galaktionma speqtaklis bolomde yurebac ki ver SeZlo...
mesame TavSi _ `oh, Senca, brutos!~ poeturi xilvebiT aris moTxrobili qarTuli
Teatris istoriis is monakveTi, rodesac `durujis~ mier Teatridan gaZevebuli mar-
janiSvili Tbilisidan quTaisSi gaemgzavra da sxva msaxiobebTan erTad uSangic Tan
gahyva...
avtorma iSviaTi ostatobiT aRwera marjaniSvilis ukanaskneli dReebi saqarT-
veloSi da mimoixila misi gardacvalebis mniSvnelovani detalebi.
msaxiobma uSangi CxeiZem uari Tqva Teatris samxatvro xelmZRvanelobaze _ avto-
ri mimoixilavs reJisor dodo anTaZis `Rvawls~ uSangis Teatridan CamoSorebaSi da
akaki vasaZis pirovnul Sefasebas uSangi CxeiZis TeatrSi ardabrunebis Taobaze.
meoTxe TavSi `nuTu uSangi ar gamova kidev scenaze?~ avtori mimoixilavs msax-
iobis dramaturgiul moRvaweobas. aq saubaria `giorgi saakaZis~ dadgmis Sesaxeb
marjaniSvilis TeatrSi. galaktionis leqsi, romlis striqonic am Tavis saTauria,
garkveulwilad asaxavs didi poetis urTierTobas uSangisadmi. quTaisis inteligen-
cia ver Seegua scenidan msaxiobis CamoSorebas. amave TavSi avtori aRwers grigol
robaqiZis romanis `graalis mcvelni~ Seqmnis mxatvrul winaistorias, msjelobs
msaxiobis naSromze `kote marjaniSvili _ reJisori da xelmZRvaneli~, mis unikalur
radio Canawerebsa da maT Soris gamorCeul, ganumeorebel yvaryvareze... wignSi mniS-
vnelovani adgili eTmoba ediSer yifianisa da grigol robaqiZis mier Seqmnil msax-
iobiseul literaturul tipebs.
gansakuTrebiT xatovnad aris aRwerili didi msaxiobis gardacvaleba. avtori gas-
aocari poeturi xilvebiT axasiaTebs im xelovanebs, romlebic ganicdidnen msaxiobis
sikvdils. rac Seexeba galaktions, misi gamoTxovebis striqonebidan aris aRmoceneb-
uli wignis saTauric: `dRes miwaSi Caesvena tragediis cecxlisagan gadamwvari, Cveni
drois didi msaxiobis, uSangi CxeiZis mze~.

,,Teatri da cxovreba~
121
rostom CxeiZis `gadamwvari mze~ ar aris mxolod didi msaxiobisadmi miZRvnili
biografiuli narkvevi. es aris SesaniSnavi mwerlis mier mxatvrul saxeebSi aRqmuli
maRalmxatvruli Rirebulebis mqone didi literaturuli esse did msaxiobze.
visac surs gaecnos ara mxolod uSangi CxeiZis biografiasa da Semoqmedebas, aramed
mis mxatvrul samyaros, swored amis SesaZleblobas gvaZlevs Tavisi ganumeorebeli
mxatvruli aluziebiT es mSvenieri wigni.

`Tanamedrove qarTuli Teatri


gardamavali ekonomikis pirobebSi~
`Tanamedrove qarTuli Teatri gardamavali ekonomikis pirobebSi (2010-2012) anal-
itika, pragmatika, statistika~.
es wigni wels ilias saxelmwifo universitetis Tanamedrove qarTuli Teatris kv-
levis centrma gamosca. laSa CxartiSvilma da elene babakiSvilma TavianTi naSromi
miuZRvnes didi qarTveli msaxiobis oTar meRvineTuxucesis naTel xsovnas.
qarTuli Teatris ekonomikuri, sociologiuri da SemoqmedebiTi kvlevis es pro-
eqti moicavs 13 administraciuli punqtis (rusTavi, gori, Telavi, axalcixe, quTai-
si, WiaTura, zestafoni, ozurgeTi, zugdidi, senaki, foTi, baTumi, xulo) dramatul
Teatrebs. Sromis mizania, gamoikvlios regionuli Teatrebis problematika bolo
ocwleulis socialur-politikuri movlenebis fonze. avtorebis azriT, Teatrebs
sWirdebaT mecnieruli kvleva, kritikuli Sefaseba da yvela im problemis mogvare-
ba, rac dRes dgas maT winaSe. esenia mag.: komunikaciis problema, finansuri, adminis-
traciuli sakiTxebi, romelTa nawili `Teatris Sesaxeb~ kanonSi Setanilma cvlile-
bebma ganapiroba da a.S.
wignSi regionuli Teatrebis kvleva warmoebs aseTi TanmimdevrobiT: avtorebi
mkiTxvels acnoben Teatris mokle istorias, Semdgom mocemulia Senobis aRwera _
misi sivrce, teqnikuri aRWurviloba, scenis parametrebi. mas mosdevs biujeti, saer-
To Semosavali, bileTis fasebi, Teatris monawileoba festivalebSi, msaxiobTa asa-
kobrivi zRvari, maT mier miRebuli saxelobiTi premiebi da jildoebi. Semdeg moce-
mulia repertuari (wlebis mixedviT). amis Semdeg avtorebi gvTavazoben interviuebs
Teatris mmarTvelTan da samxatvro xelmZRvanelTan. bolos ki erTvis socialuri
gamokiTxvis Sedegebi.
13 regionuli Teatris amgvari struqturiT ganxilvis Semdgom wignis bolos moce-
mulia msaxiobTa reitingi Teatrebis mixedviT (reitingSi moxvedrili arian is msax-
iobebi, romlebic 5-jer an metad iyvnen dasaxelebulni respodentTa mier. dasasruls
mocemulia msaxiobTa saerTo reitingi sqesis mixedviT da aseve msaxiobTa saerTo re-
itingi mTeli qveynis masStabiT.
wigni mniSvnelovani SenaZenia qarTuli sazogadoebriobisaTvis. avtorebs unda mi-
vulocoT am didi Sromis warmatebiT warmarTva, radgan misi meSveobiT Cven gveqmneba
STabeWdileba regionuli Teatrebis ekonomikuri, sociologiuri, analitikuri da
statistikuri monacemebis irgvliv.
avtorebi momavalSic agrZeleben qarTuli Teatris am speqtriT kvlevas, amJamad
dedaqalaqis masStabiT, rac saSualebas miscems kulturis saministrosa da Teat-
ralur sazogadoebas, dainaxon qarTuli Teatris mdgomareobis zogadi suraTi da
garkveulwilad SeZlon maTi saWirboroto problemebis gadaWra.

nino maWavariani

#5-6
122

gaxseneba

manana andriaZe
cxovrebis didi gza gaviare. ra xalxi ar Semxvedria am gzaze. bevri ise gaqra mex-
sierebidan, rogorc matarebliT mgzavrobis dros SemTxveviT Sexvedrili adamian-
ebi, magram arian gamorCeulebic, romlebsac verasodes daiviwyeb.
aseTi gamorCeuli adamiani iyo manana andriaZe.
manana andriaZe konservatoriis proreqtori iyo, me _ Teatraluri institutisa.
amitom pirvel xanebSi samsaxureobrivi urTierToba gvakavSirebda, magram male mego-
brul urTierTobaSi gadaizarda, radgan manana Tavisi bunebiT momxibvleli adamiani
iyo. rogorc musikismcodne, gamoirCeoda farTo diapazoniT da erovnuli poziciiT.
mravali wlis manZilze iyo Cveni institutis samecniero sadisertacio sabWos wevri.
Teatralur institutsa da konservatorias sakmaod didxans gvqonda gaerTianebuli
sadisertacio sabWo. proreqtoris Tanamdeboba da sadisertacio sabWos wevroba bevr
adamianur sacdunebels Seicavda. mxedvelobaSi maqvs kolegebs Soris upiratesobis
grZnobis adamianuri sisuste, profesiuli qedmaRloba da sxva Tvisebebi. arsebiTad
igive mdgomareobaSi viyavi mec, magram Cven yovelTvis viyaviT ufro damTmobebi da
kolegialurebi. maxsovs, erTxans cudi situacia Seiqmna musikismcodneebs Soris
(yvela profesiaSi xdeba), iyo Sexedulebebisa da xasiaTebis SeuTavseblobis momente-
bi, magram manana yovelTvis inarCunebda zomierebas da keTilganwyobas. xelmZRvane-
lis am Tvisebebis gamo, mananas yvela pativs scemda. Cven bevrjer gvisaubria da erT-
maneTisaTvis SegviCivlia, Tu ra rTuli iyo Semoqmedi xalxis xelmZRvaneloba.
manana andriaZe iyo mamuliSvilebis wridan gamosuli moRvawe mudam Rirseu-
lad eWira Tavi. brwyinvaled daicva Cvens universitetSi sadoqtoro disertacia,
romelsac sabWom erTxmad mianiWa samecniero xarisxi.
Cveni proreqtorobis wlebSi manana andriaZes da me TiTqmis yovelTvis gvqonda
satelefono saubrebi. vcdilobdiT koordinirebulad gvemuSava, radgan saminis-
troebsa da zemdgom instanciebSi gvxvdeboda saxelovnebo umaRlesebis interesebis
dacva. samwuxarod, naklebad iTvaliswinebdnen xolme Semoqmedis specifikas.
adre Sewyda manana andriaZis sicocxle, magram ukvalod ar Cauvlia mis Rvawlsa da
amags. igi konservatoriis istoriis saukeTeso nawilia, megobrebisaTvis ki misi sax-
eli mudam sevdiTa da sixaruliT mosagonari.

vasil kiknaZe

,,Teatri da cxovreba~
123

gamoTxoveba

Tamaz golaZe

2013 wlis noembris bolos batoni Tamazi momavali gegmebis Sesaxeb saubrobda.
paradoqsia, magram faqtia, rom 2013 wlis dekemberSi vsxedvarT axmetelis TeatrSi
da vsaubrobT batoni Tamazis gardacvalebaze. ai, aseTi uecari moulodnelobebiT
aris savse cxovreba!
tradiciulad saqmeSi CarTuli, mxiaruli, energiiT savse, uzarmazari iumoris da
dadebiTi muxtis matarebeli, yvelas didi megobari da yvelas tkivilis gulTan ax-
los mimtani _ aseTi dagvamaxsovrda. P
Tamaz golaZe axmetelis TeatrSi 2009 wels movida. TeatrSi bevri adamiania, vinc
ambobs, rom misi Sroma da Tavdadeba am oTxi wlis manZilze, TiTqmis axmetelis Teat-
ris damaarseblis utoldeboda, leri paqsaSvilis naRvaws, romlis memorialuri dafa
swored batonma Tamazma 2011 wels gaxsna.
Tamaz golaZes uamravi gegma da Canafiqri darCa ausrulebeli. yvela es survili
TeatrSi momuSave adamianebs dagvitova da miuxedavad imisa, rom mis gareSe Zalian
gagviWirdeba, Cvenc ormagi ZaliTa da energiiT SevudgebiT yvelafer imis gakeTebas,
rac mas guliT ewada da ris gamoc Tavdauzogavad Sromobda.
gaognebuli iyo poloneli reJisori dariuS ezerski, romelic saqarTveloSi ax-
metelis Teatris mowveviT imyofeboda da im ramdenime kviris ganmavlobaSi samxat-
vro xelmZRvanelTan damegobreba moaswro. dariuSi Semdeg qarTul tradiciul suf-
razec ijda da batoni Tamazis sadRegrZeloc Sesva, Sesandobars rom eZaxian CvenTan...
naTelSi iyos Tqveni suli batono Tamaz! cxovreba grZeldeba da speqtakli, rom-
lis premierasac ase elodiT _ slavomir mroJekis `policia~ axmetelis TeatrSi, 7
dekembers uTqvenod iTamaSes. . . da swored polonelma reJisorma dariuS ezerskim
speqtakli im dRes Tqvens naTel xsovnas uZRvna.
yovelTvis gvemaxsovrebiT!

sandro axmetelis saxelobis municipaluri dramatuli Teatri

#5-6
124

`Teatri da cxovreba~
`THEATRE AND LIFE~

#5-6, 2013
damkabadonebeli koreqtori
giorgi malxasiani marine vasaZe
eleqtro fosta: TEATRIDACXOVREBA@GMAIL.COM
fasi _ saxelSekrulebo
redaqciis misamarTi: Tbilisi 0107, g. leoniZis q. #11 a.
tel.: 2999096

aiwyo da dakabadonda Jurnal `Teatri da cxovrebis~ redaqciaSi

,,Teatri da cxovreba~
garekanis pirvel gverdze:
Temur CxeiZe

garekanis meoTxe gverdze:


ramaz CxikvaZis Zegli 9 aprilis baRSi
Teatri
da
cxovreba
#4
2013

You might also like